ULUSLARARASI HUKUK I

Milletler Cemiyeti Misakı uyarınca uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözümünde belirli yükümlülüklere başvurmadan savaş yetkisinin kullanılmasını geciktiren süreyi ifade eden kavram moratoryum'dur.

Diğer seçeneklerde verilen ve savaşı ortadan kaldırma girişimleri olarak değerlendilebilecek girişimler doğrudur. Ancak "Uluslararası hukukta 1909 sonrasındaki değişim, savaşın ve diğer kuvvetlerin kullanılması yollarının kaldırılması amacını taşımaktadır." ifadesi hatalıdır. Çünkü söz konusu değişim 1919 yılında gerçekleştirilmiştir.

BM Şartı uyarınca kuvvet kullanımının yasağı ve meşru müdafaa hakkında diğer seçeneklerde verilen ifadeler yanlıştır. Yalnızca "BM Şartı'nın 2. maddesinin 4. fıkrası, her türlü kuvvet kullanma ve kuvvet kullanma tehdidinde bulunmayı yasaklar." ifadesi doğrudur.

Meşru müdafaayı düzenleyen BM Şartı Madde 51'de açıklanmaktadır.

Uluslararası Hukuk Komisyonu, saldırının tanımına ilişkin çalışmalara 1951'de başlamış ancak genel ve soyut bir tanım yapma çabaları başarılı olamamıştır.

Güvenlik Konseyi yetkesi altında girişilen eylemler, kuvvet kullanma yasağının kapsamı dışında kalan eylemlerdendir.

Yetke,Otorite, egemenliği kullanma ve buyurma kudreti anlamındadır.

"Tüm üyeler, üyelik sıfatından doğan hak ve çıkarlarından tümünün yararlanmasını sağlamak için, işbu Antlaşma'ya uygun olarak üstlendikleri yükümlülükleri iyi niyetle yerine getirirler." ilkesi Birleşmiş Milletler Şartı'nın 2. Maddesinde yer almaktadır.

"Örgüt, Birleşmiş Milletler üyesi olmayan devletlerin de, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasının gerektirdiği ölçüde bu ilkelere uygun biçimde hareket etmesini sağlar" ilkesi Birleşmiş Milletler Şartı'nın 2. Maddesi'nde yer almaktadır.

Halkın kendi geleceğini kendisinin kararlaştırması, self-determinasyon kavramı ile ifade edilmektedir.

Moratoryum, Milletler Cemiyeti Misakı uyarınca uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözümünde belirli yükümlülüklere başvurmadan savaş yetkisinin kullanılmasını geciktiren süreyi ifade eder.

Bir devlet bir başka devlete karşı doğrudan kuvvet kullanmaz; ama o devlete karşı kuvvet kullananlara askeri malzeme, eğitim tesisi ya da üs sağlarsa buna dolaylı kuvvet kullanma denilmektedir. Bu çeşit kuvvet kullanma da kuvvet kullanma yasağına, yani m.2/4’e aykırı bir durum olarak nitelendirilmiştir.

Kuvvet kullanmanın yasaklanması yönünde başka çabalar da olmuştur. En önemlisi Stimson Doktrini ve Briand-Kellog Misakı’dır.

Henüz hak ihlâl edilmemiş ama gelecekte vukuu bulması muhakkak olan saldırı durumunda tedbir almayı düzenleyen hak önleyici meşru müdafaa olarak değerlendirilir.

Self-determinasyon ilkesi kısaca halkın kendi geleceğini kendisinin kararlaştırmasıdır.

Seçeneklerde belirtilenlerden self-determinasyon ilkesinin ön plana çıkması Bush doktrininden sonraki süreç açısından yanlıştır.

UHK, Genel Kurul'un yerine kurulmamış; Genel Kurul'a yardımcı olması hasebiyle oluşturulmuştur.

Bir saldırının silâhlı saldırı niteliğinde olup ol- madığı konusunda Milletlerarası Adalet Divanı ilk defa Nikaragua Kararı’nda “boyut ve etki” (scale and effect) ölçütünü (Nikaragua Davası: parag. 195) getirmiş kuvvet kullanımlarını bu kriterler çerçevesinde tasnif etmiştir.

“Siber Savaşa Uygulanacak Hukuk Hakkında Tallinn El Kitabı” uyarınca devletlerin kuvvet kullanımına ilişkin değerlendirme yapmasını etkileyen resmi ve tüketici olmayan kriterler şunlardır: -Şiddet düzeyi, aciliyet, doğrudan kişi ve nesneleri etkilemesi, etkilerin ölçülebirliği, askeri özellik, devletin katılımı, yasallık karinesi.

Güvenlik Konseyi’nin her an soruna el koyma yetkisi saklı tutulmuştur. Güvenlik Konseyi, meşrû müdafaa hakkına dayanılarak yapılan eylemleri değerlendirmek ve gerekli tedbirleri almak konusunda karar vermelidir. Oysa çoğu kez soğuk savaşın bir aracı olarak kullanılan veto yetkisi dolayısıyla bu tür bir karar alamaz hale gelmiştir.