ULUSLARARASI EKONOMİ POLİTİK

Ulslarrası finans sistemin temel kurumları Uluslar arası Para Fonu (IMF), Dünya
Bankası ve önceleri Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), 1995’ten itibaren de Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)’dür.

Bir ülke parasının diğer ülke paraları karşısındaki fiyatının piyasada döviz arz ve talebi tarafından serbestçe belirlendiği, döviz arz ya da talebinde meydana gelebilecek değişmelere göre düşüp yükselebildiği sisteme esnek ya da dalgalı kur sistemi denir

Ulusal paranın yabancı paralar karşısındaki değerini kamu otoritesinin belirlediği, döviz kurlarının sabit tutularak arz ve talebe göre kurların dalgalanmasına izin verilmeyen sisteme de sabit kur sistemi denir.

Dünya ekonomisinde kayda değer payı olan ülkelerin paraları ile ekonomisi çok büyük olmasa da siyasal ve ekonomik açıdan istikrarlı ülkelerin paralarına daha çok güven duyulur. Bu paraların temsil ettiği ekonomilerin durumu ve paraların değeriyle ilgili risk ve belirsizlikler nispeten az olduğundan diğer ülkeler bu paraları, dış ticaretlerinin finansmanında kullanmak veya olağanüstü hallerde müracaat etmek üzere kasalarında rezerv para olarak bulundurmak isterler. Bu paralara iktisat literatüründe ve uluslararası ekonomik ilişkilerde sağlam para adı verilir.

ABD, Kanada, AB, İngiltere, Japonya ve İsviçre dışında kalan, özellikle de iç savaş ve istikrarsızlık yüzünden ekonomisi zayıf düşen ülkelerin paralarına zayıf para ası verilir.

Bir ülke parasının başka bir ülke parasıyla bankada, döviz bürosunda değiştirildiği kura Nominal döviz kuru adı verilir?

Döviz kurlarında değişmeye sebep olabilecek birçok ekonomik ve siyasi faktörden söz etmek mümkündür. Bunların başlıcaları şu şekilde sıralanabilir:
• Paranın değerlenmesi veya değer kaybetmesi,
• Döviz kurunun bilinçli olarak değiştirilmesi (manipülasyon),
• Bir paranın değerinin başka bir paranınkine
sabitlenmiş olup olmaması,

• Faiz oranlarının değişmesi,
• Enflasyon oranında meydana gelen değişmeler,
• Spekülasyon (paradan para kazanma girişimi).

Çok sağlam temellere dayanmayan argümanlarla olay ve olguların gidişatı, yakın gelecekte neler olacağı vs. konusunda  yapılan dedikodu-tahmin karışımı yorum ve değerlendirmelerle bir mal veya hizmeti ucuza alıp pahalıya satarak kâr etme çabası, paradan para kazanma girişimine spekülasyon adı verilir.

Döviz kurunun bilinçli olarak değiştirilmesine manipülasyon adı verilir.

Ülkeler arasındaki faiz ve kâr beklentisi farklarından yararlanmak amacıyla dışardan gelen ve hisse senedi, devlet tahvili, hazine bonosu gibi kıymetli
kağıtlara yapılan yatırımlara portföy yatırımları denir

Bir ülke parasının başka bir ülke parasıyla bankada, döviz bürosunda değiştirilmesine nominal döviz kuru denir.

İki ülke parası arasındaki kurun ülkeler arasındaki enflasyon farkına göre yeniden ayarlanmış hali reel dövüz kuru denir.

Toplumsal dönüşümlerin döviz kurlarını etkilemesine dair bir bilgi bulunmamaktadır.

Sabit kur sisteminde döviz kurunu para otoritesi (Merkez Bankası) belirler. Sistemin mantığı gereği sabit kur sisteminde belirlediği döviz kurunu desteklemeye hazır bir para otoritesi vardır. Döviz kuru herhangi bir nedenle belirlenen seviyenin üstüne çıkma eğilimi gösterdiğinde para otoritesi piyasaya müdahale eder, döviz satarak kuru destekler.

Dünya Bankası’nın görevi yıkılan ekonomilerin yeniden inşası ve kalkınma sorunlarıyla ilgilenmektir.

Bretton Woods müzakereleri sonucunda, Aralık 1945’te kurulup 1 Mart 1947’de faaliyete geçmiş olan IMF’nin kuruluş amacı, yukarda belirtildiği gibi 1930’lu yıllardaki Büyük Buhrana ve onu izleyen dünya savaşına katkıda bulunan yıkıcı ekonomik politikaların tekrarını önleyecek ekonomik işbirliği için bir çerçeve oluşturmaktı.

Bretton Woods müzakereleri sonucunda, Aralık 1945’te kurulup 1 Mart 1947’de faaliyete geçmiştir.

Bir ülkenin bir yılda dışardan elde ettiği gelirlerin dışarıya yapması gereken ödemeleri karşılayamaması durumuna cari işlemler açığı denir.

ABD ekonomisinde baş gösteren resesyonu önlemek ve ekonomiyi canlandırmak amacıyla dönemin ABD Başkanı Nixon’un Ağustos 1971’de tek yanlı bir kararla doların altına konvertibilitesine son verildiğini açıklamasıyla sistem çökmüş oldu.

Cari işlemler açığı veren ülkeler Türkiye, ABD, Meksika, Brezilya, Kanada, Avustralya, Fransa, İngiltere, İtalya'dır. Suudi Arabistan cari işlemler fazlası veren bir ülkedir.