ULUSLARARASI HUKUK I - Deneme Sınavı - 16

Kelsen hukuku, normların oluşturduğu hiyerarşik bir yapı (normlar hiyerarşisi) olarak görmüştür. Bu yapının en üstünde (veya bakış açısına göre temel olmak itibarıyla en altında) bulunan normdan aşağıya doğru farklı normlar bulunur.

Hukuki realizm iki ayağı vardır: Amerikan ve İskandinav. Amerikan Hukuki Realizmi 20. yüzyılın ortalarına kadar Amerikan hukuk düşüncesinde hakim olan hukuk anlayışını temsil eder. Akım içinde yer alan yazarların en temel özellikleri, (1) yargısal kararların verilmesinde hukuk kurallarının
oynadığı rolden şüphe duymaları ve (2) hukuksal araştırmanın konusu olarak yargıyı merkeze almaları, bunun tespit edilmesi için de tek yolun, fiilen uygulanan hukukun ortaya çıkarılması olduğuna inanmalarıdır. Amerikan Hukuki Realizmi, Hukuku mahkemelerin fiilî uygulamarında arayan hukuk okuludur.

İskandinav Hukuki Realizmi: Finlandiya, Danimarka, Norveç ve İsveç’te etkili olmuş, hukuk düşüncesinden metafizik ögelerin atılmasını savunan hukuk okulu. En önemli temsilcileri A. Haegerström, K. Olivecrona, V. Lundtsedt ve Alf Ross’tur.

Klasik Dönem açısından devletler arası ilişkilerin bir hukuka ve düzene bağlı olarak yürüdüğünü
söylemek mümkün değildir. Ancak bu dönemde uluslararası hukukun bazı temel ilke ve kuralları da
ortaya çıkmaya başlamıştır. Devletlerin ülke toprakları üzerinde egemenliğe ve yargılama yetkisine sahip bulunduğu ilk yerleşen ilkelerdir. Bunun yanında açık denizlerin tek tek devletlerin egemenliğinde olmadığı, devletlerin yabancı devletlerin yargılamasından bağışık olduğu, pacta sunt servanda –ahde vefa- çerçevesinde devletlerin diğer devletlerle yaptığı antlaşmalara bağlı kalmaları gerektiği, yabancıların kişisel ve mali açılardan tabi oldukları devletçe korunabileceği gibi ilkeler de devletler arasındaki uygulamalarda ve uluslararası hukuk incelemelerinde genel kabul görmüştür.

Radikal feminist hukuk teorisi kadın ile erkek arasında köklü bir ayırımın bulunduğu söyler. Ancak bu ayırımın radikal feministlerce algılanış şekli, ezen-ezilen ilişkisi olarak ortaya çıkar. Erkekler kadınlar üzerinde tahakküm kurmuşlardır ve bu tahakküm oldukça bilinçli ve sistematik bir şekilde gerçekleştirilmeye devam etmektedir. Bu tahakkümün sonucu olarak hukuk da sadece erkek gözünden yaratılmıştır. Hukukun kadınlarla ilgili sorunu kadınlara eşit hak tanıyıp tanımaması değil, hukuksal kavram evreninin erkek bakış açısıyla ve erkek tahakkümünü mümkün kılacak tarzda kurulmuş olmasıdır.

Doğal hukuk düşüncesi uluslararası hukuk alanında 1700’lere kadar etkisi sürdürmüştür. Ancak 18. yüzyıla gelindiğinde Kilise’nin Avrupa’daki etkisinin büyük ölçüde azalmış olması, ulus devletlerin ortaya çıkmaya başlaması ve bazı devletlerin ciddi bir güce ulaşması, doğal hukukun egemenlerin iktidarını sınırlayan taleplerinin sorgulanmasına neden olmuştur. Bu dönemin önemli bir Hollandalı düşünürü Cornelis van Bynkershoek (1673-1743), uluslararası hukuktaki pozitivist yaklaşımın temsilcisi, hatta öncüsü sayılır. Bynkershoek’u doğal hukukçulardan ayıran, uluslararası hukuk kurallarının içeriğiyle ilgili ulaştığı veya ortaya koyduğu farklı görüşler değildir. Özellikle açık denizler konusunda Grotius’un görüşlerini geliştirmiştir. Ne var ki Bynkershoek için uluslararası hukuk kurallarının aranacağı ve dayandırılacağı yer, salt akli çıkarımlar değildir. Bynkershoek uluslararası hukuku devletlerin iradesine ve uzun süredir yapılagelen uluslararası örf ve âdetlere (uluslararası teamüllere) dayandırır.

Pacta sunt servanda – Ahde vefa

Jerome Frank

1945

John Austin

1648

1921

Milletler Cemiyeti

Marksizm

İkincil kurallar ‘Yap!’ veya ‘Yapma!’ anlamı içerirler.

Avrupa Kamu Hukuku: Westpahlia Barışı’nın ardından Avrupalı devletler arasındaki uygulamaların gelişmesiyle varlık kazandığı çeşitli devletler ve hukukçularca iddia edilmiş ilkelerin genel ifadesidir.

Tarihsel açıdan Antik Yunan felsefesine kadar götürebileceğimiz doğal hukuk düşüncesinin uluslararası hukuk alanındaki en önemli temsilcisi Hugo Grotius’tur (1583-1645). Grotius sadece bu yönüyle değil, çoğunca uluslararası hukukun kurucusu olarak da anılır.

Amerikan Hukuki Realizmi: Hukuku mahkemelerin fiilî uygulamarında arayan hukuk okuludur. En önemli temsilcileri O.W. Holmes, Jerome Frank ve K. Llewellyn’dir.

Klasik dönemde uluslararası hukuka getirilen kuramsal yaklaşımlar çeşitli sınıflandırmalar altında sunulmaktadır. Bu sınıflandırmalardan biri, doğal hukukçu ve pozitivist görüşler arasında yapılan ayrımdır. Bu sınıflandırma sadece uluslararası hukuk açısından değil, genel olarak hukukla ilgili olarak yapılır.

Modern döneme kadarki dönemde uluslararası hukukla ilgili ifadeler, uluslararası hukuku ve ulusal hukukları ayrı düzenler olarak gören bir dil kullanmıştır. Bu tür bir yaklaşım, uluslararası hukuk çalışmalarında ‘düalizm’ (ikicilik) olarak adlandırılır. Kelsen’i en önemli temsilcisi sayabileceğimiz bir başka görüş, uluslararası hukuk ile ulusal hukukları tek bir bütünün farklı düzlemleri olarak kabul eder. Tahmin edilebileceği gibi bu görüş, ‘monizm’ (tekçilik) olarak anılır.