ULUSLARARASI EKONOMİ POLİTİK - Deneme Sınavı - 12

TRIPS
DTÖ kapsamında yapılan, fikri mülkiyet alanında üye ülkelerin uygulayacağı asgari standartları belirleyen ve isterlerse bu standartların üstünde koruma sağlamaları konusunda üye ülkeleri serbest bırakan
anlaşma.

Gelişmekte olan ülkelerin yaşam standartlarının yükseltilmesi, ekonomik büyümelerinin teşvik
edilmesi, bu ülkelerin özel ihtiyaçlarının dikkate alınması ve desteklenmesi modern uluslararası
hukukun önemli prensipleri arasındadır. DTÖ Anlaşması’nın giriş kısmı da gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarının dikkate alınmasının altını çizmektedir.

IMF’nin üyelerine sağladığı destekler şu şekilde sıralanabilir:

• Ekonomik eğilimlerin ve ülkeler arası ekonomik ilişkilerin analizlerine dayanarak hükümetlere ve merkez bankalarına politik tavsiyeler yapmak,

• Küresel, bölgesel ve bireysel ekonomi ve piyasaların takibine dayalı araştırma, istatistik, tahmin ve analizler yayımlamak,

• Ülkelerin yaşadığı ekonomik sıkıntılar, döviz darboğazı ve ödeme sorunlarını aşmasına yardımcı olmak için kredi vermek,

• Gelişmekte olan ülkelere yoksullukla mücadele etmek için imtiyazlı krediler temin etmek,

• Üye ülkelerde ekonomi yönetiminin geliştirilmesine yardımcı olmak için teknik yardım sağlamak, eğitimler vermek. 

Doğru yanıt A'dır.

1960-2000 arası 40 yılda IMF ile 19 anlaşma yapmak durumunda kalması esasen Türkiye ekonomisinde istikrarsızlık sorununa işaret etmesi bakımından altı çizilmesi gereken bir husustur. Herhangi bir sebeple dış açıklarını finanse etmekte güçlük çeken ülkelerin ekonomisi darboğaza girdiğinde bu ülkeler bir anlamda “son başvuru mercii” olarak IMF’ye müracaat etmekte, IMF de belirli şartlarla bu ülkelere düşük faizli kredi vererek dış ödeme kolaylığı sağlamaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Bretton Woods sisteminin merkezinde altın ve ABD Doları vardır. ABD doları 1 ons altın=35$ üzerinden altına sabitlenmiş, öteki bütün ulusal paralar da belirli oranlar üzerinden Dolara sabitlenmiştir. Başka bir deyişle Bretton Woods sisteminde bütün paralar Dolara, Dolar ise altına endekslidir. Doğru yanıt B'dir.

Ödemeler bilançosu, ya da daha yaygın adıyla ödemeler dengesi, belirli bir dönemde bir ülke vatandaşlarının başka ülkelerin vatandaşlarıyla yaptığı bütün uluslararası iktisadi-parasal işlemlerin dökümüdür. Ödemeler dengesinin dört ana kalemi vardır: cari işlemler hesabı, sermaye ve finansman hesabı, rezervlerde değişme, net hata ve noksan. Doğru yanıt C'dir.

Sistemin çökmesinden sonra döviz kurları dalgalanmaya bırakılmış, ülkeler kendi menfaatleri ve büyüme hedefleriyle baş başa kalmıştır. Birçok Batı Avrupa ülkesi Avrupa Ekonomik Topluluğu çerçevesinde işbirliği yapma yoluna gitmiş, bu işbirliği girişimi zamanla tek para kullanan Euro Bölgesi’ne evrilmiştir. Doların değer yitirmesinden uğradıkları zararı telafi etme gayretiyle OPEC ülkelerinin petrol fiyatlarını yüksek oranlarda artırmaları 1970’li yıllarda petrol şoklarına, buna bağlı olarak sanayileşmiş ülkelerde ekonomik durgunluk ve gelişmekte olan ülkelerde dış borç sorunlarına yol açmıştır.

Ulslarrası finans sistemin temel kurumları Uluslar arası Para Fonu (IMF), Dünya
Bankası ve önceleri Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), 1995’ten itibaren de Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)’dür.

Bir ülke parasının diğer ülke paraları karşısındaki fiyatının piyasada döviz arz ve talebi tarafından serbestçe belirlendiği, döviz arz ya da talebinde meydana gelebilecek değişmelere göre düşüp yükselebildiği sisteme esnek ya da dalgalı kur sistemi denir

Ulusal paranın yabancı paralar karşısındaki değerini kamu otoritesinin belirlediği, döviz kurlarının sabit tutularak arz ve talebe göre kurların dalgalanmasına izin verilmeyen sisteme de sabit kur sistemi denir.

Dünya ekonomisinde kayda değer payı olan ülkelerin paraları ile ekonomisi çok büyük olmasa da siyasal ve ekonomik açıdan istikrarlı ülkelerin paralarına daha çok güven duyulur. Bu paraların temsil ettiği ekonomilerin durumu ve paraların değeriyle ilgili risk ve belirsizlikler nispeten az olduğundan diğer ülkeler bu paraları, dış ticaretlerinin finansmanında kullanmak veya olağanüstü hallerde müracaat etmek üzere kasalarında rezerv para olarak bulundurmak isterler. Bu paralara iktisat literatüründe ve uluslararası ekonomik ilişkilerde sağlam para adı verilir.

ABD, Kanada, AB, İngiltere, Japonya ve İsviçre dışında kalan, özellikle de iç savaş ve istikrarsızlık yüzünden ekonomisi zayıf düşen ülkelerin paralarına zayıf para ası verilir.

Bir ülke parasının başka bir ülke parasıyla bankada, döviz bürosunda değiştirildiği kura Nominal döviz kuru adı verilir?

Döviz kurlarında değişmeye sebep olabilecek birçok ekonomik ve siyasi faktörden söz etmek mümkündür. Bunların başlıcaları şu şekilde sıralanabilir:
• Paranın değerlenmesi veya değer kaybetmesi,
• Döviz kurunun bilinçli olarak değiştirilmesi (manipülasyon),
• Bir paranın değerinin başka bir paranınkine
sabitlenmiş olup olmaması,

• Faiz oranlarının değişmesi,
• Enflasyon oranında meydana gelen değişmeler,
• Spekülasyon (paradan para kazanma girişimi).

Çok sağlam temellere dayanmayan argümanlarla olay ve olguların gidişatı, yakın gelecekte neler olacağı vs. konusunda  yapılan dedikodu-tahmin karışımı yorum ve değerlendirmelerle bir mal veya hizmeti ucuza alıp pahalıya satarak kâr etme çabası, paradan para kazanma girişimine spekülasyon adı verilir.

Döviz kurunun bilinçli olarak değiştirilmesine manipülasyon adı verilir.

Ülkeler arasındaki faiz ve kâr beklentisi farklarından yararlanmak amacıyla dışardan gelen ve hisse senedi, devlet tahvili, hazine bonosu gibi kıymetli
kağıtlara yapılan yatırımlara portföy yatırımları denir

Ekonomik büyüme ile başlayan refah artış sürecinin, gelir artışı yoluyla refahın diğer araçlarının da gelişmesini sağlayarak sürekli gelişme gösterdiği gözlenmektedir. Bu yüzden refah artışını, belirli bir gelir artışı hedefinde durmayan, ucu açık ve sonu kesin tahmin edilemeyen, bir birey ve toplum hayatını iyileştirme süreci olarak tanımlayabiliriz.

1970’li yıllara Bretton Woods sisteminin çökmesi, esnek döviz kuru sistemine geçiş, OPEC’in yükselmesi ve petrol şokları damgasını vurmuştur.

Su kirliliğinin kaynakları arasında toprak erozyonunun yol açtığı çökelti, her
türlü katı atıklar, toprak kirlenmesinin su kaynaklarına da sızması ve su kaynaklarında organik maddelerin çürümesi yer almaktadır.