ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR

Banka’nın kuruluş amacı kuruluş aşamasında “savaş sonrası yeniden yapılanma ve kalkınmanın destek ve finansmanı” olmuş fakat grubun amacı günümüzde “yoksul ülkelerde yoksulluğun azaltılması ile sürdürülebilir büyüme ve üye ülkeler arası işbirliğinin desteklenmesi” olarak ifade edilmiştir.

Günümüzde Dünya Bankası az gelişmiş ülkelerin kamu ve özel kesimlerine finansal ve teknik yardım sağlayan temel kaynak kuruluşlardan biridir ve temel amaçlarından en önemlisi “az gelişmiş ülkelerde yoksulluğu azaltma ve yok etme” olarak belirlenmiştir.

Ağustos 2012 tarihi itibarıyla Dünya Bankası’na üye ülke sayısı 188’dir. Dünya Bankası, bilinen anlamda bir banka olmayıp temelde bu 188 üye ve aynı zamanda hissedar ülkeden oluşan iki kalkınma ajansından ve onu desteklemekte olan üç yardımcı ajanstan oluşmaktadır.

Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) 1944 yılında Bretton Woods’ta toplanan BM Para ve Finans Konferansı’nda Şimdiki Dünya Bankası Grubu’nun “orijinal kuruluşu” olarak kurulmuş ve 27 Aralık 1945 tarihinde Banka Ana Sözleşmesi’nin imzalanmasıyla çalışmalara başlamıştır. Banka 1947’de ise BM’nin bir uzmanlık kuruluşu olmuştur.

Dünya Bankasının üyelerine yardım ve destek sağlamak bazında belirlediği stratejik hedefler önem sırasına göre şöyle sıralanır:

Dünya Bankası kredi ve destek ihtiyacı duyan üye ülkelere finansman sağlarken,

Dünya Bankası tarafından sunulan çeşitli hibe/finansman imkanları vardır. Aşağıda bunların bazıları sıralanmıştır.

Dünya Bankası’nın kalkınma kurumu olarak 1960 yılında kurulan Uluslararası Kalkınma Birliği (The International Development Association, (IDA) dünyanın en yoksul ülkelerine yardım eder. Az gelişmiş ve en yoksul ülkelerde yoksulluğu azaltmak amacıyla faizsiz kredi ve hibeler yardımıyla ekonomik büyümeyi, gelir dağılımındaki eşitsizlikleri azaltmayı ve bu ülkelerin yaşam standartlarını artırmayı amaçlayan program ve projeleri desteklemek amacındadır.

Bir ülkenin IDA üyesi olabilmesi IBRD üyesi olması koşuluna bağlıdır ve bu nedenle IDA’nın üye ve hissedar ülke sayısı Ağustos 2012 itibarıyla 172’dir. IDA ana sözleşmesine göre her üye ülke IDA ile ilişkilerini yürütmek için bir kurumunu yetkilendirir.

Başlangıçta özellikle soğuk savaş döneminde piyasa ekonomisi yönünde seçimini yapmış ülkelerdeki özel kesim projelerine finans sağlamak amacıyla ABD’nin isteği ve öncülüğünde kuruluna kurum, günümüzde vizyonunu insanların yoksulluktan kurtulması ve yaşam kalitelerini arttırmaları yolunda çözüm alternatif­lerini desteklemek olarak ortaya koymaktadır. Bu amaçla kurum:

Çok Taraf­lı Yatırım Garanti Ajansı (the Multilateral Guarantee Agency: MIGA), DB’nın bir yan kuruluşu olarak 1988 yılında yabancı yatırımcılara ev sahibi ülkelerin politik risklerine karşı garanti vermek yoluyla yabancı yatırımların artmasına katkıda bulunmak amacıyla kurulmuştur. Ajans günümüzde misyonunu “gelişmekte olan ülkelerde ekonomik büyümeyi teşvik, yoksulluğu azaltma ve bireylerin refahını artırmak için gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğrudan fiziki sermaye yatırımlarını teşvik ve destekleme” olarak belirlemiştir. Türkiye, bu Ajansa kuruluşu ile birlikte üye olmuştur.

2012-2015 Ülke İşbirliği Stratejisinde, Türkiye’nin hızlı, sürdürülebilir ve çevreye saygılı büyümesine katkıda bulunmak temel amaç olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda stratejik amaçlar rekabet gücünün ve istihdamın arttırılması, eşitliğin ve kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi ve sürdürülebilir kalkınmanın derinleştirilmesi olarak tanımlanmıştır. Bu amaçlara ulaşmak için, Türkiye Hükümeti, özel sektör, sivil toplum ve Dünya Bankası Grubu, dört yıllık CPS dönemi için 4.5 milyar dolar tutarında bir kaynak yaratılmıştır. Bu kaynağın 1/3’ü kalkınma politikasının finansmanına (DPL), 2/3’ü ise yatırım finansmanına ayrılmıştır. Bu strateji ile 10 sonuç elde edilmesi planlanmaktadır:

Dünya Bankası Grubu; Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, Uluslararası Kalkınma Birliği, Uluslararası Finans Kurumu, Çok Taraf­lı Yatırım Garanti Ajansı
ve Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesi Uluslararası Merkezi olmak üzere beş (5) organizasyonun birlikte hareketinden oluşur.

Dünya Bankası

En az gelişmiş üye ülkelere yardım ve destek sağlamak,

Gayrimenkul satışlarından elde edilen gelirler

Özel işletmelere de Banka doğrudan kredi açabilir.

Afrika

Uluslararası Finans Kurumu (IFC) göreceli olarak gelişmiş ülkelerdeki özel sektör yatırımlarını finanse eder.

Gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde yabancı yatırımların artmasına katkıda bulunmak amacıyla kurulmuştur.

Tahkim, bir anlaşmazlık durumunda tarafların, aralarında var olan anlaşmaya dayanarak, hakem denilen özel şahısların kararına dayanarak çözüm aradıkları, devlet yargısı dışında özel bir süreçtir.

Dünya Bankasının 188 üyesi mevcuttur.

Uluslararası Finans Kurumunun kısa adı IFC'dir.