ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR - Deneme Sınavı - 20

Çalışma barışının tesisine yaptığı katkıların neticesi olarak kuruluşunun 50. yılı olan 1969’da ILO, Nobel Barış Ödülü’ne layık görülmüştür

ILO Yönetim Kurulu, Genel Konferans tarafından seçilen 56 üyeden oluşur. Bu üyeliklerin 28 tanesi devlet kontenjanından gelen delegelerden, 14 tanesi işçi kesimi kontenjanından gelen delegelerden, 14 tanesi de işveren kesimi kontenjanından gelen delegelerden seçilmektedir. Üyelerin görev süresi üç yıldır.

BM kuruluş anlaşmasındaki 6 ana organdan 5 tanesi farklı adlarla da olsa MC
sisteminde de mevcuttu. Bunlar 1. Genel Kurul, 2. Güvenlik Konseyi, 3. Genel
Sekreterlik, 4. Vesayet Konseyi, 5. Uluslararası Adalet Divanı

Vesayet Konseyi ise MC’nin “manda” rejimindeki ülkelerle ilgili sorunları çözecekti ve MC Manda Komisyonu’nun görev ve yetkilerini devralmıştı.

BM Genel Kurulu, Güvenlik Konseyi’ne nazaran çok daha etkin ve prestijli
bir konumdadır. ECOSOC üyelerini bu organ seçer, Vesayet Konseyi ve Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeler dışındaki üyelerini de Genel Kurul belirler.

ECOSOC’a ek olarak iktisadi yönleri olan başka
BM yapıları da Genel Kurul kararlarıyla oluşturulmaya başlandı. 1946’da
“BM Çocuklara Yardım Fonu” (UNICEF) kuruldu. 1963’de “Dünya Gıda
Programı”nın tesisinden sonra, 1964’de “BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı” (UNCTAD), hükümetlerarası bir organ ve Genel Kurul’a bağlı bir birim olarak, Genel Kurul kararıyla kurulmuştur. “BM Kalkınma Programı”
(UNDP) da UNCTAD’dan bir yıl sonra 1965’te, “BM Sermaye Geliştirme
Fonu” (UNCDF) 1966’da, “BM Nüfus Fonu” (UNFPA) 1969’da, “BM Çevre
Programı” (UNEP) 1972’de, “BM İnsani Yerleşim Programı” (UN-HABITAT) ise 1978’de kuruldu.

IMF, Dünya Bankasının ikiz örgütüdür.

Bretton Woods Anlaşması ile kurulan Uluslararası Para Fonu (IMF: International Monetary Fund) ve Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD: International Bank for Reconstruction and Development), 27 Aralık 1945 tarihinde 29 ülkenin her iki kuruluşun anlaşmalarını onaylamasıyla kurulmuşlardır.

İtalya IMF’de En Yüksek Kota’ya Sahip Beş Ülke arasında değildir.

“BM’e Bağlı Uzmanlık Kuruluşları” (specializedagencies) olarak adlandırılmaktadır. Bunlar arasında doğrudan doğruya küresel düzeyde iktisadi alana ilişkin olanları şöyle sıralanabilir: Uluşlararası Çalışma Örgütü (ILO), Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (IBRD), Dünya Ticaret Örgütü (WTO). İktisadi yaşamın tarım, sanayi, ulaştırma, turizm gibi belirli sektörlerinde faaliyet gösteren, standartlar koyan, düzenlemeler yapan, istatistikler oluşturan BM uzmanlık kuruluşları da vardır: BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD), BM Sınai Kalkınma Teşkilatı (UNIDO), Milletlerarası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO), Milletlerarası Denizcilik Teşkilatı IMO), Evrensel Posta Birliği (UPU), Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), BM Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO). Küresel güvenliğin askeri, siyasi, eğitsel, kültürel boyutlarını konu edinerek iktisadi yaşamın güvenliğine de dolaylı katkıları olan BM uzmanlık kuruluşları da vardır: BM Eğitim Bilim Kültür Teşkilatı (UNESCO), Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW).

Türkiye, Uluslararası Para Fonu’nun 24 üyeli İcra Direktörleri Kurulu’nda
2012 yılında İcra Direktör Vekili, 2014 yılında ise İcra Direktörü olarak yer
almıştır.

IMF’nin Merkez Binası Washington'da yer alır.

Fon’un ilk Başkanı Camille Gutt, ilk kadın başkanı ise Fransız Christine Lagarde’dır.

Yüzde ağırlığı en yüksek olan para birimi ABD Dolarıdır.

1947 yılında IMF’ye katılan Türkiye Fon’a giren ilk ülkeler arasında yer almıştır. 1961-2005 döneminde Türkiye ortalama her 2.5 yılda Fon ile bir destekleme
düzenlemesine gitmiştir.

Türkiye’nin IMF ile ilişkilerinde mali ajan Hazine Müsteşarlığır.

II. Dünya Savaşı devam ederken Savaş’tan sonra kurulacak olan yeni uluslararası para sistemine ilişkin olarak İngiliz ve ABD planlarının arkasından Fransız ve Kanada planları yayınlanmıştır. İngiltere ve ABD, Sovyetler Birliği dahil bütün ilgili ülkelere danıştıktan sonra kendi aralarında bir anlaşmaya varmış ve bunu 21 Nisan 1944’de açıklamışlardır. Üzerinde anlaşılan konular, diğer ülkeler ile birlikte Haziran 1944 tarihinde Atlantic City’de (New Jersey) tartışılmıştır. Bu toplantının sonuçları ise Bretton Woods’ta (New Hampshire) 1-22 Temmuz 1944 tarihleri arasında toplanan Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı’na sunulmuştur.

Bretton Woods Anlaşması ile dünya çapında iki büyük ve önemli kuruluş yaratılmıştır. Bunlar; Uluslararası Para Fonu ile Dünya Bankası’dır (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası).

Fon’un amaçları IMF’yi kuran Anasözleşme’nin I. maddesinde belirtilmiştir. Fon’un amaçları; uluslararası parasal işbirliğini geliştirmek, uluslararası ticaretin dengeli bir şekilde büyümesini ve döviz kurlarında istikrarı sağlamak, çok taraflı bir ödemeler sisteminin kurulmasına yardım etmek, ödemeler dengesi finansmanında sorunlar yaşayan üye ülkeleri desteklemektir.

Üye ülkeler IMF sermayesine farklı oranlarda katılmaktadır. Üyelerin Fon sermayesindeki katılım paylarına kota denilmektedir. Bir ülke IMF’ye üye olduğunda ekonomisinin büyüklüğüne göre bir kota belirlenmektedir. Kotalar, üyelerin oy güçlerini belirler, Fon’a katkılarına ve Fon’dan borçlanmalarına da etki eder.