ULUSLARARASI HUKUK I - Deneme Sınavı - 7

Aynı konuda, taraflarından en az birini aynı devletin oluşturduğu birden fazla antlaşma bulunması, antlaşmaların çatışması olarak adlandırılır.

Bir Devletin bir antlaşma ile bağlanma rızası aşağıdaki hâllerde onay ile açıklanır: 

a- antlaşma, bu rızanın onay suretiyle açıklanacağını öngörüyorsa; 

b- görüşmeci Devletlerin onayın gerekli olduğu hususunda mutabık oldukları başka türlü tespit edilirse; 

c- Devlet temsilcileri antlaşmayı onaya tabi olarak imzaladığı zaman; veya, 

d- Devletin antlaşmayı onaya tabi olarak imzalama niyeti temsilcisinin yetki belgesinden anlaşıldığı zaman veya görüşmeler esnasında açıklandığı zaman.

Depo mercii, çok taraflı uluslararası antlaşmalarda usulü işlemleri yerine getiren merciidir.

Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi md. 60, bir antlaşmanın önemli bir şekilde ihlal edilmesini, antlaşmanın kısmen veya tamamen sona erdirilmesi yahut yürürlüğünün durdurulması (askıya alınması) için bir sebep olarak kabul eder.

Uluslararası bir mahkemenin kuruluşuna taraf olunması durumunda devletlerin antlaşmadan çekilerek söz konusu uluslararası mahkemenin yargı yetkisi dışında kalabilecekleri söylenebilir. Antlaşmada aksine hüküm bulunmadığı takdirde, böyle bir fesih veya çekilme hakkının kullanılabilmesi için en az on iki aylık bir ihbar süresi öngörmektedir.

Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesinde madde 64 şu şekildedir;

“Madde 64- Milletlerarası genel hukukunun yeni bir emredici normunun ortaya çıkması 

Eğer milletlerarası genel hukukun yeni bir emredici normu ortaya çıkarsa, bu normla çatışan mevcut herhangi bir antlaşma batıl hâle gelir ve sona erer.”

Protokol, antlaşmalar hukukundaki anlamıyla sınırlı nitelikli antlaşmaları ya da bir ana antlaşmayı tamamlayıcı ve ayrıntıları düzenleyici nitelikteki antlaşmaları belirtmektedir.

Bir devletin, antlaşmaya hükümete danışma koşuluyla imza koyması antlaşmalar hukukunda ad referandum imza olarak adlandırılır.

Basit imza ile bağlanma usulü kabul edilmişse, imzaların atılarak imzalı antlaşma nüshasının diğer tarafa teslim edildiği an; belge değişimi kabul edilmişse, ilgili belgelerin değiş-tokuş edildiği an, bağlanma anıdır. Onaylama yoluyla bağlanma söz konusu olduğunda, devletin onay belgesini diğer taraflara veya varsa depo merciine teslim ettiği an, kendisi açısından antlaşmanın bağlayıcı olduğu andır.

1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 90. maddesi, usulüne uygun yürürlüğe giren uluslararası antlaşmaların kanun hükmünde olduğunu belirtir.

Türk hukuk sisteminde uluslararası antlaşmalar her ne kadar kanunlarla eş sayılmışsa da Anayasanın 90. maddesiyle belli bir ayrıcalığa sahiptirler. Bu ayrıcalık, usulüne göre yürürlüğe girmiş uluslararası antlaşmaların Anayasaya aykırı oldukları iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamamasından kaynaklanır.

Uygun bulma kanunu ile onaylanması uygun bulunan antlaşmanın iç hukukta yürürlüğe girebilmesi ve antlaşmanın diğer taraflarına iç hukuktaki onaylama sürecinin tamamlandığını ve devletin bağlanması iradesini gösteren belgenin hazırlanabilmesi için, uygun bulma kanununa dayanılarak hazırlanan Bakanlar Kurulu Kararnamesi, antlaşma metnini de içerir ve bu Kararname Resmi Gazete’de yayımlanır. Antlaşma Bakanlar Kurulu Kararanamesi’nin yürürlüğe girdiği tarihte iç hukukta yürürlüğe girer.

Üç ay içerisinde herhangi bir itiraz gelmezse geçersizlik iddiasında bulunan taraf, bildirdiği önlemleri alabilir.

Devlet başkanı, hükümet başkanı, dışişleri bakanı, diplomatik misyon başkanı tevsik edebilir.

Antlaşmalara basit bağlanma türünde imza yeterli görülür.

Antlaşmanın sona erme şekilleri, antlaşma hükmüyle sona erme, tarafların iradesiyle sona erme, fesih veya çekilmeyle sona erme, ihlal, uygulanmasının imkansızlaşması, koşulların değişmesi, sonradan ortaya çıkan Jus Cogens kurallara aykırılıktır.

Protokol, antlaşmalar hukukundaki anlamıyla sınırlı nitelikli antlaşmaları ya da bir ana antlaşmayı tamamlayıcı ve ayrıntıları düzenleyici nitelikteki antlaşmaları belirtmektedir.

Depo mercii, çok taraflı uluslararası antlaşmalarda usulü işlemleri yerine getiren merciidir. Antlaşma metninde belirlenir.

Çatışma normları, aynı konuyu düzenleyen farklı kuralların aynı anda yürürlükte bulunması durumunda, bunlardan hangisine öncelik verileceğini söyleyen ilkelerdir.

Antlaşmanın oluşturulması sürecinde tarafların iradesindeki sakatlık, antlaşmanın geçersiz kılınabilmesi olanağını doğurur. İrade sakatlıklarının başında tehdit ve zorlama gelir.