ULUSLARARASI HUKUK II

İnsancıl hukuk savaş ve çatışma durumunun etkilerini sınırlandırmak amacıyla düzenlemeler getiren bir hukuk dalıdır. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Uluslararası hukukun güç kullanımını meşru saydığı haller “jus ad bellum” kavramını tanımlar. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Savaş hukukunun temel ilkelerinden biri çarpışan ve çarpışmayanlar arasında ayrım yapılması ve sivillerin hiçbir zaman saldırı konusu olmamasıdır. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Savaşanların yaralılarını toplama ve ölülerini gömmelerine fırsat verme amacıyla çatışmaya ara vermelerine silah bırakışma adı verilir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Silah bırakışması savaşın sona erme yollarından biri değildir. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Çarpışmayanlar savaş eylemlerini yapma yetkisine sahip değillerdir. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Bir ülke, hasım ordunun yetkisi altına girdiğinde işgal edilmiş sayılır. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

*İnsancıl hukuka riayetin sağlanması amacıyla mağdur devlet suçluların kendisine teslim edilmesini talep edemez. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Türk Ceza Kanununda, Daimi Uluslararası Ceza Mahkemesinin yetkisine giren suçlardan Soykırım ve insanlığa karşı suçlar düzenlenmiştir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Belirtilen tüm haller insancıl hukukla ilgili olarak devletin sorumluluğunu ortadan kaldırmaktadır. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Savaş veya silahlı çatışma durumlarının etkilerini sınırlandırmak amacıyla insanlara yapılması gerekli olan asgari davranış ve yardıma dair kurallar bütünüdür. Savaş hukuku veya silahlı çatışma hukuku olarak da bilinir. Uluslararası hukukun parçasıdır. Kodlaştırılmasına 19. yy. da başlanmıştır. Pek çok hükmü teamül hukukudur. Münferit eylemleri kapsamına almaz. Bu çerçevede yalnızca bir haydutluk eylemi veya teşkilatlanmamış ve kısa süren ayaklanmalar bir avuç bireyin devlete karşı ayaklanması veya bir polis merkezine saldırı silahlı çatışma olarak nitelendirilmemiş ve insancıl hukuk kapsamına dahil edilmemiştir. Ayrıca insancıl hukuk, devlet ile devlet arasındaki ilişkileri düzenler.

Meşru bir hükûmetin devrilmesi veya devletten ayrılmak için çıkarılan iç karışıklıklar devletin iç işidir ve karışılmaz. İsyancılar suçlu sayılırsa sorun devletin yetkisindedir. De Facto tanımadan önce devletlerce isyancılara savaşan veya asi sıfatı tanınabilir. Üçüncü devletlerin asilerle pazarlığa girmesi durumunda asilik sıfatı tanınmış olur. Muharip (savaşan) statüsü resmî bir statüdür. Savaş hukukunun savaşanlara tanıdığı barış zamanında sahip olunmayan birtakım yetkilerin uygulanması imkânını verir. Üçüncü devletler, asilik sıfatını tanıdıklarında savaşanlara tarafsız olmak zorundadır. Asilik sıfatının etkileri, savaşan sıfatına göre daha sınırlıdır. Üçüncü devletler bu sıfatı tanımakla isyancılara sınırlı savaşan olma hakkı tanır. İsyancılar, açık denizde başka devletlerin gemilerini durdurup arayamazlar, bunu ancak etkin oldukları karasularındaki gemilerine yapabilirler. Üçüncü devletler, asilik sıfatını tanıdıkları zaman, savaşanlara karşı tarafsız davranmak zorundadır.

İnsancıl hukukun düzenlediği hakların ise askıya alınması söz konusu değildir.
İnsancıl hukuk, savaş durumunda uygulanır. Savaş hukukunda, barış zamanında
olmayan yeni birtakım haklar devreye girer.

Uluslararası insancıl hukukun iki yüzü mevcuttur: İnsancıl hukukun birinci yüzü,
BM Şartı’nda zikredilen ve uluslararası hukukun ayrı ama önemli bir kısmını
oluşturan devletlerin güç kullanıp kullanamayacağı meselesi ya da başka deyişle
silahlı güç kullanımının meşru olup olmadığı, uluslararası hukukun güç kullanımını meşru saydığı hâllerle ilgili kurallar (jus ad bellum, savaş yapma hakkı) dır.

İnsancıl hukukun birinci yüzü, BM Şartı’nda zikredilen ve uluslararası hukukun ayrı ama önemli bir kısmını oluşturan devletlerin güç kullanıp kullanamayacağı meselesi ya da başka deyişle silahlı güç kullanımının meşru olup olmadığı, uluslararası hukukun güç kullanımını meşru saydığı hâllerle ilgili kurallar (jus ad bellum, savaş yapma hakkı) dır.
İkinci yüzü ise çatışmalar süresince uygulanacak hukuki rejimi düzenleyen kurallar (jus in bello, savaş içindeki haklar, yükümlülükler) dır

Birleşmiş Milletler Gücü’nün amaçları, çatışma tehlikelerini teşhis etme ve
kaynaklarını diplomasi yoluyla ortadan kaldırma, çatışma ortaya çıktığında buna
yol açan meseleleri çözmek amacıyla barışı kurma, barışı korumak için yapılan
anlaşmaların icrasına yardımcı olma, barışın tesisine yardımcı olmak için hazır
bulunma, iç savaş ve çatışma nedeniyle bozulan altyapı ve kurumları yeniden inşa
etme ve uluslararası barışçıl menfaat bağlarını inşa etme, çatışmanın altında yatan temel sebepleri ortaya koymadır.

Birleşmiş Milletler haricindeki barış gücü uygulamaları da vardır. Amerikan
Devletleri Teşkilatınca Dominik Cumhuriyeti’ne gönderilen Amerikalılararası
Barış Gücü, Arap Birliği’nce Lübnan’a gönderilen Arap Caydırıcı Gücü ve Güney
Rodezya’da görevlendirilen barış güçleri bunlara örnek gösterilebilir. Normalde ev
sahibi ülkenin izni ile aksi hâlde davetiye ile tek uluslu barış güçleri oluşturulmuştur

Savaşan devletin savaş gemisi, tarafsız ülkenin limanında
en fazla 24 saat kalabilir

Gerillalar, paralı askerler,
yabancı gönüllüler, levée
en masse olan özel düşman
vatandaşları, imtiyazsız
savaşan grubuna dâhildir.

Karşılıklılık ilkesine dayanır. Barış zamanında yasak olmakla birlikte,
savaş hukukunda yeri vardır. Uluslararası Hukuk Komisyonu “karşı önlemler” terimini kullanır. Amaç, düşmanı hukuka aykırı faaliyeti durdurması için ikna etmek
ve silahlı çatışma hukukuna uymasını sağlamaktır. Misilleme, savaşan hükûmetin
yetkili temsilcisi tarafından emredilmelidir. Her misilleme, ilk ihlalle orantılı olmalıdır. Misilleme eylemi, düşman, hukuka aykırı faaliyetlerinden vazgeçmesi ve silahlı çatışma hukukuna uyması için ikna edilir edilmez durdurulmalıdır