ULUSLARARASI HUKUK I - Deneme Sınavı - 8

Bir devletin silahlı saldırısına karşı zorunlu ve orantılı olarak silahlı kuvvet kullanılması BM Şartı madde 51'de düzenlenen meşru müdafaa kapsamındadır. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası Hukuk Komisyonu Birleşmiş Milletler’in kurulmasıyla Genel Kurula yardımcı olarak oluşturulan kodlaştırılacak kuralları belirleyerek metin haline getiren komisyondur. Doğru cevap B'dir.

Uluslararası Hukuk Komisyonu (UHK), saldırının tanımına ilişkin çalışmalara 1951’de başlamış, ancak genel ve soyut bir tanım yapma çabaları başarılı olmayarak konuyu “İnsanlığın Barış ve Güvenliğine Karşı İşlenen Suçlarla İlgili Taslak Koduna” dahil etmiştir. 1974 tarihli Genel Kurul’un saldırıyı tanımlayan metni kabul edilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Self-determinasyon ilkesi kısaca halkın kendi geleceğini kendisinin kararlaştırmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Moratoryum, Milletler Cemiyeti Misakı uyarınca uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözümünde belirli yükümlülüklere başvurmadan savaş yetkisinin kullanılmasını geciktiren süreyi ifade eder.

İhkak-ı hak, hakkını kendi kuvvetiyle elde etmektir.

Self-determinasyon, halkın kendi geleceğini kendisinin kararlaştırmasıdır.

Milletler Cemiyeti Misakı uyarınca uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözümünde belirli yükümlülüklere başvurmadan savaş yetkisinin kullanılmasını geciktiren süre yani moratoryum 3 ay sürmektedir.

Bütün saldırı savaşlarını yasaklayan Briand Kellog Paktı 1928 yılında imzalanmıştır.

Milletler Cemiyeti Misakı'nın en çarpıcı özelliği,  savaş ve savaşa başvurma kavramları yerine, kuvvet kullanma ve kuvvet kullanma tehdidine atıf yapılmasıdır.

Caroline Olayı, 1837 yılında, Kanada’da, Birleşik Krallık’a karşı isyanda isyancılara yardımda bulunan geminin Niagara nehrinin Amerikan kıyısında bağlı bulunduğu bir sırada İngilizlerce ateşe verilerek, şelâleden aşağı atılması üzerine Birleşik Krallık ve Amerika arasında ortaya çıkan uyuşmazlıktır.

Yetke; otorite, egemenliği kullanma, buyurma kudreti anlamındadır.

Uluslararası Hukuk Komisyonu, saldırının tanımına ilişkin çalışmalara 1951’de başlamış, ancak genel ve soyut bir tanım yapma çabaları başarılı olmayarak konuyu “İnsanlığın Barış ve Güvenliğine Karşı İşlenen Suçlarla İlgili Taslak Koduna” dahil etmiştir.

1974 tarihli Genel Kurul Kararı, saldırıyı Güvenlik Konseyi’ne rehberlik etmek amacıyla tanımlamıştır.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra yapılan Versay Barış Antlaşması’na kadar savaş, devletler için bir haktır ve kuvvet kullanmayı yasaklayan herhangi bir uluslararası hukuk kuralı yoktur.

27 Ağustos 1928’de imzalanan Briand-Kel- log veya Paris Paktı ise savaş yetkisi açısından genel bir düzenleme getirir. Pakt, bütün saldırı savaşlarını yasaklamıştır. Bu genel yasaklama, Misak’la karşılaştırıldığında, onun başlıca ilerici özelliğidir.

27 Ağustos 1928’de imzalanan Briand-Kel- log veya Paris Paktı ise savaş yetkisi açısından genel bir düzenleme getirir. Pakt, bütün saldırı savaşlarını yasaklamıştır. Devletlerin, meşrû müdafaa durumunda, uluslararası bir zorlama önlemi olarak Pakt’a aykırı davranan devlete karşı savaşa gitme hakkı gibi, Pakt’a taraf olmayan devletler arasında veya bu devletlere karşı savaşa gitme hakkı da muhafaza edilmiştir. Başlangıçta taraf olan ve olmayanlar arasındaki ilişkilerde uygulanmaması yönündeki sınırlama, zaman içinde kaybolmuş ve dünyadaki bütün devletlerin bağlanmış olduğu bir antlaşma olmamasına rağmen, İkinci Dünya Savaşı’ndan önce, bazı Lâtin Amerika Devletleri ve savaş sonrası kurulan bütün yeni devletler açısından örf ve âdet hukukunu oluşturmuştur. Pakt, İkinci Dünya Savaşı sonrasında, uluslararası ve iç hukuk mahkeme kararlarında baskın bir uygulama alanı bulmuştur. Genel olarak Misak’tan bir adım daha ileri bir düzenleme olmakla beraber, uygulanmasına dair hiçbir mekanizma (olumlu, barışçıl yollar; olumsuz, savaştan vazgeçme gibi) oluşturulmuş değildir. Savaşa varmayan kuvvet kullanma açısından ise, önceki dönemden farklı bir düzenleme getirilmemiştir. Dolayısıyla, bu durum açık bir sorun olarak varlığını sürdürür. Pakt, bugün de yürürlüktedir ancak, BM düzeni dolayısı ile etkisi azalmıştır.

Kuvvet kullanma yasağının kapsamı dışında kalan başlıca iki eylem vardır:

• BM Şartı m. 51’e göre girişilen eylemler (meşrû müdafaa).
• Güvenlik Konseyi yetkesi altında girişilen eylemler.

Zorlayıcı tedbirler almak yetkisi -ki bunlar silahlı kuvvet kullanılmasını gerektiren ve gerektirmeyen tedbirler olabilir-, uluslararası bir zabıta fonksiyonu olarak Güvenlik Konseyi’ne verilmiştir.

Saldırıyı tanımlayan ilgili metin saldırı eylemlerini şöyle belirlemiştir:

• Devletin silahlı kuvvetleriyle bir başka devlet ülkesini istilâ etmesi veya buna saldırması veya geçici nitelikte de olsa bu gibi bir istilâ veya saldırı sonucunda ortaya çıkan herhangi bir askeri işgal veya bir başka devletin ülkesinin veya bir kısmının kuvvet kullanımıyla ilhak edilmesi;

• Devletin silâhlı kuvvetleriyle bir başka devlet ülkesine karşı bombardımana girişmesi veya devletin bir başka devlet ülkesine karşı herhangi bir silah kullanımı;

• Bir devletin liman veya kıyılarının bir başka devletin silâhlı kuvvetleriyle ablukası;

• Bir devletin silâhlı kuvvetleriyle bir başka devletin kara, deniz veya hava filolarına saldırması;

• Devletin kabul eden devletle varılan anlaşma uyarınca bir başka devlet ülkesinde bulundurduğu silâhlı kuvvetlerini, antlaşmada öngörülen şartlara aykırı biçimde kullanması veya bu kuvvetlerin o ülkedeki varlığını antlaşmanın sona ermesinden sonra da sürdürmesi;

• Devletin, ülkesini, bir başka devlet tarafından bir üçüncü devlete karşı bir saldırı eyleminin yapılması için kullanılmasına izin vermesi;

• Bir devlet tarafından veya onun adına, bir başka devlete karşı sıralanan saldırı eylemlerinden sayılmasını gerektirecek ağırlıkta silâhlı kuvvet kullanma eylemleri yapan silâhlı kişileri, grupları, gayr-ı muntazam birlikleri veya paralı askerleri gönderme veya bu gibi davranışlara esaslı biçimde karışma.

• Bu eylemler, bir savaş ilânı olmasa da, 3. madde uyarınca saldırı eylemi olarak nitelendirilmiştir.