ULUSLARARASI HUKUK I

Uluslararası örf ve adet hukukuna göre bir devletin yabancı bir devlet mahkemesi
önünde yargılanamayacağı ilkesinin iki temel istisnası vardır: Taşınmazlara ilişkin ayni hak iddiaları ve muafiyetten vazgeçilmesi durumu.

2004 tarihli BM Konvansiyonu’nda şunlar devletler tarafından yapılan özel hukuk işlemi olarak sayılmıştır: mal veya hizmet satımına veya sınaî veya mesleki nitelikteki ticari akit ve işlemler, borçlanma akitleri veya benzeri finansal nitelikte işlemler.

1972 tarihli Devletin Muafiyetine Dair Avrupa Konvansiyonu ve buna ek Protokol’de de şu konularda devletin yargı muafiyeti konusunda istisnalar
kabul edilmiştir: taşınmaz mallara ilişkin davalar, mallara ilişkin miras, iflas ve fikri haklar davaları, kişi veya mallara karşı haksız fiillere ilişki, tazminat davaları (bunun için haksız fiilin ve failin dava açılan ülkede olması gerekir), iş görme
akdine ilişkin davalar (iş görenin çalıştıran ülke vatandaşı olduğu durumlar ile görülen işin egemenlik yetkisinin kullanılması ile ilgili olduğu durumlar hariç), akitten doğan borç davaları, şirket ortaklığı davaları, fikri mülkiyet davaları ve ticari faaliyetlere ilişkin davalar.

Belli bir sorunla ilgilenmek veya belli bir görevi ifa etmek üzere yurt dışına ilgili ülkenin rızasını aldıktan sonra gönderilenlere sivil özel misyon görevlileri denir.

Misyon şefleri de büyükelçiler, ortaelçiler ve maslahatgüzarlar olarak üç sınıftan oluşur. Misyon şefinin emri altında diplomat sıfatıyla çalışan müsteşar, başkatip, ikinci katip, üçüncü katip ve ataşeler bulunur.

Viyana Konvansiyonu’na göre diplomatik misyonların işlev ve amaçları; a) gönderen devleti temsil etmek (antlaşma görüşmelerini yürütmek, notaları iletmek vb.), b) gönderen devletin veya vatandaşlarının çıkarlarını korumak, c) kabul eden devletle resmi görüşmeler yapmak, d) hukuka uygun yollarla kabul eden devletle ilgili bilgi toplamak ve rapor vermek, e) gönderen devleti iktisadi, kültürel ve bilimsel olarak tanıtmak.

Konsoloslar diplomatik ajanlar gibi siyasi temsilci olmayıp yetkileri yer ve konu bakımından sınırlı resmi devlet temsilcileridir.

Viyana Konvansiyonu’na göre konsolosun işlevleri şunlardır:
• Gönderen devletin ticari ve iktisadi çıkarlarını korumak ve bunlarla ilgili rapor vermek,
• Gönderen devletin ve bu devlet mensubu özel ve tüzel kişilerin çıkarlarını korumak ve bunlara kişisel meseleleri ile ilgili hukuki yardım ve koruma sağlamak,
• Gönderen devlet vatandaşlarına pasaport vermek veya buraya gitmek isteyen yabancılara vize vermek,
• Gönderen devletle ilgili işlerde noterlik yapmak,
• Gönderen devletin tabiiyetinde bulunan gemi ve uçaklarla ilgili işlemler yapmak.

Konsolosların faaliyet bölgesine konsolosluk havzası denir.

Devlet mallarına karşı cebri icra yapılabilmesi için bunların şu sıralanan kamusal işlerde kullanılmıyor olması gerekir: diplomatik misyon malları, askeri mallar, merkez bankası hesapları, devlete ait kültürel, tarihi ve bilimsel eserler, devlet arşivleri.