ULUSLARARASI HUKUK I - Deneme Sınavı - 8

Bir antlaşmanın ne zaman ve nasıl yürürlüğe gireceği, görüşmeci devletler tarafından belirlenebilir. Eğer devletler böyle bir konuda anlaşmamışlarsa bu durumda bütün görüşmeci devletler bağlanma iradelerini belirlenen usulde ortaya koymadıkça, antlaşma yürürlüğe girmez. Yani görüşmeci devletlerin bir kısmının bağlanma iradelerini ortaya koymuş olması, antlaşmanın yürürlüğe girmesi için yeterli değildir.

BM Şartı md. 102’ye göre üye devletlerin Şartın yürürlüğe girmesinden sonra akdedecekleri her antlaşma veya uluslararası taahhüt BM Genel Sekreterliği’ne tescil edilecektir. Sekreterlik bu tescil edilen antlaşmaları ilan ile yükümlüdür.

Uluslararası antlaşmaların kanun sayılması, hukuk tekniği açısından bazı sorunlar çıkarabilmektedir. Anayasa her ne kadar uluslararası antlaşmaların Anayasa Mahkemesine götürülebilme olanağını ortadan kaldırmışsa da antlaşmalara kanunlara eş bir konum atfetmiştir. Sorun, aynı konuyu farklı şekillerde düzenleyen antlaşmalar ile kanunların aynı anda varolması durumunda ortaya çıkar. Uluslararası antlaşmaların kanun hükmünde olmasının, aynı konumda bulunmak anlamına gelmediği, çatışma durumunda uluslararası antlaşmalara üstünlük tanınması gerektiği iddiaları bulunmakla beraber, genel kabul, bu iki normu aynı düzeyde kabul etme yönündedir. Dolayısıyla antlaşma hükümleri ile kanunların çatışması durumunda, sadece iç hukuktan değil hukukun genel ilkelerinden kaynaklanan çatışma normları uygulanmaktadır. Çatışma normları, aynı düzeyde normların çatışması durumunda, yakın tarihli normun eski tarihli norma tercih edileceğini söyler. Bu durumda ise, devlet bir uluslararası antlaşmayla iç hukukta etki doğuracak bazı yükümlülüklerin altına girer, ancak daha sonra çıkardığı bir kanunla bu yükümlülüklere farklı bir içerik kazandırırsa, yürütme ve yargı organları, yakın tarihli olan kanunu uygulamak durumunda kalırlar. Böylece devletin uluslararası düzeyde üstlendiği bir sorumluluk, antlaşma hükmünde herhangi bir işlem yapılmadan değiştirilmiş olur.

Taraflardan birisi, tek taraflı fesih, çekilme veya antlaşmanın yürürlüğünü durdurma yollarından birine başvurduğunda, antlaşmaların geçersizliğiyle ilgili usule benzer bir şekilde, diğer tarafları durumdan haberdar etmeli; diğer taraflardan itiraz gelmezse gerekli önlemleri üç ay sonra uygulayabilir. İtiraz hâlinde belli bir süre içinde barışçıl yollarla çözüm getirmeliler. Bununla birlikte antlaşmanın sona erdirilmesi sonradan ortaya çıkan bir jus cogens kurala aykırılığa dayandırılmış ve taraflar on iki ay içinde anlaşamamışlarsa, Uluslararası Adalet Divanı’na gidilebilecektir

Görüşmeci Devletlerin sınırlı sayısından ve bir antlaşmanın konu ve amacından antlaşmanın bütün taraflar arasında bir bütün olarak uygulanmasının her birinin antlaşmayla bağlanma rızasının esaslı bir şartı olduğu anlaşıldığı zaman, bu çekince bütün tarafların kabulünü gerektirir.  Bir antlaşma bir milletlerarası örgütün bir kurucu belgesi olduğu zaman ve başka türlü öngörmedikçe, bu çekince o örgütün yetkili organının kabulünü gerektirir. Antlaşma başka türlü öngörmedikçe, bir çekince her zaman geri alınabilir, ve çekinceyi kabul etmiş olan bir Devletin rızası geri alma için gerekli değildir.

Bir tarafın bir antlaşmayı ifa etme imkansızlığını antlaşmayı sona erdirme veya ondan çekilme gerekçesi yapabilmesi için, imkansızlığın antlaşmanın ifası için kaçınılmaz olan bir nesnenin daimi olarak ortadan kalkması veya tahrip olmasından ileri gelmesi gerekir. İmkansızlık geçici ise, ancak antlaşmanın yürürlüğünü askıya alma sebebi yapılabilir.

Bir kongre ya da konferansta kabul edilen antlaşmalar ile kimi zaman toplantıya katılan tarafları da sayan antlaşma nitelikli belgedir.

Taraf İradesindeki Sakatlık

Uluslararası ilişkilerde zaman zaman rastlanan hak ve yükümlülük doğurmayan irade beyanları anlaşma kapsamında değerlendirilir.

1969

md.10

Hükümete danışma koşullu imza

md. 15

Görüşmeci devletlerin bir kısmının bağlanma iradelerini ortaya
koymuş olması, antlaşmanın yürürlüğe girmesi için yeterlidir.

Andlaşmanın bazı hükümlerinin kendisi için uygulanmamasını veya farklı uygulamasını isteyen devletin çekincesi andlaşmayı sona erdirme nedenleri arasında yer alır.

md. 30

Tevsik işlemi 1969 Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi md. 10’da düzenlenmiştir.

Katılma yoluyla antlaşmayla bağlanma usulü Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi, md. 15’de düzenlenmiştir.

Klasik antlaşmalar hukukunda antlaşmaların tescil ve ilan edilmesiyle ilgili bir zorunluluk yoktur. Ancak ilk defa Milletler Cemiyeti Misakı’nın 8. maddesinde daha sonra Birleşmiş Milletler Antlaşmasının 102. maddesinde buna ilişkin düzenleme yapılmıştır.

İstisna grubu antlaşmalar sadece 244 sayılı kanun uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından onaylanır ve yürürlüğe konur.