ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR

Dünya Savaşı sonrasında 1920 yılında kurulan Milletler Cemiyeti (League of Nations) geniş ölçekli, sosyo-ekonomi amaçlı ilk uluslararası kuruluştur. Ülkeler arasında yaşanabilecek sorunları barışçıl yollarla çözmeyi amaçlayan Daimi Uluslararası Adalet Divanı (PCIJ), sonrasında kurulan Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) günümüzdeki Birleşmiş Milletler’in de temelini oluşturmaktadır. Cevap A şıkkıdır.

Uluslararası ekonomik bütünleşmeler açısından bakıldığında II. Dünya Savaşı sonrasında başta Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)’nun yakalamış olduğu başarı dünyanın birçok bölgesinde bölgesel ekonomik bütünleşmeleri hızlandırmıştır. Latin Amerika Serbest Ticaret Birliği (LAFTA), Doğu Afrika Ekonomik Topluluğu, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA), Kuzey Atlantik Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA) ekonomik birleşmelere verilebilecek örneklerdir (Çalış, Akgün, & Kutlu, 2006). II. Dünya Savaşı’nın bitiminde savaşın galibi ülkeler tarafından, ülkeler arasındaki anlaşmazlığı ortadan kaldırarak ileride meydana gelebilecek ve kendi güvenliklerini tehdit edebilecek bir savaşın önüne geçebilmek amacıyla 1945 yılında Birleşmiş Milletler kurulmuştur. BM Genel Kurulu UNCTAD gibi birçok uluslararası kuruluşun kurulmasına yol açmıştır. 

Cevap A şıkkıdır.

Ekonomik işbirliğini amaçlayan uluslararası kuruluşlar: Üyeleri arasında ekonomik, siyasi konularda işbirliğini amaçlarlar. Taraflar arasında ticareti serbestleştirmeyi-geliştirmeyi ve ortak hareket edilebilecek noktalar üzerinde çalışmayı amaçlarlar. Küresel veya bölgesel nitelikteki uluslararası kuruluşların tamamı bu kategoriye girmektedir. Hükümetlerarası işbirliği niteliğindeki kuruluşlarda üye ülkeler izleyeceği ekonomi politikalarında bağımsız hareket edebilmektedir. 

Cevap B şıkkıdır.

Ekonomik bütünleşmeyi amaçlayan kuruluşlar: Üyeleri arasında ticareti serbestleştirmeyi ve farklı seviyelerde ekonomik bütünleşmeyi (entegrasyonu) amaçlayan kuruluşlardır. Burada hükümetlerarası işbirliğinin ötesinde üyeler arasında izlenecek ekonomi politikalarının uyumu gerekmektedir. Buna bağlı olarak ekonomik bütünleşmelere üye ülkelerin, bütünleşmenin kapsadığı alanlarda ulusal egemenlik yetkilerini diğer üyelerle paylaşmaları söz konusudur. Bu paylaşım da bütünleşmenin kurumsal yapısı içinde tanımlanan yönetim organlarının uluslarüstü (supra-national) yetkilerle donatılmasıyla sağlanmaktadır. Her üye ülkenin temsil edildiği bu karar organlarında alınan kararlara, üye ülkeler uymak zorunda, uymayanlar ise bir yaptırımla karşılaşmaktadır.

Cevap B şıkkıdır.

Ekonomik bütünleşme aşamaları:
• Tercihli Ticaret Anlaşmaları
• Serbest Ticaret Bölgesi,
• Gümrük Birliği,
• Ortak Pazar,
• Ekonomik ve Parasal Birlik,
• Tam Ekonomik Bütünleşme

Cevap E şıkkıdır.

Uluslararası ekonomik kuruluşlar ve dünya ekonomisi üzerinde etkili olan güçlerin başında gelişmiş-sanayileşmiş ülkelerin oluşturdukları gruplar gelmektedir. Bu grupların başında adını sıkça duyduğumuz G7 gelmektedir. G7,bir uluslararası anlaşmayla
kurulmamıştır. Bu nedenle yapısı, ilkeleri ve kuralları belirlenmemiştir. Küresel ekonomide istikrar ve sürdürülebilir büyümeyi sağlamak amacıyla üyeleri arasında politika koordinasyonunu sağlamak, finansal kriz risklerine karşı birlikte hareket etmek ve yeni bir uluslararası finansal mimari yaratmak amacıyla bir araya gelen 19 ülke ve AB Yirmiler Grubu ya da bilinen adıyla G20’yi oluşturmuşlardır. 2015 yılında G-20 Başkanlığı görevini Türkiye üstlenmiştir. G77 gelişmekte olan ülkeler arasındaki en geniş ölçekli hükümetlerarası kuruluştur. Cevap C şıkkıdır.

Gümrük birliği ile malların serbest dolaşımının yanında üye ülkeler arasında emek, sermaye gibi üretim faktörlerinin serbest dolaşımı da sağlandıysa ekonomik bütünleşmenin tek pazar - ortak pazar aşamasına geçilmiştir. Pazarları tam anlamıyla bütünleştirmek, mal ve hizmetlerin yanında üretim faktörlerinin de serbest dolaşımının sağlanması yoluyla hem mal hem de faktör piyasalarında fiyatların eşitleneceği, kaynakların etkin kullanılacağı varsayımına dayanır. Ortak pazarda örneğin işgücü yeteneklerine uygun iş ve ücreti elde edebileceği ülkeye serbestçe gidebilecektir. Pazarın bütünleşmesi kişilerin, hizmetlerin, işgücünün ve sermayenin serbest dolaşım hakkını da beraberinde getirmektedir.

Cevap D şıkkıdır.

Gümrük birliğine taraf olan ülkelerin aralarındaki ticarette gümrük tarifelerinin ortadan kaldırıldığı, üçüncü ülkelere karşı ise ortak bir tarife uyguladıkları, ortak tarife gelirlerinin de paylaşıldığı ekonomik bütünleşme türüdür. Gümrük birliği üyeleri arasında ticareti kısıtlayan veya engelleyen gümrük vergileri ve tarife dışı engellerin tamamen kaldırılması nedeniyle mallar serbest dolaşımdadır. Üçüncü ülkelerden ithal edilen mallara yönelik aynı tarife oranları uygulandığı için bu ürünler de serbest dolaşımdadır, Serbest Ticaret Bölgesi’nde olduğu gibi malların meşeini belirlemeye gerek yoktur. Gümrük birliğinde üye ülkeler ortak tarife oranlarını kullandıkları için, bağımsız bir dış ticaret politikası izleme hakkından vazgeçmiş sayılırlar. Gümrük birliği, sadece malların serbest dolaşımını esas almaktadır. Malların üretiminde kullanılan işgücü, sermaye gibi üretim faktörlerinin üye ülkeler arasında serbest dolaşımı ekonomik bütünleşmenin bu aşamasında da söz konusu değildir. Gümrük birliğine taraf ülke, üçüncü ülkelerle ticaretinde kendi tarife oranlarını uygulayabiliyorsa kısmi gümrük birliği (partial customs union) adı  verilmektedir. Türkiye ve AB arasında imalat sanayi ürünleri ile işlenmiş tarım ürünlerini kapsayan gümrük birliği buna en güzel örnektir. 1996 yılında Türkiye AB’ye karşı sanayi ürünlerinde gümrük vergisi ve eş etkili vergileri sıfırlamış ancak AB’nin Ortak Gümrük Tarifesi’ni aşamalı olarak uygulamaya sokmuştur.

Cevap D şıkkıdır.

BRICS ülkeleri kavramı, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika ekonomilerini kastetmek için kullanılır. İlk olarak 2006 yılında New York/ABD’de gerçekleşen BM Genel Kurulu’nda bir araya gelen Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin BRIC Grubunu oluşturmuştur.

Cevap C şıkkıdır.

Doğru cevap C dir.

Doğru cevap B'dir. II yanlıştır çünkü bu etkinlikler I. Dünya Savaşı'ndan önce yapılmıştır.

Doğru cevap A dır.

Doğru cevap D dir çünkü I, 1995'te ;II, 1944'te ;III, 1919'da ;IV, 1958'de; V,1929'da gerçekleşmiştir.

Doğru cevap C dir.

Doğru cevap B dir. I, yanlıştır çünkü ülke gruplarının oluşturulmasında bağlayıcı bir hukuk metni bulunmaz.

Doğru cevap E dir.

Doğru cevap A dır.

Doğru cevap C dir.  A  ve B olamaz çünkü  I nolu özellik geçerli değildir. D olamaz çünkü IV  nolu özellik geçerli değildir . E olamaz  çünkü V nolu özellik geçerli değildir.

Doğru cevap B dir. İki örnekte hata yapılmıştır.  Belli bir ırktan gelme kriterine OPEC in örnek gösterilmesi yanlıştır çünkü OPEC  belli bir ürünü üretme kriterine göre sınıflandırmaya örnektir.  Ayrıca, belli bir ürünü üretme kriterine  göre sınıflandırmaya NAFTA örnek gösterilemez. NAFTA , belli bir coğrafi bölgede  bulunma (Kuzey Amerika)  kriterine göre sınıflandırmaya örnek oluşturur.

Uluslararası kuruluşlar, belirli bir amaca yönelmiş, bürokratik yapısı ve yönetimi ile kaynaklarını kamusal nitelikteki mal-hizmetler aracılığıyla ihtiyaçları yerine getirmek için kullanan, birden fazla devleti ilgilendiren ancak devlet niteliği taşımayan örgütlerdir.