ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 25

Havaalanlarında gerçekleştirilen faaliyetleri; temel havaalanı hizmetleri, yer hizmetleri ve ticari faaliyetler olmak üzere üç grupta inceleyebiliriz. Bu faaliyetler aşağıdaki gibidir:

Operasyonel Hizmetler

Yer Hizmetleri

Ticari Hizmetler

• Hava trafik kontrol

• Meteoroloji

• Haberleşme ve uçuş bilgi hizmetleri

• Güvenlik ve gümrük

• Yangınla, vahşi yaşamla ve kış şartları ile mücadele hizmetleri

• Kurtarma ve ilkyardım hizmetleri

• PAT sahaları bakımı

• Diğer hizmetler

• Bagaj ve kargo yükleme boşaltma

• Yolcu hizmetleri

• Uçuş operasyon

• İkram servisi

• Havaalanı içi ulaşım

• Temsil

• Yük kontrolü ve haberleşme

• Uçak hat bakım

• Gözetim ve yönetim

• Uçak özel güvenlik hizmet ve denetimi

• Gümrüklü ve gümrüksüz mağazalar

• Yiyecek içecek hizmetleri

• Eğlence hizmetleri

• Konaklama hizmetleri

• Banka ve sigorta hizmetleri

• Araba kiralama hizmetleri

• Otopark

• Toplantı ve iletişim kolaylıkları

• Sağlık ve kişisel bakım hizmetleri

• Reklam etkinlikleri

• Diğer faaliyetler

Havacılık Hizmetleri

Havacılık Dışı Hizmetler

Doğru cevap B’dir.

Bütünleşik hava yolu kargo işletmeleri: Ekspres ya da paket taşıyıcı hava yolu işletmeleri olarak da adlandırılan bu işletmeler kapıdan-kapıya ve kesin teslimat zamanı sözü vererek taşımacılık yaparlar. Bu hizmeti verebilmeleri için hava ve diğer taşımacılık türlerini birlikte ve bütünleşik olarak kullanırlar (Örnek: FedEX, TNT). Bütünleşik hava yolu işletmelerinin büyük ve geniş bir taşımacılık ağına ihtiyaçları vardır. Bunu yaratabilmek ve kapıdan-kapıya hızlı bir taşımacılık hizmeti sunabilmek için kendilerine ait farklı büyüklük ve menzilde uçakların yanı sıra yine farklı büyüklüklerde kamyon ve diğer yüzey taşıtlarını kullanırlar.

Ekspres hava kargo hizmeti: Teslimat zamanı bu hizmet sunumunda; son derece kısadır, önceden bellidir, kesindir ve güvence altındadır. Bu hizmet bileşenleri, zaman içinde göndericilerin istek ve ihtiyaçlarına göre geliştirilmiştir. Bu nedenle müşteriler, ekspres hava kargo için daha fazla ücret ödemeyi göze alırlar. Ancak hava yolu işletmesinin, söz verilen teslimat zamanına ilişkin yükümlülükleri ağırdır. Zamanında teslimat, hava yolu kargo işletmelerinin seçiminde en önemli belirleyici faktördür. Bu tür taşımacılık hizmetinde genellikle daha değerli ve acil yükler taşınır.

Lojistiğin temel bileşenlerinden olan ulaştırmanın entegrasyonu ise lojistik faaliyetlerin kesintisiz akışında temel gereklerdendir. Lojistikte entegrasyon gereksinimi aşağıda ele alacağımız bazı faktörler tarafından tetiklenmektedir. Bu faktörler;

Teknolojik gelişmeler: Günümüzde teknolojik gelişmelere bağlı olarak; deniz yolu, demiryolu ve hava yolu taşımacılığında kullanılan taşıtların kapasiteleri artmaktadır. Taşıma türleri arasındaki eşya aktarımı, istasyonların işleyişi ve konteynerlaşma teknolojik gelişmelerle kolaylaşmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojileri, araç ve yük takibinin ayrılmaz parçası haline gelmiştir. Küresel konum belirleme sistemleri (Global Positioning Systems -GPS), mobil iletişim, barkod, radyo frekanslı tanımlama (Radio Frequency Identification -RFID) gibi teknolojiler sayesinde tüm dünya ile eşzamanlı haberleşme ve takip sağlanmaktadır. Elektronik veri alışverişi (Electronic Data Interchange -EDI), internet, otomasyon gibi elektronik işletmecilik (e-iş) uygulamaları lojistik maliyetlerini aşağı çekerken aynı zamanda hizmet kalitesini artırmaktadır. Özellikle deniz yolu-demiryolu, deniz yolu-karayolu, demiryolu-karayolu taşıma türlerinin uyumlaştırılması konusu teknolojinin gelişmesi ile birlikte daha da hız kazanmaktadır.

Yük taşımalarında, fiziksel altyapı ve yüklerin hareketliliğinin ve aktarımlarının tek bir taşımacılık dokümanıyla bilgi akışı sağlanarak taşınması intermodalite olarak ifade edilir.

Çok Türlü (Multimodal) Taşımacılık: Çok modlu ya da çoklu taşımacılık olarak da adlandırılan bu taşıma biçimi, iki veya daha fazla ulaştırma türünün oluşturduğu taşıma zincirine verilen genel isimdir.

RO-RO taşıması (Roll on/Roll of): Deniz yolu ve karayolu kombinasyonu ile özellikle yeni araba taşımalarında, yük taşıyan tırların taşınmasında ve ağır ve büyük boyutlu yüklerde tercih edilen bir kombinasyondur.

Kombine taşımacılık, türler arası taşımacılıktaki taşıma zincirinin büyük bölümünün demiryolu, deniz yolu veya iç suyolları ile gerçekleştirildiği, başlangıç ve bitiş bölümlerinde ise karayolunun olabildiğince kısa olarak yer aldığı bir taşıma sistemi olarak tanımlanmaktadır.

Ulaştırma türleri olarak ele aldığımız karayolu, demiryolu, deniz yolu, hava yolu ve boru hattı taşımacılığının her birinin üstünlükleri ve zayıf yönleri olduğunu, buna bağlı olarak bir taşımacılık ihtiyacının gereklerine göre, bu taşıma türlerinden uygun olanı seçmemiz gerektiğini biliyoruz. Ancak bazen coğrafi, ekonomik, çevresel ya da yasal koşullar gereği bu taşımacılık türlerinden yalnızca birini seçmemiz uygun olmaz ve bu taşıma türlerinin birlikte kullanılması gerekli olabilir.

Ulaştırmada taşımacılık türlerini entegre ederek sağlanacak kapıdan-kapıya hizmetin gerçekleşebilmesinde ise altı temel öge vardır. Bunlar;

Ulaştırmada entegrasyonun gereğini açıkladık ve önemli faydaları olduğunu vurguladık. Diğer yandan, ulaştırmada entegrasyonun sağlanmasının güç olduğunu da ekleyelim. Entegrasyonun gerçekleştirilebilmesi için bazı engellerin aşılması gerekir. Entegre taşımacılığın önündeki engeller aşağıdaki gibidir:

Entegrasyonda yaratıcı çözümlerin bir yenisi, Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulamaya konulan demiryolu ve deniz taşımacılığını bütünleştiren deniz treni uygulamasıdır. Aslında temel işletim prensibi RO-RO benzeri bir sistem olmasına rağmen burada otomobil ya da kamyonlar değil demiryolu araçları gemilere yüklenmektedir. Bu uygulamada, araçların boyutlarına uygun trainferry adı verilen ince ve uzun yapıda özel deniz araçları kullanılmaktadır. Böylece demiryolunun en önemli dezavantajlarından olan kesintili ulaşım ortadan kalkmakta, araç karaya çıktıktan sonra demiryolu ile yoluna devam etmektedir. Üstelik bu işlem, RO-RO taşımacılığında yükleme boşaltma için gereken uzun sürelerde beklemeye gerek kalmadan, hızla gerçekleştirilmektedir.

Diğer taşımacılık türlerinde de olduğu gibi, demiryolu taşımacılığında en önemli fiyat belirleyicisi taşınan yükün ağırlığıdır. Çünkü ağırlık taşıma maliyetini etkileyen en önemli parametredir. Fiyatı etkileyen diğer bir faktör ise taşınan yükün özelliğidir. Taşıma sırasında, kırılma, bozulma, kısacası zarar görme olasılığı daha fazla olan yüklerin taşıma ücreti fazladır. Örneğin cam, seramik ya da iş makinesi gibi yüklerin ücreti demir, çimento ya da yapı harcının ücretine göre daha fazladır. Diğer yandan tehlikeli madde sınıfına giren; patlayıcı maddeler, sıvılaştırılmış gazlar ya da radyoaktif maddelerin taşıma ücreti diğerlerine göre çok daha fazladır. Fiyat konusundaki diğer belirleyici bir faktör taşımacılık için gerekli olan vagon türüdür. Örneğin, özel imalat vagonları olarak adlandırılan; ısı yalıtımlı, çok ağır yükleri taşımaya uygun, otomatik boşaltma sistemlerine sahip olan ya da otomobil taşıyabilen vagonların taşımacılık ücretleri farklı bir şekilde hesaplanır. Diğer yandan taşıma ücretinin hesaplanmasında elbette taşıma mesafesi de hesaba katılır. Doğru yanıt C’dir.

Demiryolu taşımacılığı yükte ağır olan ve hacimli yüklerin taşınmasında son derece avantajlı bir ulaştırma türüdür. Çünkü karayolu ve havayolu taşımacılığında ağır ve hacimli yüklerin taşınmasının maliyeti çok yüksektir. Öte yandan, (1) Demiryolu taşımacılığı her güzergâh için, maliyet ve taşıma hızı açısından eşit düzeyde avantaj sağlayamaz. Taşınabilecek yükün boyutları ve ağırlığı; vagon, köprü, tünel ve ray altyapısının özelliklerine bağlı olarak belirlenir. Eğer bunlar uygun olmazsa her ağırlık ve boyuttaki yük taşınamaz. (2) Demiryolu alt yapısı açısından, özellikle ray açıklığı mesafesi ile ilgili, standartlaşma sorunları yaşanmaktadır. Bu durum aynı lokomotif ve vagonların uluslararası alanda taşımacılık yapmasına engel olabilir. (3) Demiryolu taşımacılığı kapıdan kapıya taşıma gerçekleştiremez. Bunun için genellikle başlangıç veya bitiş evresinde karayolu taşımacılığına ihtiyaç duyulur. (4) Transit süreleri bazı teslim bölgelerinde karayolu ve denizyoluna göre biraz daha uzun zaman alabilmektedir. (5) Taşımacılık hızının çok düşük olduğu söylenemez fakat vagonların ve lokomotiflerin değişmesi, ara istasyonlardaki manevralar, yolcu trenlerinin geçiş üstünlükleri gibi nedenlerle ortalama hız düşmekte, seyahat ve teslimat süreleri uzayabilmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Kabotaj: 1 Temmuz 1926 yılında 815 Sayılı Kanun ile kendi karasularımızdaki limanlarda Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) bayraklı ve uyruğu T.C. olan personelle yapılan deniz taşımacılığına verilen addır.

Tarifeli (Layner) taşıma:

Geminin yükleme ve boşaltma limanı önceden belirlenmiş ve bu limanlar arasında düzenli ve belirli aralıklarla yapılan faaliyetlere verilen addır.