ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR

Küresel Ekonomide Uluslararası kuruluşlar, belirli bir amaca yönelmiş, bürokratik yapısı ve yönetimi ile kaynaklarını kamusal nitelikteki mal-hizmetler aracılığıyla ihtiyaçları yerine getirmek için kullanan, birden fazla devleti ilgilendiren ancak devlet niteliği taşımayan örgütlerdir.

Uluslararası kuruluşlar aşağıdaki fonksiyonları yerine getirirler;
• Üyelerine faaliyet amaçlarına ne ölçüde ulaşıldığı konusunda bilgi sağlamak,
• Danışma ve müzakere platformu olmak,
• Karar alma süreçlerinde kurallar koymak,
• Kaynaklara katkı ve erişim olanaklarını belirlemek,
• Anlaşma kurallarını sağlamak,
• Üyelerin anlaşmalara uyumunu izlemek,
• Anlaşmazlıkların çözümünde kurallar belirlemek,
• Faaliyetlerin mali sorumluluğunu ve muhasebesini sağlamak.

Viyana Kongresi öncesi dönemde faaliyete geçen birkaç hükümet-dışı uluslararası
kuruluş bulunmaktadır. Bunlar içinde en önemlisi İsviçreli iş adamı Henry
Dunant’ın girişimleriyle 1863’te kurulan Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC)’dir.

Uluslararası ekonomik bütünleşmeler açısından bakıldığında II. Dünya Savaşı
sonrasında başta Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)’nun yakalamış olduğu
başarı dünyanın birçok bölgesinde bölgesel ekonomik bütünleşmeleri hızlandırmıştır.
Latin Amerika Serbest Ticaret Birliği (LAFTA), Doğu Afrika Ekonomik
Topluluğu, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA), Kuzey Atlantik Serbest Ticaret
Bölgesi (NAFTA) ekonomik birleşmelere verilebilecek örneklerdir

Dünya ekonomisinde uluslararası ekonomik kuruluşlar kapsam açıçısından Birleşmiş Milletler Sistemi içinde yer alanlar ve diğerleri olarak kategorize edilebilir. BM ile yaptıkları özel anlaşmalarla BM ile ilişkili ve her birinin özel görev alanı olan bu uluslararası kuruluşlara örnek olarak Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (IBRD), Dünya Ticaret Örgütü (WTO) verilebilir.

Bu temel yapısal farklılığa rağmen her ekonomik bütünleşme hareketinin temelinde bir ekonomik işbirliği yatmaktadır. Ekonomik bütünleşme ile ekonomik
işbirliği kavramları arasındaki diğer temel farklılıklar şu şekilde sıralanabilir:
• Ekonomik bütünleşme, coğrafi olarak birbirine yakın ülkelerin bir “blok”
oluşturmasına yol açmaktadır. Ekonomik işbirliği ise coğrafi olarak bir bölgeye
dayanmak zorunda değildir.
• Ekonomik bütünleşmeler, üye ülkelerin ekonomi politikalarında değişikliklere
yol açar.
• Ekonomik bütünleşmeler üyeler arasında ticaretin önündeki engelleri kaldırırken,
işbirliğinde ticari engellerin azaltılması amaçlanır.
• Ekonomik bütünleşme ekonomileri birbirine benzeyen, gelişmişlik farklılıkları
az olan ülkeler arasında gerçekleştirildiğinde başarılı olabilirken,
ekonomik işbirliğinde her yapıdaki ekonomiler temsil edilebilir.
• Ekonomik bütünleşmede uluslar üstü bir otorite ülkeler adına karar alma
durumunda iken, ekonomik işbirliğinde ulusal egemenlik korunarak daha
sınırlı ekonomik ilişkiler kurulmaktadır

Bölgeselleşme hareketleri
“serbest ticaret bölgeleri veya gümrük birlikleri aracılığıyla bölgesel olarak ticaretin serbestleştirilmesi veya kolaylaştırılmasına, bir başka ifadeyle ticaret bloklarının kurulmasına yol açmaktadır.

Ekonomik bütünleşme aşamaları:
• Tercihli Ticaret Anlaşmaları
• Serbest Ticaret Bölgesi,
• Gümrük Birliği,
• Ortak Pazar,
• Ekonomik ve Parasal Birlik,
• Tam Ekonomik Bütünleşme

Serbest Ticaret Bölgesi, Serbest Ticaret Anlaşması’nı imzalayan ülkelerin
oluşturduğu bir ticaret bloğudur.

Dünya Ekonomisinde Ülke Grupları
Ülkeler arasında uluslararası kuruluşlar ve/veya bütünleşmeler aracılığıyla kurulan ilişkilerin yanında bazı “gruplaşmalar” da gözlenmektedir. Uluslararası kuruluşlar bir uluslararası anlaşmayla kurulurken ülke gruplarının oluşturulmasında bağlayıcı bir hukuk metni bulunmamaktadır. Uluslararası ekonomik kuruluşlar ve dünya ekonomisi üzerinde etkili olan güçlerin başında gelişmiş sanayileşmiş ülkelerin oluşturdukları gruplar gelmektedir. Bu grupların başında adını sıkça duyduğumuz G7 gelmektedir. 1973 petrol krizinden sonra ortaya çıkan küresel ekonomik durgunluk ortamında sanayileşmiş ülkelerin (ABD, Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya) bir araya geldiği hükümetlerarası forum niteliğindeki G6 toplantılarına 1975’te Kanada’da katılmış ve G7 ülkeleri olarak dünya ekonomisine yön vermeye çalışmışlardır.

Türkiye

Etnik faaliyetler

Küresel bir bütün olma özelliği kazanan uluslararası sistemin ana ilkesi uluslararası bağımlılıktır.

Siyasi ve askeri bütünleşmeye

Milletler Cemiyeti

Uluslararası Para Fonu (IMF)

Amerikan doları

Geçiş ekonomileri kavramı, sosyalizm uygulamasından vazgeçerek piyasa ekonomisi koşullarına göre yapılanmaya çalışan eski Doğu Bloku ülkelerini tanımlamak için kullanılmaktadır.

İmtiyazlı Ticaret Anlaşmaları

Serbest Ticaret Bölgesi, Serbest Ticaret Anlaşması’nı imzalayan ülkelerin oluşturduğu bir ticaret bloğudur.