ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR

1948 yılından 1 Ocak 1995’e kadar geçen sürede Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması, uluslararası ticareti düzenleyen ve üzerinde anlaşılan tek ulus­lararası çok taraf­lı sözleşme olmuştur. GATT, ticari ilişkilerde rekabeti bozan ve ticareti kısıtlayan engellerin görüşülerek kaldırıldığı tek uluslararası örgüt (an­laşma) olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Türkiye GATT’a, 1950­1951 Torquay (İngiltere) Tarife Görüşmeleri sonucun­ da 21.12.1953 tarih ve 6202 sayılı Yasa ile katılmıştır.Doğru cevap D'dir.

En Çok Kayrılan Ülke ilkesinin çeşitli istisnaları vardır. Bunlar; gümrük birlik­leri, serbest ticaret anlaşmaları gibi bölgesel ticaret anlaşmaları ve Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP: Generalized System of Preferences) gibi gelişme yolundaki ülkeler lehine düşük gümrük vergisi alınması veya gümrük vergisinin alınmaması gibi ayrımcı nitelikteki uygulamalar ile Anlaşma’nın öngördüğü anti damping ve telafi edici vergiler gibi diğer uygulamalardır. Bölgesel birleşmeler ve ticaret anlaş­maları en çok kayrılan ülke ilkesine getirilen istisnalar arasında yer alır. E seçeneği doğru cevaptır.

Genel amaçlara ulaşmak için tarifeler ile ticarete konan diğer ayırımcı engelleri zamanla azaltmak, GATT’ın özel amaçları arasındadır. A seçeneği hariç diğer seçenekler GATT'ın genel amaçlarıdır. Doğru cevap A'dır.

Cenevre Turu 1947 ile  Genel Anlaşma’nın yürürlüğe girmesiyle tarife indirimleri gündeme gelmiş ve ilk çok taraf­lı ticaret görüşmeleri (müzakereleri) Cenevre’de yapılarak ticareti kısıtlayıcı önlemlerin kaldırılması kararlaştırılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Uruguay Turu sonucunda sanayi ürünlerinde ortalama yüzde 40 civarında bir tarife indirimi sağlanmıştır. Tur sonunda kapsamlı bir tarım reformu kabul edil­ miş, tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde miktar kısıtlamaları kaldırılmıştır. Tur, es­ ki GATT düzenine oranla daha kapsamlı ve kurallara bağlı, ancak uyulması daha zor bir uluslararası ticaret düzeni getirmiştir. Doğru cevap B'dir.

WTO, GATT’tan farklı olarak çok taraflı ticaret görüşmelerini yönetmek,
çok taraflı ticaret görüşmelerinde bir forum olarak görev yapmak, ticari anlaşmazlıklarına çözüm aramak, ulusal ticaret politikalarını denetlemek ve küresel ekonomik politikaların oluşumunda uluslararası kuruluşlarla işbirliğine gitmek için kurulmuştur. Doğru cevap C'dir.

Sektör ürünlerinin GATT’a entegras­yonu, üç aşamada gerçekleştirilmesi karara bağlanmıştır. Tarım sektörü, Hizmet Sektörü ve Anti damping. Doğru cevap D'dir.

WTO, ticaret ve çevre konularını birbirine bağlamaktadır. Çok taraf­lı çevre anlaşmaları, sürdürebilir büyüme, çevre ve ticaret, gelişme yolunda olan ülkeler­ den yapılan ihracatın arttırılması, dönüşümlü atıkların ticaretle ilgili mevzuatla­rında uyum sağlanması konularına önem verilmektedir. Bu kapsamda 2001 Doha Kalkınma Turu’nda Ticaret ve Çevre Komitesi kurulmuş, WTO çevresel ürünler­ de pazara giriş, çok taraf­lı çevre anlaşmaları ile çevreye duyarlı ticaret uygulama­ larının geliştirilmesi konularında görevlendirilmiştir. Doğru cevap A'dır.

TRIPS Anlaşması ile uluslararası kurallara önemli değişiklikler getirilmiştir. TRIPS, ne tür markaların korunacağını bunun yanı sıra ticari tasarımların da hizmet markaları olduğunu ve bu markaların sahiplerine verilecek hakların ne olacağını tanımlamıştır. Doğru cevap E'dir.

GATT 1947, genel ve özel nitelikteki amaçlara ulaşabilmek için başlıca dört temel ilkeden (kuraldan) hareket etmiştir. Temel ilkeler;

Gönüllü ihracat kısıtlaması anlaşmaları 1970’li yıllarda, özellikle ABD ve AB tarafından sıkça uygulanmıştır. Aslında gönüllü ihraç kotaları yabancı üreticilerle rekabet edemeyen ithalatçı ülkeler tarafından yerli üreticileri korumak amacıyla ihracatçı ülkelere yapılan baskı sonucunda ortaya çıkmıştır

GATT’ın genel amaçları, diğer bütün uluslararası ekonomik kuruluşların gerçekleştirmek istedikleri ile aynıdır. Bunlar; üyelerinin hayat seviyelerini yükseltmek, reel gelir ve efektif talepte istikrarlı bir büyüme ile dünya kaynaklarında tam kullanımı sağlamak, üretimin ve uluslararası ticaretin geliştirilmesine yardımcı olmaktır.

GATT çerçevesinde yapılan tarife indirim turlarına Çok Taraf­lı Ticaret Görüşmeleri diğer bir deyişle Ticaret Turu (Raund) denir. GATT’a taraf ülkeler arasında yapılan gümrük tarife indirim turları aşağıda açıklanmıştır.

WTO’nun en az iki yılda bir toplanan ve tüm ülkelerin temsilcilerinden oluşan
Bakanlar Konferansı, GATT Genel Kurulu’na denktir.

1994 yılı sonunda GATT’a taraf ülke sayısı 128 iken, artan küreselleşme süreci sonucunda Dünya Ticaret Örgütü’ne üye ülke sayısı 2018 yılında 164’e ulaşmıştır. Üyeler dünya ticaretinin %98’ni gerçekleştirmektedirler.

Türkiye, 26 Mart 1995 tarihinden bu yana WTO üyesidir.

Dünya Ticaret Örgütü kurulduktan sonra Bakanlar Konferansı adı altında on bir toplantı
yapılmıştır. Bu toplantılar;

GATS’ta tanımlanan temel hizmet sektörleri ise 12 adettir. Bu hizmet alt sektörleri aşağıda verilmiştir.

Uruguay Turu Nihai Senedi’nin kabul edilmesiyle birlikte 1 Ocak 1995 tarihinde o zamana kadar uluslararasında düzenlenmeyen fikri ve sınai mülkiyet haklarını koruyan Ticaretle İlgili Fikri Mülkiyet Hakları (Trade Releted Intellectual Property Rights: TRIPS) Anlaşması yürürlüğe girmiştir.