ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 13

Dışa dönük strateji yalnızca sanayi malları ihracatını özendirmek anlamına gelmemektedir. Bu strateji, büyüme ve sermaye birikimi süresince piyasa ilişkilerinin yarattığı olumlu dinamik etkileri (kapasite kullanımı, teknolojik yenilik, karşılaştırmalı üstünlükler gibi) öne çıkan ve dolayısıyla gerek ülke gerekse ticaret ve ödemeler bilançosunda liberalleşmeyi öngören bir yaklaşımdır.

1960'lı yılların başından itibaren dışa dönük sanayileşmeyi hedefleyen, 1973 ve 1979-1980 şoklarından sonra da sürdürebilen ülkeler sadece Güney Kore, Singapur, Tayvan gibi Uzak Doğu ülkeleridir.

Kalkınmanın finansmanında kullanılacak sermaye için dış ticaretten sağlanan döviz oldukça önemlidir. Döviz kazandırıcı yanı temel etken olmakla birlikte bunun yanında ekonominin sanayileşmesi bakımından etkiler de vardır.

Dış ticaret hadlerinin gelişmekte olan ülkelerin alehine olduğu görüşüne, ilk savunucuları olan Alman iktisatçı Hans Singer ve Latin Amerikalı iktisatçı Raul Prebisch'in benzer tarihlerdeki çalışmalarının ortak sonucu olması nedeniyle Singer-Prebisch Tezi denmektedir.

Zaman içinde gelişmekte olan ülkelerin üretim yapısında meydana gelen değişimlerle birlikte karşılaştırmalı üstünlüklerinin değişmesine yol açabilir. Literatürde bu olay, Karşılaştırmalı Üstünlüklerin ya da Faktör Yoğunluğunun Tersine Dönmesi olarak adlandırılır. Örneğin Japonya 1950'li yıllarda emek-yoğun bir ülke iken zaman içinde karşılaştırmalı üstünlüğünü değiştirerek günümüzde sermaye yoğun bir ülke haline gelmiştir.

Dış ticarette ithalat kısıtlamaları, aşırı korumacılık ve aşırı değerlendirilmiş kurların uzun süre devam ettirilmesi halinde ülkenin dışa açılması zorlaşacak; bu durum ekonomide etkinliğin ve verimliliğin düşmesine, maliyetlerin ve fiyatların yüksek kalmasına, dış piyasalarda rekabetin yapılamamasına ve buna bağlı olarak da ihracata yönelmenin engellenmesine yol açacaktır.

GATT 1947'nin amacı üye ülkelerin yaşam standartlarını yükseltmek, istikrarlı büyüme ile kaynakların tam kullanımını sağlamak, üretimin ve uluslararası ticaretin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır.Uluslararası parasal işbirliğinin güçlenmesini amaçlayan kuruluş IMF'dir.

Uluslararası ticarette ayrımcılığın ortadan kaldırılması ilkesi en çok kayırılan
ülke (MFN-Most Favored Nation) ilkesi ile ulusal muamele ilkesi olarak adlandırılan
iki alt ilkeden oluşmaktadır. En çok kayırılan ülke ilkesine göre ülkeler herhangi bir ülkeye tanıdıkları ticari ayrıcalıkları diğer tüm ülkelere tanımak zorundadır. Diğer bir ifade ile ülkeler, uluslararası ticarette ülkeler arasında ayırımcı ticari uygulamalarda bulunamaz.

GATT 1947 anlaşmasına taraf ülkeler Avustralya, Belçika, Brezilya, Burma, Kanada, Seylan, Şili, Çin, Küba, Çekoslavakya, Fransa, Hindistan, Lübnan,Lüksemburg, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Pakistan, Güney Rodezya, Suriye, Güney Afrika, Birleşik Krallık ve ABD’dir. Sonradan Çin, Suriye ve Lübnan Anlaşma’dan çekilmiştir.

Ulusal muamele ilkesi ise iç piyasada yerli ve ithal mallar arasında ayırımcılık yapılmaması esasına dayanır.

Uluslararası ticarette adil rekabeti bozanlar ihracat sübvansiyonu,damping, anti-sübvansiyon gibi uygulamalardır.Adı geçen uygulamalar, uluslararası ticarette haksız rekabet yaratarak oluşturulmaya çalışılan serbest ticaret kurallarını ihlâl etmektedir. Günümüzde DTÖ, Anti-Damping Anlaşması ve Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Düzenlemeler Anlaşması ile uluslararası ticarette adil rekabetin sağlanması için çaba göstermektedir.

1996 yılında Singapur'da gerçekleşen Singapur Bakanlar Konferansı gelişmiş ülkelerin yatırımlar, rekabet, kamu alımlarında şeffaflık ve ticaretin kolaylaştırılması gibi yeni konuların DTÖ’nün gündemine alınması hakkında talepte bulunur. Bu talepler az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin tepkisine neden olur.

Seattle Bakanlar Konferansı sadece az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ile gelişmiş ülkeler arasındaki değil, gelişmiş ülkelerin kendi aralarındaki uzlaşmazlıkların da su yüzüne çıktığı ilk Konferans’tır. Özellikle ABD ve Avrupa Birliği arasında tarım sübvansiyonları konusunda yaşanan anlaşmazlık, en önemli uzlaşmazlık nedenlerinden birini oluşturmuştur. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin taleplerinin gelişmiş ülkeler tarafından dikkate alınmadığı eleştirisi, bir diğer uzlaşmazlık nedeni olmuştur.

Ekonomik entegrasyon aşamaları;

Gümrük birliklerinin ticaret saptırma etkisi kaynak tahsisinde etkinliği azaltır ve dünya refahını olumsuz yönde etkiler.Gümrük birliklerinin ticaret saptırma etkisi, bir malı yüksek maliyetle üreten bir ülkenin gümrük birliği öncesinde aynı malı en düşük maliyetle üreten ülkeden satın alırken, gümrük birliği sonrasında aynı malı daha yüksek maliyetle üreten gümrük birliği ülkesinden satın almaya başlamasıyla ortaya çıkmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ticaretin en düşük maliyetli üretim yapan ve gümrük birliği üyesi olmayan ülkeden, daha yüksek maliyetli üretim yapan ve gümrük birliği üyesi olan ülkeye kayması, gümrük birliklerinin ticaret saptırma etkisi olarak adlandırılmaktadır. Bu durumda ticaret, en verimli-gümrük birliği dışı ülkeden daha az verimli-gümrük birliği ülkesine kaymaktadır.

Güney Amerika Ortak Pazarı (Mercosur), Arjantin, Brezilya, Uruguay ve Paraguay tarafından 1991 yılında oluşturulmuştur. 2006 yılında Venezuela da Mercosur’e katılmıştır.

Ülkenin mal ihracatı ile ithalatı arasındaki fark