ULUSLARARASI HUKUK I - Deneme Sınavı - 10

Yetke,Otorite, egemenliği kullanma ve buyurma kudreti anlamındadır.

"Tüm üyeler, üyelik sıfatından doğan hak ve çıkarlarından tümünün yararlanmasını sağlamak için, işbu Antlaşma'ya uygun olarak üstlendikleri yükümlülükleri iyi niyetle yerine getirirler." ilkesi Birleşmiş Milletler Şartı'nın 2. Maddesinde yer almaktadır.

"Örgüt, Birleşmiş Milletler üyesi olmayan devletlerin de, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasının gerektirdiği ölçüde bu ilkelere uygun biçimde hareket etmesini sağlar" ilkesi Birleşmiş Milletler Şartı'nın 2. Maddesi'nde yer almaktadır.

Halkın kendi geleceğini kendisinin kararlaştırması, self-determinasyon kavramı ile ifade edilmektedir.

Moratoryum, Milletler Cemiyeti Misakı uyarınca uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözümünde belirli yükümlülüklere başvurmadan savaş yetkisinin kullanılmasını geciktiren süreyi ifade eder.

Bir devlet bir başka devlete karşı doğrudan kuvvet kullanmaz; ama o devlete karşı kuvvet kullananlara askeri malzeme, eğitim tesisi ya da üs sağlarsa buna dolaylı kuvvet kullanma denilmektedir. Bu çeşit kuvvet kullanma da kuvvet kullanma yasağına, yani m.2/4’e aykırı bir durum olarak nitelendirilmiştir.

Kuvvet kullanmanın yasaklanması yönünde başka çabalar da olmuştur. En önemlisi Stimson Doktrini ve Briand-Kellog Misakı’dır.

Henüz hak ihlâl edilmemiş ama gelecekte vukuu bulması muhakkak olan saldırı durumunda tedbir almayı düzenleyen hak önleyici meşru müdafaa olarak değerlendirilir.

Self-determinasyon ilkesi kısaca halkın kendi geleceğini kendisinin kararlaştırmasıdır.

Seçeneklerde belirtilenlerden self-determinasyon ilkesinin ön plana çıkması Bush doktrininden sonraki süreç açısından yanlıştır.

UHK, Genel Kurul'un yerine kurulmamış; Genel Kurul'a yardımcı olması hasebiyle oluşturulmuştur.

Bir saldırının silâhlı saldırı niteliğinde olup ol- madığı konusunda Milletlerarası Adalet Divanı ilk defa Nikaragua Kararı’nda “boyut ve etki” (scale and effect) ölçütünü (Nikaragua Davası: parag. 195) getirmiş kuvvet kullanımlarını bu kriterler çerçevesinde tasnif etmiştir.

“Siber Savaşa Uygulanacak Hukuk Hakkında Tallinn El Kitabı” uyarınca devletlerin kuvvet kullanımına ilişkin değerlendirme yapmasını etkileyen resmi ve tüketici olmayan kriterler şunlardır: -Şiddet düzeyi, aciliyet, doğrudan kişi ve nesneleri etkilemesi, etkilerin ölçülebirliği, askeri özellik, devletin katılımı, yasallık karinesi.

Güvenlik Konseyi’nin her an soruna el koyma yetkisi saklı tutulmuştur. Güvenlik Konseyi, meşrû müdafaa hakkına dayanılarak yapılan eylemleri değerlendirmek ve gerekli tedbirleri almak konusunda karar vermelidir. Oysa çoğu kez soğuk savaşın bir aracı olarak kullanılan veto yetkisi dolayısıyla bu tür bir karar alamaz hale gelmiştir.

BM Şartı’nın kabulüne kadar olan süre boyunca, kuvvete baş¬vurmak devletler için bir haktır, ancak gerek silahlı güce başvurulması gerek çatışmanın yürütülmesi bazı kurallara bağlanmıştır. Bu süreçte kuvvete başvurma, önce kısıtlanmış ve sonra da yasaklanmıştır. 1920’de Milletler Cemiyeti Misakı daha sonra 1928’de Briand-Kellogg Paktı bu yönde ilk adımları atmıştır.

BM Şartı’nın kabulüne kadar olan süre boyunca, kuvvete baş¬vurmak devletler için bir haktır, ancak gerek silahlı güce başvurulması gerek çatışmanın yürütülmesi bazı kurallara bağlanmıştır. Bu süreçte kuvvete başvurma, önce kısıtlanmış ve sonra da yasaklanmıştır. 1920’de Milletler Cemiyeti Misakı daha sonra 1928’de Briand-Kellogg Paktı bu yönde ilk adımları atmıştır.

Cemiyet üyeleri, böylesi bir uyuşmazlık çıkarsa bu uyuşmazlığı ya hakeme mahkemeye veya Cemiyet Konseyi’nin incelemesine sunacaklar (Milletler Cemiyeti Misakı m.12), hemen savaşa başvuramayacaklardır. Uyuşmazlık yargı yoluna götürülmeyecekse mutlaka Cemiyet Konseyi’ne götürülmelidir. (Milletler Cemiyeti Misakı m.15) Hakem veya mahkeme kararı kesin hüküm doğurur. (Milletler Cemiyeti Misakı m.13) Kararı kabul eden tarafa karşı savaş yapılamaz. Her iki taraf yargı kararını tanımazsa 3 aylık moratoryumdan sonra savaş hakkı doğar. Konsey, bir rapor hazırlar. Rapor oybirliği ile kabul edilirse ve taraflardan biri bunu kabul etmişse ona karşı savaşa gitmek hukuken yasaktır. Ancak, çoğunlukla karar aldıysa 3 aylık moratoryumdan sonra her iki taraf da savaşa gidebilir.

1925’te Lokarno Antlaşması yapılmıştır.

cenevre protokolü 1924 yılında yapılmıştır.

İhkak-ı hak, hakkını kendi kuvvetiyle elde etmektir.