ULUSLARARASI HUKUK II

1919

1963 tarihli Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer Bazı Eylemlere İlişkin Tokyo Sözleşmesi

1970 tarihli Uçakların Kanun Dışı Yollarla Ele Geçirilmesine Dair Lahey Sözleşmesi

Paris

Madrid Sözleşmesi

Devletler buradaki faaliyetlerinde BM Şartı ve uluslararası hukuk ile bağlıdırlar.

INTER-SPUTNIK

1979 tarihli Ay ve Diğer Gök Cisimlerinde Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten Anlaşma

Devletin hava sahası, ülke ile aynı hukuki statüye sahiptir. Ancak
uzayla sınırı, hukuken belirsizdir. Hava sahasının dikey olarak genişliğine yani
millî yetkiye tabi olmayan uzayla sınırına dair 30 km’den 160 km’ye kadar aralıktaki mesafede olması hususunda öneriler yapılsa da uluslararası bir anlaşma
bulunmamaktadır. Herhangi hukuki bir bağlayıcılığı olmasa da, Uluslararası Havacılık Federasyonu, atmosfer ve uzay arasındaki sınırı, deniz seviyesinden 100
km yükseklikteki Karman Çizgisi olarak kabul etmiştir.

Uluslararası hava ulaştırmasını düzenleyen ilk çok taraflı andlaşma,1919 tarihli
Hava Ulaştırmasının Düzenlenmesine Dair Paris Sözleşmesi’dir. Paris’te benimsenen yaklaşım, devletlerin ülkeleri ve karasuları üzerindeki hava sahasında egemenliklerinin tam olması gerektiğidir. Devletin egemenliğinin sınırsız bir mesafede yukarıya doğru genişlemesi bu görüşün egemenlik anlayışını tanımlar.
Ulusal egemenliğe tabi olmayan açık denizler ve diğer alanların üstündeki hava
sahasında ise tam bir geçiş serbestîsi olduğu kabul edilmiştir

Hava sahasının en önemli kullanım biçimlerinden biri olan haberleşme ile ilgili uluslararası teşkilat olan Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) 1865’te
Paris’te Uluslararası Telgraf Birliği olarak kurulmuştur. Şu andaki ismini 1934’te
almıştır ve 1947’de BM’nin uzman kuruluşu olmuştur. İlk uzmanlık alanı telgraf
olmasına rağmen, şu anda ITU’nun çalışma alanı, dijital yayıncılıktan İnternete ve
mobil teknolojilerden 3D televizyona kadar bütün bilişim ve iletişim teknolojileri
sektörünü kapsar. Hem devletlerin hem özel sektör kuruluşlarının üye olabildiği
bir teşkilattır

Uluslararası sivil havacılık endüstrisine dair kural ve düzenlemelerin serbestleştirilmesini isteyen, hükümetin müdahalesini asgarî düzeye indirmek, askerî ve diğer devlet hava gemilerinin uçuşlarına izin verilebilecek bir rejimi düzenlemeyi amaçlayan uluslararası siyaset kavramı; açık semalar siyasetidir.Dünya İdari Radyo Konferansı (WARC)  üç bölgeye ayrılmıştır. Bunlardan ikinci bölgede yeralan Güney ve Kuzey Amerika, açık semalar siyasetini tanıyan tek alan olarak kalmıştır.

Dünya İdari Radyo Konferansı (WARC) hem ulusal ve hem uluslararası olmak üzere yaklaşık bütün haberleşme şekilleri etkileyen bugünün çeşitlilik arz eden pazarında uzay haberleşmesine göndermede bulunulabilecek Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’nin bir koludur. WARC, üç bölgeye ayrılmıştır. Bunlardan ikinci bölgede yeralan Güney ve Kuzey Amerika, açık semalar siyasetini tanıyan tek alan olarak kalmıştır.

Devletler, uzaydaki faaliyetlerinde, BM Şartı ve uluslararası hukuk ile bağlıdırlar. Uzay ve gök cisimleri için, res communis statüsü öngörülmüştür. Buna göre;ay ve
diğer gök cisimleri de dâhil olmak üzere uzay, işgal, kullanma ve diğer herhangi bir
biçimde, herhangi bir devletin egemenliğine tâbi kılınamaz. Bu yerlerin keşfi ve
kullanılması, iktisadi ve bilimsel gelişme derecesi ne olursa olsun, bütün devletlerin yararları ve çıkarları için yapılacak ve ayırım gözetilmeksizin bütün devletlere
açık olacaktır.

Uzay Andlaşması’nın kapsamı, kesin şekilde tanımlanmamıştır. Kuralların çoğu, uzaya ve ay dâhil gök cisimlerine ilişkindir. Ay’ın ne anlama geldiği açık iken ne uzay, ne de gök cisimlerinin kapsamı hakkında anlaşma vardır. Gök cisimleri kavramı, ağırlıklı olarak insanların fırlattıkları dışında uzaydaki bütün doğal nesneleri kuşatan olarak anlaşılmaktadır.

Uzay hukuku, üzerinde egemenlik olmayan kâinattaki devletlerin ve özel kişilerin
faaliyetlerini düzenleyen bir dizi uluslararası belgeden oluşur. 1967 tarihli Ay ve
Diğer Gök Cisimleri Dahil Olmak Üzere Uzayın Keşfi ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Düzenleyen İlkeler Üzerinde Andlaşma’nın (Uzay Andlaşması)
bu düzenleme içinde esaslı bir önemi vardır. Bazı yazarlarca uzayın MagnaCarta’sı
olarak da nitelendirilmiştir.

Uzayın kullanım teknikleri içinde en kullanışlı olanı, bir haberleşme ağının yaratılması olmuştur. Uzayın haberleşme alanında kullanılmasının hukuki çerçevesi, çeşitli uluslararası haberleşme uyduları hakkındaki anlaşmalar vasıtasıyla sağlanır. Uydular aracılığıyla haberleşmenin ekonomik faydalarının yanında teknolojik olanakları, devletleri dünya çapında haberleşmenin düzenlenmesi ve geliştirilmesi için uluslararası örgütlerin kurulmasına yöneltmiştir. Bunların en önemlilerinden birisi, Uluslararası Uydu Haberleşme Teşkilâtı (International Telecommunications Sattellite Organization-INTELSAT)dır ki uydu ile iletişimde küresel sistemlere sahiptir ve bunları yönetir.

1971’de komünist ülkeler kendi uydu sistemleri, INTER-SPUTNIK’i kurmuşlardır. Bu uyduların diğer kullanım alanlarının, denizcilik ve havacılık hizmetlerinde olduğu görülmüştür. Akla gelen ilk örnek, esasında uluslararası gemiciliğin ihtiyaçlarını karşılamak için oluşturulan fakat şimdilerde taşınabilir haberleşme hizmetlerinde kullanılan Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilâtı (INMARSAT)’tır.

1976’da Brezilya, Kolombiya, Kongo, Ekvator, Endonezya, Kenya, Uganda ve Zaire (yeni adı Kongo Demokratik Cumhuriyeti), Bogota Bildirisi’ni imzalamışlardır. Bu Bildiri’de, yörüngenin eş zamanlı dilimlerinin ekvator devletlerinin ülkelerinin bir parçası olduğu belirtilmektedir.

Ulusal hava sahası, karasularının dış sınırına kadar uzanır. Mamafih, yabancı uçaklar için karasularının üzerindeki hava sahasında zararsız geçiş hakkı yoktur. Doğru cevap B'dir.

Uluslararası hava ulaştırmasını düzenleyen ilk çok taraflı andlaşma,1919 tarihli
Hava Ulaştırmasının Düzenlenmesine Dair Paris Sözleşmesi’dir. Doğru cevap A'dır.