Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) Hakkında Temel Bilgiler

E-dönüşüm; bilgi ve iletişim teknolojilerini etkin kullanarak, mevcut kültürün, iş modelinin, iş süreçlerinin, ürün ve hizmetlerin; çalışan, vatandaş, iş ortakları ve diğer tüm sosyal paydaşların yararına, bir bütünlük içinde değiştirilmesi anlamına gelmektedir.

E-Devlet, devletin vatandaşlara karşı yerine getirmekte yükümlü olduğu görev ve hizmetler ile vatandaşların buna karşılık devlete karşı olan görev ve hizmetlerin, karşılıklı olarak elektronik iletişim ve işlem ortamlarında kesintisiz ve güvenli olarak yürütülmesi anlamına gelmektedir.

Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi; günümüzün gerekli tüm teknolojik gelişmeler kullanılarak Adalet Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatının, bağlı ve ilgili kuruluşlarının, adli ve idari tüm yargı birimlerinin (Cumhuriyet başsavcılıkları, mahkemeler, icra ve iflas daireleri, ceza infaz ve ıslah kurumları, adli tıp birimleri, denetimli serbestlik birimleri) donanım ve yazılım olarak iç otomasyonunu ve benzer şekilde bilgi otomasyonun sistemlerini kurmuş olan, kamu kurum ve kuruluşları ile dış birim entegrasyonunu sağlayan ve e-Dönüşüm sürecinde e-Devletin e-Adalet ayağını oluşturan bir bilişim sistemidir. UYAP, yargı birimlerinin ve Adalet Bakanlığının merkez birimlerinin iş süreçlerini hızlandırmayı, güvenilirliğini arttırmayı ve kurumu kâğıtsız ortama taşımayı hedefleyen bir bilgi sistemidir. 

E-Devletin 4 ana vurgusu şunlardır:

1. Bilişim teknolojilerinin stratejik kullanımı
2. Vatandaş ve kurumlarla elektronik ortamda iletişimde bulunmak
3. Verimliliği, şeffaflığı ve kalkınmayı sağlamak
4. Yeniden yapılanma

UYAP’ın ana amacı, zaman kaybetmeden adaletin yerine getirilerek vatandaşın mağdur olmasını engellemek, Türkiye Cumhuriyeti Adli Sisteminin işleyişinin güvenirliğini ve doğruluğunu koruyarak sisteme hız kazandırmaktır. UYAP’ın amacı, sadece adalet alanında yer alan bilgilere erişim hızı ve kolaylığı değil ayrıca adalet işleriyle ilgili işlemlerin hızlı, kolay, ekonomik, güncel ve güvenilir bir şekilde yapılmasıdır. Her yenilikte olduğu gibi UYAP’ın da nihaî amacı insandır.

UYAP’ın hedefi; e-Dönüşüm ve e-Devlet sürecinde gerekli tüm teknolojik gelişmeleri kullanarak Adalet Bakanlığı teşkilatı, bağlı ve ilgili kuruluşları ile tüm yargı ve yargı destek birimlerinin, donanım ve yazılım olarak iç otomasyonunu ve benzer şekilde bilgi otomasyonu sistemlerini kurmuş kamu kurum ve kuruluşları ile entegrasyonunu (otomasyonu) sağlayarak e-Devlet yapısının adalet ayağını (e-Adaleti) oluşturmak ve kurumu kâğıtsız ofis ortamına taşımaktır.

UYAP I projesi ile Adalet Bakanlığı merkez teşkilâtı ve bağlı birimlerinin yargı ve yargı destek faaliyetlerinin hızlı ve etkin bir şekilde otomasyona geçirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, merkez teşkilatı bünyesinde bulunan 6 binada yapısal kablolama ve ağ cihazları kurulumu tamamlanmıştır. 23 birimin analiz çalışmaları yapılarak, bu analiz çalışmaları doğrultusunda yazılım kodlama faaliyetlerine hazırlık amacıyla Sistem Tasarım çalışmaları yapılmıştır.

UYAP II aşaması; taşra teşkilatında bulunan tüm birimlerin yargı ve yargı destek faaliyetlerinin hızlı ve etkin bir şekilde otomasyona geçirilmesini amaçlamıştır. Bu aşama, taşra teşkilatının gereksinimi doğrultusunda belli alt aşamalara bölünmüş ve bu aşamalara göre harf bazında isimlendirilmiştir.

UYAP, yargı sistemine 3 temel noktadan verimlilik sağlamıştır. Bunlar;

• Zamandan kazanç
• Maliyetten kazanç
• İş Gücünden kazanç

UYAP; yargı sistemine adalet, hız, doğruluk, tutarlılık, şeffaflık, etkinlik ve verimlilik getiren; zaman, maliyet ve iş gücünden tasarruf sağlayan, usulsüzlük ve yolsuzlukları önleyen avantajlar getirmiştir.

UYAP’ın avukatlar ve vatandaşlar için sağladığı kolaylıklar;

• Avukatlar UYAP güvenlik standartlarına uymak şartıyla dava açma, harç yatırma, dilekçe verme, icra takibi, temyiz gibi işlemleri elektronik ortamda yapılabilmekte, yetkileri seviyesinde bürolarından dosya inceleyebilmektedir.
• Vatandaşlara açık olması gerekli görülen bilgiler, İnternet aracılığıyla açılmıştır. (dosyaların hangi aşamada olduğu, özellikle temyiz aşaması, emsal kararlara İnternet üzerinden erişilmesi, duruşma günlerinin İnternet ortamından takibi gibi)

UYAP'ın dokümantasyon yönetimine sağladığı kolaylıklar;

• Her türlü veri, bilgi ve belge akışı ile dokümantasyon yönetimi UYAP aracılığı ile gerçekleştirilmektedir.
• Evraklar için mümkün olan yerlerde otomatik yön tanımları yapılarak evrak akışı hızlandırılmıştır.
• Yetki tanımları ve kanunlar çerçevesinde İş Akış Yönetimi sağlanmıştır.
• Doküman Yönetim Sistemi ile evraklar anında gerekli makamlara ulaşabilmekte ve bu şekilde evrakların ulaştırılması ile kaybedilen zaman kazanılmaktadır.

Bakanlık Birimleri, Adli ve İdari Yargı Birimleri, Ceza İnfaz Kurumları, Denetimli Serbestlik Şube Müdürlükleri, Adli Tıp Kurumları, CBS ve Anayasa Mahkemesi Başkanlığı, YSK ve Adli Sicil birimlerinin UYAP Sistem Merkezi ile veri iletişimi sağlanmaktadır. Birimler UYAP Sistem Merkezinde sonlanan Ana ve Yedek bağlantı hatları ile Operasyonel ve Disaster Sistemleri için Star topolojisi yapısında iletişim kurmakta, tüm servis ve hizmetler UYAP Sistem Merkezi üzerinden sunulmaktadır.

Adli birimlerin; lokaldeki günlük çalışmalarının yapılabilmesi, lokal sunucular üzerinden işlem yapılabilmesi, uzak ve İnternet erişimleri için kurulan geniş alan ağı iletişiminin tesisine altyapı oluşturulabilmesi, için kurulan bütünleşik bilgisayar ağıdır.

“E-Devlet” sisteminin bir parçası olacak olan “e-Adalet” sisteminin kurulması suretiyle, zaman kaybetmeden adaletin en doğru şekilde yerine getirilerek, vatandaşın mağdur olmasının engellenmesi, Türkiye Cumhuriyeti Adli Sisteminin işleyişinin güvenirliğini ve doğruluğunu koruyarak sisteme hız kazandırılmak suretiyle doğru bilgiye en kısa zamanda ulaşılarak doğru kararlar alınıp, sevk ve idarenin en verimli şekilde yerine getirilebilmesini sağlamak amacıyla UYAP donanım altyapısının 7/24 saat çalışır vaziyette tutmak ve ekonomik ömrünü tamamlamış donanımların güncellenmesini sağlamak amaçlanmaktadır.

UYAP’ın tam entegrasyonu ve merkezi elektronik ortamda tutulan arşivi sayesinde, doğru ve tutarlı bilgi, mevzuatın tanıdığı yetkiler çerçevesinde başta hâkim ve savcılar ile yargı personeli olmak üzere tüm kullanıcıların paylaşımına açılmaktadır. Kullanıcılar bu bilgilere ihtiyaç duyduklarında hızlı ve kolayca ulaşabilmekte, keza, yargı birimleri de aralarında her türlü bilgi ve belge alışverişini elektronik ortamda ve anlık denebilecek kısa sürelerde gerçekleştirmektedir.

UYAP kapsamında yapılan entegrasyonlarla;

• Hedef yargı birimlerinin, yargılamanın her aşamasında ihtiyaç duydukları bilgi ve belgelere, herhangi bir yazışma yapmaksızın mevzuat çerçevesinde UYAP ekranları içerisinden doğrudan erişiminin sağlanması
• Yargı hizmetleri sırasında başka birimlere iletilecek verilerin en kısa sürede iletilmesi
• Veri bütünlüğünün sağlanması ve veri tekrarının ortadan kaldırılması
• Yargı birimleriyle ortak çalışan diğer birimlerle koordinasyonun sağlanması
• Kaçakların ve suistimallerin önlenmesi hedeflenmiştir.

Yapılan entegrasyonlarda hedef, yargı birimlerinin, yargılamanın her aşamasında ihtiyaç duydukları bilgi ve belgelere, herhangi bir yazışma yapmaksızın mevzuat çerçevesinde UYAP ekranları içerisinden doğrudan erişiminin sağlanmasıdır.

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü/ MERNİS’ten, nüfus kayıtları kişinin aile nüfus bilgisi, tam tekmil aile nüfus bilgisi, kişilerin adres bilgisi alınması, vatandaşlıktan çıkarılan, ölen ve nüfus kayıtlarında değişiklik gerçekleşen kişilerin bilgilerinin kişinin UYAP Bilgi sisteminde kayıtlı olan dosyalarına otomatik olarak yansıması sağlanmaktadır.

Merkez Bankası’ndan döviz kurlarının sistem üzerinden otomatik olarak alınması, Çekten yasaklılık kararı verilen kişilerle ilgili bilgilerin Merkez Bankası’na çevrimiçi olarak aktarılması sağlanmıştır. Bu kayıtların sistemden otomatik ve anlık sürelerde alınmasıyla yargı sürecine hız kazandırılmış, insan unsurundan kaynaklanan hataların önüne geçilmiş, emek, kırtasiye ve posta gibi masraflardan önemli ölçüde tasarruf sağlanmıştır.

Yargıtay Bilgi Sistemi arasında gerçekleştirilen entegrasyon ile temyiz edilen dosyaların sistem üzerinden Yargıtay’a gönderilmesi ve geri dönüşü sağlanmıştır. Ayrıca Yargıtay Bilgi Sistemi, UYAP Sistem Merkezi ve Acil Durum Merkezi alt yapısını kullanarak çalışmaktadır. Bu da mükerrer yatırımları engelleyerek tasarruf sağlamıştır.