ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 19

Türkiye’de demiryolu taşımacılığı, Osmanlı Devletinin son zamanlarında yaygınlaşmaya başlamıştır. Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra 1932 ve 1936 yıllarında hazırlanan 1. ve 2. Beş Yıllık Sanayileşme Planları’nda, demir-çelik, kömür ve makine gibi temel sanayilere öncelik verilmiş olması demiryolu taşımacılığına olumlu katkılar yapmıştır. Büyük miktarlardaki bu tür ağır ve hacimli yüklerin, en az maliyetle taşınabilmesi amacıyla, demiryolu yatırımlarına ağırlık verilmiştir. Doğru yanıt C'dir.

Hafif raylı sistemler, geleneksel tramvayın modernleştirilmiş ve evrimleşmiş halidir. Hafif raylı taşımacılık, tek araba veya kısa dizi halinde işletilebilen yer seviyesinde veya yükseltilmiş yollarda kendine ait özel bir yolu ve çoğunlukla caddeleri kullanan bir kent içi elektrikli ulaşım sistemidir. Doğru yanıt E'dir.

Tarifesiz trenler hariç, diğer trenler bir seyir cetveline göre işletilirler. Seyir cetvelleri; bir trenin çıkışından varışına kadar olan seyirleri ile diğer trenlerle ilişkilerini gösterir cetveldir. Seyir cetvelinde trenin numarası, türü ve sınıfı, istasyonlar, duraklar, saydingler, orer bakımından en yüksek hız, en az seyir süresi, doğal seyir süresi, istasyonlarda duruş süresi, istasyonlardan kalkış ve istasyonlara varış saati, buluşacağı ve önüne geçeceği trenlerin numaralarına ait bilgiler bulunur. Doğru yanıt D'dir.

Ekspres yük treni özelliğini taşıyan ya da “direkt” olarak adlandırılan trenler, genellikle büyük merkezler arasında ve sadece başlangıç ve varış yerleri arasında direkt taşımacılık yaparlar. Bu hatlarda yük taşımacılığı talebi yüksektir. Fakat bazı hatlarda talep yeterli olmadığı için bu tür direkt trenleri işletmek maliyetli olabilir. Bu gibi durumlarda talebin az olduğu bölgelerdeki yükler toplanarak ekspres ya da direkt trenlerin hareket edeceği büyük merkezlere getirilir ve böylece direkt tren hattı daha küçük bölgelerden gelen trenlerle beslenmiş olur. Bu amaçla faaliyet gösteren trenlere besleyici tren denilmektedir. Yavaş yük trenleri, işledikleri bölgenin tüm istasyonlarında durabilen, sefer sırasında vagon ekleme-çıkarma işlemlerinin yapılabildiği, ortalama hızı düşük olan tarifeli ya da tarifesiz seferlerle yük taşımacılığı yapan trenleridir. Özel Yük Trenleri, müşterilerin özel taşıma ihtiyaçlarını tarifeli ya da tarifesiz seferlerle karşılamak için oluşturulan trenlerdir. Yolcu ve yük taşımacılığı için kullanılan trenlerin dışında demiryolu işletmecilerinin kendi faaliyetleri kapsamında kullandıkları trenlerden de söz edebiliriz. Bunlara hizmet trenleri adı verilmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Demiryolu hatlarının inşasının maliyetini genellikle devletler üstlenir. Fakat son yıllarda özel sektörün üstlendiği projeler de görülmektedir. Çoğunlukla devlet tarafından finanse edilen ve inşa edilen ana hatlar özel sektör girişimlerinin ya da tüzel kurumların üretim ya da dağıtım merkezlerine (fabrikalar, organize sanayi bölgeleri, depolar, antrepolar gibi) kadar ulaşamazlar. Fakat demiryolu taşımacılığından yararlanmak amacıyla hatların sözü edilen yerlere ulaşması gerekiyorsa gerçek ve tüzel şahıs arazilerine de özel demiryolu hatları inşa edilebilir. Bunlara iltisak hattı denilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Hava yolu taşımacılığı ve genel havacılık taşımacılık türleri arasındaki farklar aşağıdaki gibidir:

Odaklanma stratejisini izleyenler: Bu stratejiyi izleyen hava yolu işletmeleri ise bölgesel taşımacılık, kargo ya da paket taşımacılığı gibi belirli bir alana odaklanarak üstünlük sağlamaya çalışırlar. Bölgesel hava yolu işletmeleri görece daha küçük uçakları kullandıkları için kargo taşımacılığına ayıracak kapasiteleri sınırlıdır. Paket taşımacılığı yapanlara FedEx, sadece hava kargo taşımacılığı yapanlara Cargolux hava yolu işletmeleri örnek olarak verilebilir.

Charter taşımacılığı yapan işletmelerin müşterileri ferdi olarak yolcular değil, genellikle kendi müşterilerine turizm hizmetini, taşımacılık dahil, paket olarak satan tur operatörleridir. Bu tür uçuşlarda taşımacılık hizmetini üreten hava yolu işletmesi, bunu yolculara pazarlayan ise tur operatörleridir.

Konforla İlgili Bileşenler: Bunlardan ilki; koltukların tipi, koltuklar arası mesafe, tuvaletlerin sayısı, kabin içinde yer alacak sınıfların sayısı, kabinin ferahlığı ve görüntüsü gibi kabin içi tasarımına ilişkin bileşenlerdir. İkinci bileşen grubu uçuş sırasında gerçekleşen kabin içi hizmetleri kapsar. Bunlar; kabin içi ikram hizmeti, kabin görevlilerinin sayısı, bunların tutum ve davranışları ve çoklu ortam gösterileri gibi unsurlardır. Diğer bir bileşen grubu, havaalanlarındaki özel bekleme salonları, buralarda verilen hizmetler, kayıt işlemleri, otelden bilet kontrol olanakları gibi yolculara yerde verilen hizmetlerden oluşur.

Hava kargo taşımacılığının avantajları şunlardır:

Acil kargolar, gideceği yere acil olarak çok kısa bir zaman içinde ulaşması gereken yüklerdir. Taşıma talebi aniden ortaya çıktığı için talebin önceden tahmin edilmesi güçtür. Acil kargolar; Kısa bir zaman diliminde ulaşması istenen değerli evraklar, yedek parçalar, organlar, ilaçlar örnek olarak verilebilir.

Gönderilecek yükün özelliklerine ilişkin belirleyici faktörler:

Lojistik köylerin kurulması ülkemizde de önemli bir gündem maddesidir. TCDD Genel Müdürlüğü, lojistik hizmetlerinde daha etkin ve verimli bir işletmecilik yapılabilmesi için yük potansiyeli yüksek, karayolu, demiryolu ya da liman erişimi olan bazı yerlerde lojistik merkezleri kurmayı hedeflemektedir. Bunlar; Halkalı/Ispartakule (İstanbul), Köseköy (İzmit), Gelemen (Samsun), Hasanbey (Eskişehir), Boğazköprü (Kayseri), Gökköy (Balıkesir), Yenice (Mersin), Palandöken (Erzurum), Kayacık (Konya), Kaklık (Denizli) ve Uşaktır. Diğer yandan TCDD Genel Müdürlüğü, Türkiye’de demiryolu taşımacılığını lojistik faaliyetler içinde daha önemli bir hale getirmek amacıyla “Lojistik köyler” projesini başlatmıştır. Türkiye’nin ilk “lojistik köyü” Gelemen’de (Samsun) 06.07.2007 tarihinde işletmeye açılmıştır. Doğru yanıt D'dir.