ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR - Deneme Sınavı - 20

Dünya Ticaret Örgütü kurulduktan sonra Bakanlar Konferansı adı altında on bir toplantı
yapılmıştır. Bu toplantılar;

GATS’ta tanımlanan temel hizmet sektörleri ise 12 adettir. Bu hizmet alt sektörleri aşağıda verilmiştir.

Uruguay Turu Nihai Senedi’nin kabul edilmesiyle birlikte 1 Ocak 1995 tarihinde o zamana kadar uluslararasında düzenlenmeyen fikri ve sınai mülkiyet haklarını koruyan Ticaretle İlgili Fikri Mülkiyet Hakları (Trade Releted Intellectual Property Rights: TRIPS) Anlaşması yürürlüğe girmiştir.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) 10 Ocak 1948’de yürürlüğe girmiştir. GATT dünya ticaretinin liberalleştirilmesine önemli katkılarda bulunmuştur.

Türkiye GATT’a, 1950-1951 Torquay (İngiltere) Tarife görüşmeleri sonucunda 21.12.1953 tarih ve 6202 sayılı Yasa ile katılmıştır. Genel Anlaşma’da daha sonra yapılan değişikliklerin, 14.06.1957 ile 3.06.1959 tarihli, 7014 ve 7322 sayılı Yasalar ile onaylanması uygun görülmüştür.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) 1947 yılında, genel ve özel nitelikteki amaçlara ulaşabilmek için başlıca dört temel ilkeden (kuraldan) hareket etmiştir. Bu temel ilkeler;

“Üye ülkeler arasındaki dış ticaret ayrımcı olmayan bazda yapılmalıdır” ifadesi GATT’ın “En çok kayrılan ülke ilkesine” aittir.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nda (GATT) çerçevesinde yapılan tarife indirim turlarına “Çok Taraflı Ticaret Görüşmeleri” diğer bir deyişle “Ticaret Turu” denir. GATT’ın kuruluşundan bu yana ticaret turları önemli bir gelişme göstermiştir.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) çerçevesinde sekizinci Çok Taraflı Ticaret Görüşmeleri, 15-20 Eylül 1986 tarihinde Pundo del Este’de (Uruguay) üye ülkelerin Ticaret Bakanları toplantısı ile başlamıştır. 15 Aralık 1993 tarihinde bir uzlaşmaya varılarak sonuçlanmıştır. Uruguay Turu’nda alınan kararlar, üye ülkelerin hükümetleri tarafından 12-15 Nisan 1994 tarihleri arasında Fas’ın Marakeş şehrinde imzalanarak yürürlüğe girmiştir.

Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Bretton Woods Konferansı’nın toplanmasından yaklaşık yarım yüzyıl sonra kurularak, IMF ve Dünya Bankası gibi dünya ekonomi sisteminin önemli bir parçası olmuştur. Dünya Ticaret Örgütü, üyesi olan ülkeler tarafından yönetilen bir uluslararası kuruluştur. Dünya Ticaret Örgütü, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın (GATT) yerine oluşturulmuştur. WTO’nun kurulmasıyla birlikte GATT’ın yapısı da değişmiştir.

Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) üye ülke sayısı 2018 yılında 164’e ulaşmıştır. Dünya Ticaret Örgütü’ne üye ülkeler dünya ticaretinin % 98’ni gerçekleştirmektedir. Dünya Ticaret Örgütü, dünya ekonomi sisteminin önemli bir parçası olmuştur.

Hizmet ticaretini düzenleyen Hizmetler Ticareti Genel Anlaşması (GATS), uluslararası hizmetler ticaretini dört şekilde sınıflandırılmıştır. 1. Sınır ötesi ticaret, 2. Yurt dışında tüketim, 3. Ticari varlık, 4. Gerçek kişilerin varlığı.

15 Nisan 1994 tarihinde Marakeş’te imzalanan Uruguay Turu Sonuç Belgesi kapsamında yer alan Hizmetler Ticareti Genel Anlaşması (GATS); uluslararası hizmetler ticaretine ilişkin; temel kavram, kural ve ilkeleri ortaya koyan, “ilk çok taraflı anlaşmadır”.

Hizmetler Ticareti Genel Anlaşması (GATS), uluslararası hizmetler ticaretine ilişkin; temel kavram, kural ve ilkeleri ortaya koyan “ilk çok taraflı anlaşmadır”. GATS tanımlanan temel hizmet sektörleri 12 adettir. Bu temel hizmet alt sektörleri şunlardır: 1. Mesleki hizmetler, 2. Haberleşme hizmetleri, 3. Müteahhitlik ve ilgili mühendislik hizmetleri, 4. Dağıtım hizmetleri, 5. Eğitim hizmetleri, 6. Çevre hizmetleri, 7. Mali (Finansal) Hizmetler, 8. Sağlıkla ilgili ve sosyal hizmetler, 9. Turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler, 10. Eğlence, kültür ve spor hizmetleri, 11. Ulaştırma hizmetleri, ve 12. Başka yere dâhil edilmemiş diğer hizmetler.

Uruguay Turu Nihai Senedi’nin kabul edilmesiyle birlikte 1 Ocak 1995 tarihinde o zamana kadar uluslararasında düzenlenmeyen fikri ve sınai mülkiyet haklarını koruyan “Ticaretle İlgili Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması” yürürlüğe girmiştir.

NATO’nun kuruluşundan bir ay sonra 4 Mayıs 1949’da da Avrupa Konseyi kuruldu. NATO, Sovyet askeri tehdidine karşılık olarak düşünülebilirken Avrupa Konseyi başta Komünizm olmak üzere her türlü demokrasi karşıtı yapı ve ideolojilere bir yanıt niteliği taşıyordu. Konsey’in temel misyonu demokratik kurumları korumak ve desteklemek, insan haklarını savunmak, hukuk devleti temelinde bir Avrupa oluşturmak olarak sıralanabilir.

AKÇT’yi kuran ve “Altılar’ın Avrupası”' olan ülkeler Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg’tur.

EFTA’nın kurucu üyeleri; İngiltere, Danimarka, Avusturya, Portekiz, İsveç, Norveç ve İsviçre idi. Daha sonra 1970’te İzlanda, 1986’da Finlandiya ve 1991’de Lichtenstein da bu örgüte girdiler.

EFTA’nın başarısızlığının ve sonunda üyelerinin çoğunluğunun örgütü terk ederek AB’ye üye olmasının nedenlerine bakmak gerekir. İngiltere daha EFTA anlaşmasının mürekkebi kurumadan 1961’de Avrupa Toplulukları’na üyelik başvurusu yaptı. Fransa’nın vetosu nedeniyle vize alamamakla birlikte, 1967’de ikinci kez başvuruda bulundu ve yine veto edildi. Nihayet 1970’teki üçüncü başvurusu sonunda tam üyeliğine onay çıktı. Danimarka ve İrlanda ile birlikte 1973’te AT’ye tam üye oldu. Buradan hareketle EFTA’nın İngiltere tarafından Altılar’a karşı bir “pazarlık gücü” oluşturmak amacıyla ortaya çıkartıldığı söylenebilir. Bir başka husus Altılar’ın hepsinin sınırdaş olmasına karşılık EFTA üyeleri dağınık bir ülkeler topluluğu oluşturuyorlardı. Böyle bir yapıdan Avrupa bütünleşmesine katkı çıkamazdı.

AB Konseyi: Konsey, 1957 Roma Anlaşması ile kurulmuştur ve AT-AB’nin “yasama organı”dır. Konseyde her üyenin birer temsilcisi ile Konsey Başkanı yer alır.

AB Adalet Divanı: Adalet Divanı da Roma Anlaşması ile kurulmuş ana organlardan biridir. Üye sayısı kadar hâkimden oluşur ve Lüksemburg’da bulunur. Avrupa Topluluğu ya da 1992 Maastricht Anlaşması’ndan sonraki adıyla Avrupa Birliği’nin hukukunu yorumlamaya ve adli karar vermeye yetkili tek organdır. Birlik üyesi devletler Birlik Hukuku’na ilişkin uzlaşmazlıklarının çözümünde Birlik Adalet Divanı’ndan başka hiçbir hukuksal kuruma gitmemeyi taahhüt etmişlerdir. Bu yüzden Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD)’nın yetkisi “mecburi” nitelikte bir yetkidir. Mesela bir başka uluslararası yargı kurumu ve BM’nin bir organı konumunda olan Hollanda’nın La Haye kentindeki Uluslararası Adalet Divanı (UAD)’nın yargı yetkisi “ihtiyari” olmaktadır.

ABAD, AB Hukuku’nun AB’ye üye bütün devletlerde aynı kalmasını, aynı biçimde anlaşılmasını, yorumlanmasını, uygulanmasını denetimini sağlayan en önemli kurumdur. Buna AB Hukuku’nun Mütecanis (tekdüze, yeknesak, homojen) Geçerliliği” denir. Fakat AB Hukuku’nun dışındaki konulara bakamaz. Mesela savaş suçları, insan hakları, özel hukuk davaları, ceza davaları gibi konular Divan’ın yetki ve görev alanının dışındadır.