ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR - Deneme Sınavı - 23

Bu temel yapısal farklılığa rağmen her ekonomik bütünleşme hareketinin temelinde bir ekonomik işbirliği yatmaktadır. Ekonomik bütünleşme ile ekonomik
işbirliği kavramları arasındaki diğer temel farklılıklar şu şekilde sıralanabilir:
• Ekonomik bütünleşme, coğrafi olarak birbirine yakın ülkelerin bir “blok”
oluşturmasına yol açmaktadır. Ekonomik işbirliği ise coğrafi olarak bir bölgeye
dayanmak zorunda değildir.
• Ekonomik bütünleşmeler, üye ülkelerin ekonomi politikalarında değişikliklere
yol açar.
• Ekonomik bütünleşmeler üyeler arasında ticaretin önündeki engelleri kaldırırken,
işbirliğinde ticari engellerin azaltılması amaçlanır.
• Ekonomik bütünleşme ekonomileri birbirine benzeyen, gelişmişlik farklılıkları
az olan ülkeler arasında gerçekleştirildiğinde başarılı olabilirken,
ekonomik işbirliğinde her yapıdaki ekonomiler temsil edilebilir.
• Ekonomik bütünleşmede uluslar üstü bir otorite ülkeler adına karar alma
durumunda iken, ekonomik işbirliğinde ulusal egemenlik korunarak daha
sınırlı ekonomik ilişkiler kurulmaktadır

Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) 1944 yılında Bretton Woods’ta toplanan BM Para ve Finans Konferansı’nda Şimdiki Dünya Bankası Grubu’nun “orijinal kuruluşu” olarak kurulmuş ve 27 Aralık 1945 tarihinde Banka Ana Sözleşmesi’nin imzalanmasıyla çalışmalara başlamıştır. Banka 1947’de ise BM’nin bir uzmanlık kuruluşu olmuştur.

IDA’nın yoksul ülkelere finansman sağlarken kullanmış olduğu temel kaynak birinci grupta yer alan gelişmiş 30 ülkenin IDA sermayesine yapmış oldukları katkı ve taahhütleridir. Ülkelerinin taahhüt oranları sıralaması İngiltere, ABD, Japonya, Almanya... diye devam etmektedir.

Birinci grupta yer alan gelişmiş ülkeler haricinde Çin, Türkiye, Kıbrıs, Mısır, Estonya, Letonya, Litvanya ve Güney Kore’de IDA fonlarına katkı yapan ikinci grupta yer alan ülkelerdir. Önceleri IDA kredi ve yardımlarından yararlanan Türkiye, günümüzde ekonomik gelişmesine paralel olarak IDA’nın yardım fonlarına katkı sağlayan ve dolayısıyla yoksul ülkelere fon aktaran bir ülkedir.

OECD’yi kuran Anlaşma, 14 Aralık 1960 tarihinde Paris’te imzalanmış, 30 Eylül 1961’de yürürlüğe girmiştir. OECD’nin kurulması ile birlikte, OEEC’nin (Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün) isminde yer alan “Avrupa” kelimesi çıkarılmış, bunun yerine “Kalkınma” kelimesi eklenmiştir. Paris Antlaşması’nın ilk maddesi, ekonomik kalkınmanın, sadece üyeleri açısından değil, dünya ekonomisi ve üye olmayan ülkeler bakımından da gerçekleştirilmesinin zorunluluğuna değinmiştir.

OECD’nin kurucu üyeleri, OEEC’nin 18 Avrupalı üyesi ile Kanada ve ABD’dir. Fakat bu iki ülke bu defa OECD’nin ortak değil, tam üyeleridir. Günümüzde (2018’de) 36 üyesi bulunan OECD’nin kurucu üyeleri Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere, Kanada ve ABD’dir. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne sonradan katılan ülkeler ise Japonya (1964), Finlandiya (1969),Avustralya (1971), Yeni Zelanda (1973), Çek Cumhuriyeti (1995), Meksika (1994), Macaristan (1996), Polonya (1996), Güney Kore (1996), Slovakya (2000), Şili (2010), Estonya (2010), Slovenya (2010), İsrail (2010). OECD Konseyi, 2013’te Kolombiya ve 2015’te Kosta Rika ile katılım müzakereleri başlatmıştır ve süreç devam etmektedir. Rusya Federasyonu ile üyelik müzakereleri süreci ise 2014 Mart ayında askıya alınmıştır. Avrupa Birliği (AB) Komisyonu da oy hakkı olmadan örgütün toplantılarına katılmaktadır.

“Kilit Ortaklar” modeli çerçevesinde, Brezilya, Çin, Endonezya, Güney Afrika ve Hindistan Örgüt çalışmalarına katılmaya, Örgütün koyduğu ilkeleri ve geliştirdiği uygulamaları kabul etmeye davet edilmişlerdir.

Uzmanlık ve Faaliyet Alanları:

• Bilim ve Teknoloji • Kalkınma İşbirliği • Biyoteknoloji • Kurumsal Yönetim • Enerji • Rekabet • Çelik • Sağlık • Çevre • Sosyal Konular • Eğitim • Tarım ve Balıkçılık • Emeklilik ve Sigorta • Ticaret • Ekonomi • Uluslararası göç • Finans • Ulaşım • İhracat Kredileri • Yatırım • İstatistikler • Yolsuzlukla Mücadele • İşgücü • Vergi

20 Ocak 1930 tarihinde Uluslararası Ödemeler Bankası’nın kuruluşu ve Banka Sözleşmesi kabul edilmiştir. BIS’in faaliyetlerine başlama tarihi ise 17 Mayıs 1930’dur. Doğru cevap B'dir.

BIS, İsviçre merkezli bir kurum olmakla birlikte İsviçre Hükümeti çıkarmış olduğu bir yasa ile BIS’e uluslararası bir nitelik kazandırmıştır. Uluslararası Ödemeler Bankası’nın
merkezi, İsviçre’nin Basel şehrindedir. Bankanın Asya (Hong Kong) ve Amerika (Meksika) iki temsilciliği bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Uluslararası Ödemeler Bankası Almanya’nın I. Dünya Savaşı ile ilgili olarak müttefiklere ödeyeceği savaş tazminatının tasfiye edilmesinde mali ajanlık görevini yürütmek amacıyla kurulmuştur. Doğru cevap A'dır.

Küresel Finansal (Mali) Sistem Komitesi (Committe on the Global Financial System: CGFS): Komite’nin görevi uluslararası bankacılık piyasalarını izlemektir. Komite finansal istikrar sorunlarından finansal sistemin yapısal değişikliklerine kadar pek çok konu ile ilgilenmektedir. Komite, finans (mali) piyasalardaki gelişmeleri izler, küresel mali piyasalardaki potansiyel stres kaynaklarını tanımlar ve değerlendirir, mali piyasalara altyapı desteği sağlayacak fikirler geliştirir ve bu piyasaların fonksiyonu ve istikrarını geliştirmeye katkıda bulunur. Ayrıca Komite, üye ülkeler arasında düzenli görüşmeler yaparak, merkez bankası personelinin dahil olduğu çalışma gruplarında koordineli bir şekilde yapılan uzun vadeli çabalar (girişimler) ve çeşitli yayınlar yoluyla küresel mali sistem ile ilgili görevlerini yerine getirir. Son olarak Komite (CGFS) uluslararası bankacılık ve finansal istatistiklerin toplanmasını da denetler. Doğru cevap E'dir.

Türkiye, 1991 yılında Asya Kalkınma Bankası’na (ADB) üye olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Dünya Bankası

Gayrimenkul satışlarından elde edilen gelirler

Özel işletmelere de Banka doğrudan kredi açabilir.

Uluslararası Finans Kurumu (IFC) göreceli olarak gelişmiş ülkelerdeki özel sektör yatırımlarını finanse eder.

OECD’nin 1961 yılından günümüze kadar geçen dönemde ulaşmış olduğu hedefler şunlardır:

Kuzey-Güney Ekonomik Konular Komitesi, dünya ekonomisinde GYÜ’lerin kalkınma ve borç sorunlarının önemini arttırması üzerine 25 Eylül 1979 tarihinde kurulmuştur. Komite, OECD içindeki diğer komite ve çalışma grupları ile de işbirliği içinde hareket ederek GYÜ’lerle ekonomik ilişkilerin geliştirilmesine çalışmaktadır.

Ülkelerin bütçeye yıllık katkıları, her üye ekonominin büyüklüğüne ve ödeme gücüne bağlı olduğundan bütçeye en büyük katkıyı ABD ve Japonya yapmaktadır. 2017’de ABD %20.06 oranında bütçeye katkı sağlarken, Japonya %9.4, Almanya %7.4, Fransa %5.4, Yunanistan %1.1, Türkiye ise %2.0 katkı sağlamaktadır. İzlanda % 0.5 ile 36 üye içinde bütçeye en az katkı yapan ülkedir.

Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) ilk kez 1964’de toplanmış ve ardından BM Genel Kurulu’nun almış olduğu bir karar ile uluslararası örgüt hâline gelmiştir. UNCTAD kuruluş sürecinde uluslararası ticaret ve kalkınmada yaşanan dengesizlikler önemli rol oynamıştır. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) kapsamında tarife indirimleri çoğunlukla sanayileşmiş ülkelerin lehine sonuçlar doğurmuşturSanayileşmiş ülkelerin önceliklerine göre belirlenen ticaretin serbestleştirilmesi süreci, GYÜ’lerde henüz olgunlaşmamış genç sanayilerin büyümesini engellemekte idi. Gelişmekte olan ülkeler (GOÜ), diğer bir ifade ile gelişme yolundaki ülkeler (GYÜ), mevcut sıkıntılarını BM ve diğer uluslararası platformlarda dile getirerek mevcut yapıda ciddi değişikliklerden yana tavır sergilediler. Bu gelişmeler karşısında BM Genel Kurulu ilk olarak 1961’de 1960’lı yılları Birinci Kalkınma On Yılı ilan etti. Ardından 1962’de BM Genel Kurulu aldığı bir Kararlar ile BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın toplanmasına karar verdi. İlk UNCTAD Konferansı 1964’de Cenevre’de toplandı. Konferansın ardından BM Genel Kurulu UNCTAD’ı kendine bağlı özerk bir kuruluş olarak ilan etti. UNCTAD az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınma ve ticaret ile ilgili sorunlarının görüşüldüğü bir platform hâline gelmiştir.

Ekonomik Kırılganlık Kriteri: (i) doğal şoklar (tarımsal üretimde istikrarsızlık endeksi; doğal afet mağdurlarının payı) (ii) ticaretle ilgili şoklar (mal ve hizmet ihracatının istikrarsızlığı endeksi) (iii) fiziksel şoklara maruz kalma (alçak bölgelerde yaşayan nüfusun payı) (iv) ekonomik şoklara maruz kalma (gayri safi yurtiçi hasılada (GSYİH) tarım, ormancılık ve balıkçılık payları; mal ihracat yoğunluğu endeksi) (v) küçüklük (logaritmadaki nüfus) (vi) uzaklık (uzaklık indeksi)