ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ

Araştırmalarda, su ile sudan hafif katı cisimlerin boru içersinde dönerek taşınabileceği düşünülmüştür. İlk örnek İngiltere’de 1914 yılında küçük parçalar halinde kömürün su ile karıştırılarak enerji santraline taşınması şeklinde ortaya çıkmıştır.

Konvansiyonel boru hatları: Petrol, doğal gaz ve su gibi çeşitli sıvıların
taşındığı hatlardır

Kimyasal reaksiyona girmeyen maddelere kararlı kimyasal denir. Bazı kararlı kimyasallar da boru hattı yardımı ile nakledilebilmektedir.

Pompanın işlevi, boruların içinde taşınacak olan sıvı ya da gazın sürtünmeyi yenerek, hat boyunca akmasını sağlayacak basıncı ya da kuvveti üretmektir. Başka bir deyişle pompalama istasyonları, boru içinde taşınacak olan sıvı ya da gazın hareket ettirilmesini sağlarlar.

Karaya döşenen hemen hemen bütün boru hatları, toprağın yaklaşık 1 m altına
gömülür. Bu hem borunun korunmasını sağlar hem de tarım bölgelerinde, altından boru geçen toprakların kullanılmasını engellemez.

Korozyon: Metal ya da metal alaşımlarının oksitlenme veya diğer kimyasal etkilere bağlı olarak aşınması durumudur.

Boru hattı taşımacılığının bu önemli avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajları da vardır. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
• İlk kuruluşta büyük yatırımlar gerektiren bir taşımacılık türüdür.
• Dünya genelinde taşımacılık şirketleri ABD dışında monopol bir yapıdadır.
Başka bir deyişle, boru hattı taşımacılığı pazarında, dünyada hemen hemen
hiç rekabetin olmadığı söylenebilir. Bu durum fiyatları yukarı çekebilir.
• Sadece yük taşımacılığında kullanılabilen, taşınacak yüklerin çeşit olarak
sınırlı olduğu tek yönlü bir trafik akışı vardır.
• Büyük miktarlarda arz ve talep gerektirir.

Boru hattı taşımacılığı yüzey koşullarından etkilenmez: Boru hatları karayolu, deniz yolu ve demiryolu taşıtlarının geçişlerinin güç olduğu yerleden daha kolay ve daha maliyetsiz bir biçimde geçirilebilir.

Boru hatlarıyla ilk petrol taşımacılığı 1865 yılında ABD’nin Pensilvanya
Eyaletinde başlamıştır. Boru hatları ile petrol taşımacılığına 19. yüzyılın sonlarına Vladimir Shukhov ve Branobel (Nobel Kardeşler) şirketi öncülük etmiştir.

Bilginin toplanmasında, işlenmesinde, depolanmasında, ağlar aracılığıyla bir
yerden bir yere iletilmesinde ve kullanıcıların hizmetine sunulmasında yararlanılan ve iletişim ve bilgisayar teknolojilerini de kapsayan bütün teknolojileri “bilgi teknolojisi” olarak adlandırabiliriz.

Boru hattı taşımacılığının önemini artıran ve gelişmesini sağlayan asıl gelişme,
en önemli enerji kaynaklarından birisi olan petrolün bulunmasıdır. Yüz yıl önce
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) başlayan ticari ham petrol üretiminin gelişmesi, boru hattı taşımacılığını gerekli kılmıştır. 11 km uzunluğunda olan ve tahtadan yapılan ilk hatların yerini, kısa zamanda güvenirliği daha yüksek olan dökme
demir borular almıştır. Daha sonra çelik borular ortaya çıkmış, tam kaynaklama
sistemi benimseninceye kadar, uzun yıllar mekanik bağlama yöntemi kullanılmıştır.

Kimyasal reaksiyona girmeyen maddelere kararlı kimyasal denir.

Konvansiyonel boru hatları: Petrol, doğal gaz ve su gibi çeşitli sıvıların
taşındığı hatlardır.
• Bulamaçlı madde boru hatları: Maden cevherlerinde olduğu gibi, genellikle yoğunluğu fazla olan maddelerin taşındığı hatlardır.
• Kapsül madde boru hatları: Taşımaya konu olan yüklerin kapsüllere yerleştirilip boru hatlarında iletildiği hatlarıdır. Bu yöntemde genellikle bazı
tarımsal ürünler taşınmaktadır. Bu ürünlere örnek olarak buğday, çay ve
fındık verilebilir.

Boru hattı bileşenlerini incelemeden önce boru hatlarının inşasından söz etmemiz yerinde olur. Çünkü boruların yerleştirilmesine bağlı olarak, bileşenler ve
bunların özellikleri değişir. Örneğin, borular düz bir hat şeklinde inşa edilemezler. İnişler, çıkışlar ve dönüşler vardır. Bunlar taşımanın gerçekleşmesini sağlayan boru hattındaki basıncın düşmesine sebep olabilirler. Belli bir akışkanlıkta ve
özgül ağırlıkta olan bir sıvıyı istenilen miktarda akıtabilmek için boru hattı çapı,
boru içinde sağlanacak basıncın miktarı, bu miktardaki basıncı elde edebilmek
için gerekli olan pompa sayısı, pompa gücü ve pompaların konulacağı yerler buna
göre uygun bir şekilde belirlenmelidir.

Pompaları çalıştıracak gücün üretilmesi için kullanılacak enerji kaynağının
seçimi, pompaların olduğu yerlerdeki koşullara ve o noktalarda yakıt bulma olanaklarına bağlıdır. En sık kullanılan güç üretme sistemleri;En sık kullanılan güç üretme sistemleri; elektrik motorları, buhar türbinleri, gaz motorları, dizel motorlar ya da gaz türbinleridir.  Fakat en yaygını elektrik motorlarıdır.

Korozyon: Metal ya da metal alaşımlarının oksitlenme veya diğer kimyasal etkilere bağlı
olarak aşınması durumudur.

Boru hatlarında sıkça taşınan ham petrol, petrol türevleri ve doğal gaz gibi yükler; karayolu, deniz yolu ya da demiryolu ile de taşınabilir. Fakat bu yüklerin boru hatlarında taşınmasının önemli avantajları vardır:

* Boru hattı taşımacılığı daha emniyetlidir.

* Boru hatlarında ortalama taşımacılık hızı daha fazladır.

* Boru hattı taşımacılığında taşıma maliyetleri daha düşüktür.

* Boru hatları çevre dostudur.

* Boru hattı taşımacılığı iklim koşullarından etkilenmez.

* Boru hattı taşımacılığı yüzey koşullarından etkilenmez.

* İki yönlü taşımacılık gereği yoktur.

* Boru hattı taşımacılığı kara ve deniz ulaşımındaki trafik yükünü azaltmaktadır.

* Ölçek ekonomilerinden yararlanılabilir.

* Boru hattı taşımacılığı trafik sıkışıklıklarından etkilenmez.

* Yatırım maliyetlerinin geri kazanım süresi düşüktür.

* Enflasyonist etkiler taşımacılık maliyetine küçük bir etki yapmaktadır.

Boru hattı taşımacılığının bu önemli avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajları da vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
• İlk kuruluşta büyük yatırımlar gerektiren bir taşımacılık türüdür.
• Dünya genelinde taşımacılık şirketleri ABD dışında monopol bir yapıdadır.
Başka bir deyişle, boru hattı taşımacılığı pazarında, dünyada hemen hemen
hiç rekabetin olmadığı söylenebilir. Bu durum fiyatları yukarı çekebilir.
• Sadece yük taşımacılığında kullanılabilen, taşınacak yüklerin çeşit olarak
sınırlı olduğu tek yönlü bir trafik akışı vardır.
• Büyük miktarlarda arz ve talep gerektirir.
• Kapıdan kapıya taşımacılık konusunda esnekliği düşüktür.
• İlave talep gelmesi halinde bu talebe cevap verilemeyebilir. Talebin düşmesi
halinde sistemin ekonomik olmaktan çıkma ihtimali söz konusu olur.
• Aynı boru hattında farklı akışkanlar taşınmak istendiğinde yükün bir bölümü, kaçınılmaz bir şekilde, atılmak durumundadır.
• Boru hattı taşımacılığı daha emniyetli olmasına rağmen pompalama istasyonlarında ve depolama tesislerinde oluşabilecek kazalar önemli zararlar
yaratabilir. Bu durum, önleyici bakım faaliyetlerini önemli hale getirmektedir. Bakım faaliyetlerindeki artış işletim maliyetlerini artırır.
• Boru hattı ile taşınan ham petrol ve doğal gazın üretim yerinden tüketim
yerine taşınırken pek çok ülkeyi kat etmesi gerekir. Bu da taşımacılığın politik yönünü öne çıkartmaktadır. Boru hattının geçtiği bölgelerdeki güvenlik önemli hale gelmektedir.
• Boru hatlarındaki kaçaklar taşınanın fire vermesine neden olabilir

Dünyada petrol boru hatları bakımından ABD birinci (280 bin km), Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri ikinci (68 bin km) sırayı alır. Kanada, İran, Irak, Suudi Arabistan, Cezayir, Hindistan ve Türkiye diğer önemli ülkelerdir. Kanada’nın Interprovencial Line hattı (2856 km), dünyanın bilinen en uzun petrol boru hattıdır. Sınır aşan hatlar arasında ise Bağımsız Devletler Topluluğu öne çıkmaktadır. Rusya’nın Samara (Kuybişev) yakınlarındaki petrol bölgesinden Polonya’ya ve Almanya’ya uzanan 5321 km uzunluğundaki Drujba (Dostluk) hattı, Doğu Avrupa’da Brody’den (Rusya) Bratislava’ya (Slovakya) uzanan hattın Batı Avrupa’ya doğru devam ettirilmesiyle oluşmuştur.

Balmumu, organik bazı böcekler, petrol veya ham petrolün kısmi damıtılmasından inorganik bir salgı olarak elde edilen maddedir. Parafin ise petrolden elde edilen renksiz,
kokusuz bir mum çeşididir.