ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR - Deneme Sınavı - 24

Gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde yabancı yatırımların artmasına katkıda bulunmak amacıyla kurulmuştur.

Tahkim, bir anlaşmazlık durumunda tarafların, aralarında var olan anlaşmaya dayanarak, hakem denilen özel şahısların kararına dayanarak çözüm aradıkları, devlet yargısı dışında özel bir süreçtir.

Dünya Bankasının 188 üyesi mevcuttur.

Türkiye

Etnik faaliyetler

Küresel bir bütün olma özelliği kazanan uluslararası sistemin ana ilkesi uluslararası bağımlılıktır.

Siyasi ve askeri bütünleşmeye

Milletler Cemiyeti

Amerikan doları

Geçiş ekonomileri kavramı, sosyalizm uygulamasından vazgeçerek piyasa ekonomisi koşullarına göre yapılanmaya çalışan eski Doğu Bloku ülkelerini tanımlamak için kullanılmaktadır.

Serbest Ticaret Bölgesi, Serbest Ticaret Anlaşması’nı imzalayan ülkelerin oluşturduğu bir ticaret bloğudur.

Uluslararası kuruluşlar, belirli bir amaca yönelmiş, bürokratik yapısı ve yönetimi ile kaynaklarını kamusal nitelikteki mal-hizmetler aracılığıyla ihtiyaçları yerine getirmek için kullanan, birden fazla devleti ilgilendiren ancak devlet niteliği taşımayan örgütlerdir.

Uluslararası kuruluşlar aşağıdaki fonksiyonları yerine getirirler;

Dünya ekonomisinde uluslararası ekonomik kuruluşlar kapsam açısından Birleşmiş Milletler Sistemi içinde yer alanlar ve diğerleri olarak kategorize edilebilir. BM ile yaptıkları özel anlaşmalarla BM ile ilişkili ve her birinin özel görev alanı olan bu uluslararası kuruluşlara örnek olarak Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (IBRD), Dünya Ticaret Örgütü (WTO) verilebilir. BM’ye Bağlı Uzmanlık Kuruluşlarına örnek olarak da BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD), BM Sınai Kalkınma Teşkilatı (UNIDO), BM Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) verilebilir. Bu türden uluslararası ekonomik kuruluşlara üye olmak için BM üyesi olmak yeterlidir. Küresel nitelikte olan bu kuruluşlar, hükümetler arasında işbirliğini sağlarlar.

1960’lı yıllarda kapitalist ve sosyalist bloklar arasında yürüyen ekonomik kal­kınma yarışında daha çok gelişmekte olan ülkelerin ticaret blokları kurarak üçün­cü ülkelere karşı ulusal sanayilerini korumaya çalıştıkları görülmektedir. 1980’li yıllardan sonra ise küreselleşme hareketinin ivme kazanması, bölgesel ekonomik bütünleşmeleri de canlandırmıştır. Özellikle ABD’nin Kuzey Amerika Serbest Ti­caret Anlaşması (NAFTA) ile başlayan bölgesel ticaret anlaşmalarına pozitif yak­laşımı tüm Amerika kıtasında bütünleşme girişimlerini artırmıştır. Asya Pasifik İşbirliği Örgütü (APEC), Karayipler Topluluğu (CARICOM), MERCOSUR, Asya kıtasında ise ASEAN bölgesel bütünleşmeler için verilebilecek başlıca örneklerdir.

Gümrük birliğinin “statik etkileri” olarak adlandırı­lan bu ekonomik etkiler ticaret yaratılması ve ticaret sapması olarak gruplandırılmış­tır. Eğer gümrük birliği sonrasında ticaret yaratıcı etki varsa ithalat gümrük birliğine taraf düşük maliyetli ülkeden yapılıyordur ki bu durum uzmanlaşma ve kaynakların etkin kullanımı amaçlarına uygundur.

Tercihli Ticaret Anlaşmaları (PTA: Preferential Trade Agreement) anlaşmaya taraf ülkelerin tek yanlı veya karşılıklı olarak belirli mallar üzerindeki gümrük tarifelerinde indirimde bulunmalarına dayanan en dar kapsamlı ekonomik bü­tünleşmedir.

Parasal Birlik; genel olarak bir grup ülkenin ulusal paralarının değerini sabit döviz kurları üzerinden birbirlerine bağladıkları ve birlik dışındaki ülkelere karşı paralarını serbestçe dalgalandırdıkları bir sistemdir. Parasal birlik süreci içerisin­de, üye ülkeler arasında sabit döviz kurlarının ve konvertibilitenin tam anlamıyla sağlanması, sermaye hareketlerine konulan tüm kısıtlamaların ortadan kaldırıl­ması ve ulusal paraların birbirlerine çevriminde her türlü işlem maliyetlerinin ortadan kaldırılması gereklidir. Böylece bir parasal birlik süreci döviz kuru bir­liğinden başlayıp tek paraya kadar uzanan tüm aşamaları kapsar.

BRICS ülkeleri kavramı, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika ekonomilerini kastetmek için kullanılır. İlk olarak 2006 yılında New York/ABD’de gerçekleşen BM Genel Kurulu’nda bir araya gelen Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin BRIC Grubunu oluşturmuştur. Bu gruba 2011 yılında Sanya/Çin’de gerçekle­şen Zirve toplantısında Güney Afrika da katılarak BRICS hâlini almıştır.

Bağlantısızlar Hareketi (Non-aligned Movement), Soğuk Savaş’ın sürdüğü yıllarda kendilerini hiçbir güç bloğu içinde tanımlamayan ülkelerin bir araya ge­lerek oluşturdukları bir uluslararası oluşumdur. İlk olarak 1961 yılında Bağlantı­sızlar hareketi, Bağlantısız Ülkeler Devlet ve Hükümet Başkanları Konferansı dü­zenlemiştir. Böylece Soğuk Savaş döneminde Batı İttifakı ve Doğu Bloğu’nun yanı sıra üçüncü bir blok olmuşturulmaya çalışılmıştır. Günümüzde Bağlantısızlar Hareketine üye 120 ülke bulunmaktadır.