ULUSLARARASI HUKUK I - Deneme Sınavı - 6

Çekince, çok taraflı antlaşmalar söz konusu olduğunda gündeme gelir. Çekince, antlaşmanın imza, onay veya katılma aşamasında bildirilir ve yazılı bildirim zorunludur. Antlaşmayla bağlandıktan sonra çekince beyan edilemez. Çekincenin diğer devletler tarafından kabul edilmesi veya çekinceye itiraz edilmesi mümkündür. Bir antlaşmada çekince beyanına ilişkin yasak veya sınırlama yoksa bile, antlaşmanın diğer
tarafları açıkça kabul etmedikçe, antlaşmanın konusu ve amacıyla uyumsuz çekinceler geçersizdir.

Her devlet, çeşitli konularda pek çok iki veya çok taraflı antlaşmanın tarafıdır. Bu antlaşmalar devletlere
bazı yükümlülükler yükler. Uluslararası antlaşmalar, bazı yazarlarca uluslararası hukukun temeli sayılan
‘ahde vefa’ (söze bağlılık) ilkesinin somutlaşmış hâlidir. Devletler bu antlaşmaların sonsuza dek bağlayıcı
olmasını istemeyebilirler. Bu durumda antlaşmaların sona ermesi konusunda anlaşmaları pekâlâ mümkündür. Ancak tarafların istedikleri her an antlaşmaların getirdiği bağlayıcılıktan kurtulabilmeleri
de ‘ahde vefa’ ilkesinin, dolayısıyla da uluslararası hukukun getirdiği güvencenin sarsılması anlamına
gelir. Uluslararası hukuk, antlaşmaların sona ermesini mümkün kılan hükümlerin yanında, değindiğimiz keyfiliği ortadan kaldıran, güvence sağlayan hükümler de içermektedir.

Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi md. 60, bir antlaşmanın önemli bir şekilde ihlal edilmesini, antlaşmanın kısmen veya tamamen sona erdirilmesi yahut yürürlüğünün durdurulması (askıya alınması) için bir sebep olarak kabul eder.

Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi, koşullardaki değişimin antlaşmanın sona erdirilmesi, antlaşmadan çekilme veya antlaşma hükümlerini askıya alma için geçerli bir sebep olduğunu kabul eder (rebus sic stantibus ilkesi).

Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesine göre, uluslararası hukukun yeni bir jus cogens kuralının
(emredici kuralın) ortaya çıkması durumunda, bu normla çatışan mevcut antlaşmaların geçersiz hâle
geleceğini ve sona ereceğini belirtir.

Antlaşmaların tarafların rızasıyla sona ermesi durumunda herhangi sorun yaşanmaz. Ancak taraflardan birisi, yukarıda sayılan tek taraflı fesih, çekilme veya antlaşmanın yürürlüğünü durdurma
yollarından birine başvurduğunda, antlaşmaların geçersizliğiyle ilgili usule benzer bir şekilde, diğer
tarafları durumdan haberdar etmeli; diğer taraflardan itiraz gelmezse gerekli önlemleri üç ay sonra
uygulayabilir. İtiraz hâlinde belli bir süre içinde barışçıl yollarla çözüm getirmeliler. Bununla birlikte antlaşmanın sona erdirilmesi sonradan ortaya çıkan bir jus cogens kurala aykırılığa dayandırılmış
ve taraflar on iki ay içinde anlaşamamışlarsa, Uluslararası Adalet Divanı’na gidilebilecektir.

Anlaşma, en az resmi işlem gerektiren antlaşma türüdür.

Protokol, Antlaşmalar hukukundaki anlamıyla sınırlı nitelikli antlaşmaları ya da bir ana antlaşmayı tamamlayıcı ve ayrıntıları düzenleyici nitelikteki antlaşmaları belirtmektedir.

Depo mercii, çok taraflı uluslararası antlaşmalarda usulü işlemleri yerine getiren merciidir. Antlaşma metninde belirlenir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına göre antlaşmaları Cumhurbaşkanı onaylar (md. 104). Ancak Cumhurbaşkanı’nın onaylamasından önce tamamlanması gereken bazı aşamalar vardır. Bu aşamalar Anayasa m. 90'da düzenlenmiştir.

Bazı kişilerin görevleri gereği ve yetki belgesine ihtiyaç olmaksızın devletlerini temsil ettikleri kabul edilir. Bunlar, devlet başkanı, hükûmet başkanı ve dışişleri bakanıdır. Devletler tarafından antlaşma yapmak üzere yetkilendirilmiş ve görevlendirilmiş diplomatik misyon başkanları ile temsilcilerin de söz konusu antlaşmalar açısından tevsik etme yetkisi vardır.

1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 90. maddesi, usulüne uygun yürürlüğe giren uluslararası antlaşmaların kanun hükmünde olduğunu belirtir.

Antlaşmanın  yetkili kişilerle yapılmaması, belli şartların varlığı halinde, antlaşmanın geçersizliğine yol açar.

Antlaşmanın uygulanmasının imkansızlaşması onun sona erme sebebidir.

1969 tarihli Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi, uluslararası hukukun devletler arasındaki antlaşmalarla ilgili hükümlerini düzenler.

Uluslararası örgütler, uluslararası hukuk kişisidir.

Yeni oluşmuş bir siyasi varlığın bir devlet olduğunun diğer devletlerce tüm hukuki sonuçlarıyla kabul edildiğini bildiren işleme tanıma adı verilir.

Bugün uluslararası hukukta tanıma konusunda kabul edilen ortak görüş bunun bir niyet meselesi olduğu yönündedir.

Hükümetlerin tanınması ile bağlantılı bir başka mesele sürgündeki hükümet tanımıdır. Bu tanım genellikle self-determinasyon hakkını kullanan halkların ülke dışında kurduğu hükümetlere ve bir yabancı devletin işgali sonucu ülkesinden çıkartılan meşru hükümetlere uygulanmaktadır.

Fransa, federasyon değildir.