Aof Panel

S

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)'nın temel ilkeleri nelerdir?

En çok kayrılan ülke ilkesi

Tarifeler yoluyla koruma ilkesi

Ulusal işlem ilkesi

Gümrük vergilerinin indirilerek konsolide edilmesi ilkesi

S

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)'nın en çok kayrılan ülke ilkesi nedir?

Üye ülkeler arasındaki dış ticaret ayırımcı olma yan bazda yapılmalıdır. Bu ilke, GATT’ın I’nci maddesinde yer alan ve kuruluşun özünü oluşturan en çok kayrılan ülke kuralına (the most favoured nation treat ment principle: MFN) dayanır. İlke, her GATT üyesinin tüm taraflara, aynı güm rük tarife oranının uygulamasını ve ayırımcı işlemde bulunulmamasını öngörür. Bu kurala göre üye ülkelerin biri eğer diğer bir ülkeye herhangi bir gümrük kolay lığı sağlarsa, Anlaşma’ya (GATT’a) taraf bütün ülkeler de bu ayrıcalıktan otoma tik olarak yararlanırlar. Bu yararlanma içine dış ticaret ile ilgili her çeşit gümrük vergisi, vergi uygulaması ve gümrük formaliteleri girmektedir.

S

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)'nın en çok kayrılan ülke ilkesinin istisnaları nelerdir?

En Çok Kayrılan Ülke ilkesinin çeşitli istisnaları vardır. Bunlar; gümrük birlik leri, serbest ticaret anlaşmaları gibi bölgesel ticaret anlaşmaları ve Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP: Generalized System of Preferences) gibi gelişme yolundaki ülkeler lehine düşük gümrük vergisi alınması veya gümrük vergisinin alınmaması gibi ayrımcı nitelikteki uygulamalar ile Anlaşma’nın öngördüğü anti damping ve telafi edici vergiler gibi diğer uygulamalardır. Bölgesel birleşmeler ve ticaret anlaş maları en çok kayrılan ülke ilkesine getirilen istisnalar arasında yer alır.

S

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)'nın tarifeler yoluyla koruma ilkesi nedir?

Bu ilkeye göre GATT’a taraf ülkeler, sanayilerini sadece gümrük tarifeleri ile koruyacaklar ve bu amaçla diğer önlemle re başvurmayacaklardır. Dolayısıyla ithal kotalarının yerli sanayinin korunması amacıyla kullanılması yasaklanmıştır. Miktar kısıtlamalarının istisnai olarak han gi şartlarda ve kimler tarafından kullanılabileceği ayrıca belirtilmiştir. Genel Anlaşma’ya (GATT’a) göre geçici ödemeler dengesi zorluğu çeken ülkelerin bir süre için ithalatlarını kısıtlamaları mümkündür.

S

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)'nın ulusal işlem ilkesi nedir?

Bu ilke, iç pazara ilişkin düzenleme ve uygulamalar yönün den ithal ve yerli mallar arasında ayrım yapılmamasını öngörmektedir. Ulusal İş lem Kuralı (Milli Muamele: National Treatment) bir mal, hizmet ve fikri mülkiyet pazara girdikten sonra uygulanır. Yerli üretimden gümrük vergisine eş bir vergi alınmamış olmasına rağmen, ithal mal üzerinden gümrük vergisi alınması ulusal işlem ilkesine aykırılık oluşturmaz.

S

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)'nın gümrük vergilerinin indirilerek konsolide edilmesi ilkesi nedir?

GATT, öncelikle gümrük tarifelerinin indirilmesi üzerinde yoğunlaşmıştır. Her üye ülkenin taviz listesinde yer alan oranlar bağlı oranlar (bound rates) olarak tanımlanmıştır. Ülkeler bu oranların üzerine çıkamaz, oranlar üye ülkeler bakımından bağlayıcıdır. Oranlar önemli ticaret ortaklarıyla telafi amacıyla müzakere edilmeksizin arttırılamaz.

S

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)'nın temel ilkelerden istisnaları nelerdir?

Ekonomik birleşmeler en çok kayrılan ülke ilkesinin istisnasıdır.

İkinci önemli istisna, eğer bir ülke dış ödemeler dengesinde zorluklar ile karşılaşıyorsa, bu durumda ithalatına geçici olarak kota uygulayabilir. Fakat GATT üyelerinin ticari ve ekonomik çıkarlarına zarar vermemelidir. Ödemeler dengesindeki güçlükler giderildiği zaman, kısıtlamalar derhal kaldırılmalıdır.

En çok kayrılan ülke ilkesinden önemli diğer bir istisna da birbirine komşu ülkelerin sınır ticaretidir. Bu ticaretten amaç, herhan gi bir ekonomik birleşmeye gitmeden ortak sınırlara sahip ülkeler arasında belli miktarda malların serbest şekilde geçişini sağlamaktır. Burada sınır ticaretinin en çok kayrılan ülke ilkesini tehlikeye sokmayacak ölçüde olması gerekir.

S

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)'nın genel amaçları nelerdir?

Genel amaçlar, diğer bütün uluslararası ekonomik kuruluşların gerçekleştirmek istedikleri ile aynıdır. Bunlar; üyelerinin hayat seviyelerini yükseltmek, reel gelir ve efektif talepte istikrarlı bir büyüme ile dünya kaynaklarında tam kullanımı sağlamak, üretimin ve uluslararası ticaretin geliştirilmesine yardımcı olmaktır.

S

Tarife dışı engeller GATT sisteminde hangi gruplar altında ele alınmaktadır?

Miktar kısıtlamaları

Gönüllü ihraç kısıtlamaları

Tarife benzeri önlemler; tarife kotaları, mevsimlik gümrük vergileri vb.

Gözetleme ve izleme önlemleri

S

Dünya Ticaret Örgütü (WTO)'nün kurulma amacı nedir?

Çok taraflı ticaret görüşmelerini yönetmek, çok taraflı ticaret görüşmelerinde bir forum olarak görev yapmak, ticari anlaşmazlıklarına çözüm aramak, ulusal ticaret politikalarını denetlemek ve küresel ekonomik politikaların oluşumunda uluslararası kuruluşlarla işbirliğine gitmek için kurulmuştur.

S

Dünya Ticaret Örgütü (WTO)'nün karar alma yöntemleri nelerdir?

Kararlar genelde oybirliği ile alınır. Görüş birliğinin sağlanamadığı durumlarda oylama yöntemini kullanmakta ve her ülkenin bir oyu bulunmaktadır. Dört oylama yöntemi vardır. WTO üyelerinin dörtte üçünün oy çoğunluğu ile çok taraflı ticaret anlaşmaları kabul edilebilir. Bakanlar Konferansı dörtte üç çoğunlukla bir üyeye yüklenen sorumluluğu kaldırabilir.

Uluslararası anlaşmalar tüm üyelerce oybirliği veya kararın niteliğine bağlı olarak üçte iki çoğunlukla değiştirilebilir. Fakat bu değişiklik WTO üyeleri tarafından kabul edildikten sonra yürürlüğe girebilir. Yeni bir üyenin alınması Ba kanlar Konferansı’nda üçte iki çoğunlukla kabul edildikten sonra gerçekleşebilir.

S

WTO’nun GATT’tan farklılıkları nelerdir?

GATT, herhangi bir kurumsal yapısı olmayan ve kuruluşundaki amacı Uluslararası Ticaret Örgütü’nü (ITO) kurmak olan ve bu amaçla çeşitli kuralları içeren çok taraflı bir anlaşmadır.
GATT geçici olarak kurulmuştur. 50 yıla yakın bir faaliyetten sonra Genel Anlaşma’ya taraf olan ülkeler GATT’ı sürekli bir anlaşmaya çevirmek istemişlerdir.
GATT kuralları sadece mal ticaretini, WTO mal ticaretinin yanında, hizmetler ticareti ve ticari nitelikteki fikri mülkiyet haklarını da kapsamaktadır.
GATT anlaşması çok taraflı iken, 1980’lerde yeni anlaşmalarla selektif bir yapıya dönmüştür. WTO’yu oluşturan anlaşmaların tamamı çok taraflıdır ve taahhütler üyelerin tamamını bağlamaktadır.
WTO, GATT’a göre anlaşmazlıkların çözümünde daha hızlı çalışan otomatik mekanizmalara sahiptir.
Uruguay Turu’nda gözden geçirilen GATT, “GATT 1994” şeklinde WTO Anlaşması’nın bir parçası olarak uluslararası mal ticaretini etkileyen ana hususları belirlemeye devam etmektedir.

S

Dünya Ticaret Örgütü (WTO)'nun amaçları nelerdir?

WTO’nun amaçları, Anlaşma’nın önsözünde belirtilmiştir. Dünya Ticaret Örgütü; mal ve hizmet üretim ve ticaretini geliştirmeyi, dünya kaynaklarının sürdürü lebilir kalkınma hedefine en uygun şekilde kullanımına imkân vermeyi, çevreyi korumayı, gelişme yolundaki ülkelerin (GYÜ’lerin) ve bunların arasında yer alan en az gelişmiş ülkelerin artan dünya ticaretinde ekonomik kalkınma ihtiyaçları ile orantılı bir pay elde etmelerini sağlamayı, uluslararası ticaret ilişkilerinde ayrımcı işlemleri ortadan kaldıran anlaşmalar yapmayı ve kalıcı bir çok taraflı ticaret sis temi geliştirmeyi amaçlamaktadır.

S

Ülkelerin WTO sistemine katılımı nasıl olmaktadır?

WTO sistemine katılım, müzakereler yoluyla olmaktadır. Katılım süreci her ülkenin hak ve yükümlülükleri bakımından bir dengenin kurulmasını sağlamaktadır. Üye ülkeler, diğer üyeler tarafından kendilerine tanınan ticari ayrıcalıklar dan ve öngörülebilir ticari kuralların getirdiği güvencelerden yararlanmaktadır.

S

Dünya Ticaret Örgütü kurulduktan sonra Bakanlar Konferansı adı altında hangi toplantılar yapılmıştır?

Singapur 1996
Cenevre 1998
Seattle 1999
Doha 2001
Cancun 2003
Hong Kong 2005
Cenevre 2009
Cenevre 2011
Bali 2013
Nairobi 2015
Buenos Aires 2017

S

GATS’da uluslararası hizmetler ticareti nasıl sınıflandırılmıştır?

Sınır Ötesi Ticaret: Hizmetin, bir üye ülkeden diğer bir üye ülkeye gönderil mesi suretiyle sağlanmasıdır.
Yurt Dışında Tüketim: Hizmetin, bir üye ülkede, diğer bir üye ülkenin tüke ticisine sunulması suretiyle sağlanmasıdır.
Ticari Varlık: Hizmetin, bir üye ülkenin hizmet sunucusu tarafından her hangi bir üye ülkede ticari varlık oluşturmak suretiyle sağlanmasıdır.
Gerçek Kişilerin Varlığı: Hizmetin, bir üye ülkenin hizmet sunucusu tara fından, diğer bir üye ülkede ticari varlık oluşturulmaksızın gerçek kişi olarak faaliyet gösterilmesiyle sağlanmasıdır.

S

GATS’ta tanımlanan temel hizmet sektörleri nelerdir?

Mesleki Hizmetler: Uzmanlık gerektiren hizmetler, bilgisayar ve ilgili hizmetler, araştırma ve geliştirme hizmetleri, emlak hizmetleri ve diğer mesleki hizmetlerdir.
Haberleşme Hizmetleri: Posta ve kurye hizmetleri, telekomünikasyon hizmetleri ve audiovisual (görselişitsel) hizmetlerdir.
Müteahhitlik ve İlgili Mühendislik Hizmetleri: Binalar için genel müteahhitlik işleri, inşaat mühendisliği için genel müteahhitlik işleri, tesisat ve montaj işleri ve bina tamamlama ve bitirme işleri gibi sektörleri kapsar.
Dağıtım Hizmetleri: Komisyonculuk hizmetleri, toptan ticaret hizmetleri, perakende ticaret hizmetleri ve franchising gibi hizmetlerdir.
Eğitim Hizmetleri: İlk, orta ve yükseköğretim hizmetleri ile yetişkin eğitimi.
Çevre Hizmetleri: Kanalizasyon hizmetleri çöplerin kaldırılması hizmetleri,

sağlık koruma ve benzeri hizmetleri içine alır.
Mali (Finansal) Hizmetler: Tüm sigortacılık ve sigortacılığa bağlı hizmetler,

bankacılık ve diğer mali hizmetler (sigortacılık hariç).
Sağlıkla İlgili ve Sosyal Hizmetler: Hastane hizmetleri, diğer insan sağlığı hizmetleri ve sosyal hizmetler bu kapsamdadır.
Turizm ve Seyahat İle İlgili Hizmetler: Otel ve lokantalar (yemek hizmetleri dahil), seyahat acenteleri ve tur operatörlüğü hizmetleri ve turist rehberliği

hizmetleri bu kapsamda değerlendirilir.
Eğlence, Kültür ve Spor Hizmetleri: Eğlence hizmetleri, haber ajansı hizmetleri, kütüphane, arşiv, müze ve diğer kültürel hizmetler ile sportif ve rekreasyonel hizmetleri.

Ulaştırma Hizmetleri: Deniz taşımacılığı hizmetleri, iç suyolları taşımacılı ğı hizmetleri, havayolu taşımacılığı hizmetleri, uzay taşımacılığı hizmetleri, karayolu taşımacılığı hizmetleri, boru hattı taşımacılığı, tüm taşımacılık sektörlerine yönelik yardımcı hizmetler bu kapsamdadır.
Başka Yere Dahil Edilmemiş Diğer Hizmetler: Yukarıda başlıklar içinde yer almayan hizmetleri kapsamaktadır.

S

GATS'ın temel ilkeleri nelerdir?

En Çok Kayrılan Ülke ile ilgili olan II’nci madde; üye ülkeler tarafından kendi lerinde hizmet üretimi yapan diğer WTO üyesi ülke hizmet sunucuları arasında ayırım yapılmaması ve bir ülke hizmet sunucusuna tanınan haklardan diğer üye ülke hizmet sunucusunun da yararlandırılması gerekliliğine ilişkindir.

Saydamlık (Md. III) çok taraflı liberalizasyona ulaşmada temel ilkedir. GATS ile ilgili olan ve Anlaşma’nın işleyişini etkileyen bütün önlemler en geç yürürlüğe girmeleriyle birlikte üye ülkelerce yayımlanacaktır. Üye ülkelerin taraf olduğu hizmetler ticareti ile ilgili veya hizmetler ticaretini etkileyen uluslararası anlaşmalar da bu kapsam içindedir.

Ekonomik bütünleşme (Md. V), GATS üyelerinin kendi aralarında belli şartlarla hizmetler ticaretini daha ileri bir düzeyde liberalize etmeyi öngören bir anlaşma yapmalarına imkân vermektedir. Böyle bir anlaşma kapsamlı olmalı, özellikle hizmet sunum şekillerinden herhangi birini dışarıda bırakmamalıdır.

Pazara giriş (Md. XVI) hükmü hizmet sunum biçimlerini kapsarken bir üyenin herhangi bir diğer üyenin hizmetlerine ve hizmet sunucularına listesinde belirtilen şart ve sınırlamalar çerçevesinde sağlanandan daha kötü şartları taşıyan bir uygulamada bulunmayacağını öngörmektedir. Bu hüküm, tüm hizmetlere ve hizmet sunucularına belirtilen şartların uygulanmasını gerektirmektedir.

Ulusal işlem (milli muamele, Md. XVII) ilkesi, bir pazarda yerli ve yabancı arasında ayırımcı olmama kuralını içermektedir. Buna göre her üye bir diğer üyenin hizmet sunucularına, hizmet arzını etkileyen bütün önlemlerle ilgili olarak kendi hizmet sunucularına uygulandığından daha az kayırıcı bir işlem uygulamayacaktır

S

Fikri mülkiyet hakkı nedir?

Fikri mülkiyet hakları, insan aklının yarattığı ürünleri kapsamaktadır. Yaratıcı veya sanatsal eserlerin yaratıcılarının hakları fikri mülkiyet hakları olarak bilinmektedir.

S

Ticaretle İlgili Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması (TRIPS)'nın kapsamı nedir?

TRIPS Anlaşması ile uluslararası kurallara önemli değişiklikler getirilmiştir. TRIPS, ne tür markaların korunacağını bunun yanı sıra ticari tasarımların da hizmet markaları olduğunu ve bu markaların sahiplerine verilecek hakların ne olacağını tanımlamıştır.

DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ