ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ VE YÖNETİMİ

Karayolu taşımacılığı kendi içerisinde farklı ölçütler çerçevesinde alt sınıflara ayrılmaktadır. Bu kriterlere göre karayolu taşımacılığı gerçekleştirildiği coğrafyaya göre yurtiçi ve uluslararası karayolu taşımacılığı, taşınan yükün özelliklerine göre standart karayolu taşımacılığı ve spesifik yük taşımacılığı, taşınan yükün miktarına göre ise tam yüklü karayolu taşımacılığı ve parsiyel karayolu taşımacılığı şeklinde alt gruplara ayrılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Brandalı araçlar; mega treylerler, optima treylerler ve jumbo treylerler olmak üzere üç türde üretilmektedir. Mega treylerler, yüksek taşıma kapasitesine sahip olan brandalı araçlardır. Toplamda 102 m³ hacme ve yüklü olarak 35.000 kg taşıma kapasitesine sahiptir. Aracın ölçüleri dikkate alındığında boyu 13,60, genişliği 2,55, yüksekliği ise 3 metredir. Doğru cevap A'dır.

Isı kontrollü (Frigorifik) araçlar, bozulabilir ve çürüyebilir ürünlerin taşınmasında kullanılan, taşıma kabı içerisindeki hava sıcaklığının kontrol edilebildiği araçlardır. Frigorifik araçlar izolasyonlu (D seçeneği) ve ısı kaybını engelleyecek şekilde donanımlı olmaktadır. Bu araçlar A, B ve C sınıfı olmak üzere üç kategoriye ayrılmaktadır (A seçeneği). Isı kontrollü araçlar araç içerisinde hava dolaşım sistemine göre de üstten soğutmalı ve alttan soğutmalı olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır (B seçeneği) ve 93 m³ taşıma kapasitesine sahiptir (E seçeneği). Frigorifik araçlar canlı hayvan taşınması için uygun değildir. Doğru cevap C'dir.

Denizyolu taşımacılığında bir diğer ayrım ise taşıma hizmetinin özellikleri yönündedir. Denizyolu ile sağlanan taşıma hizmeti sürekli, belirli bir zaman ve hizmet tarifesine sahip bir taşımacılık ise bu taşımacılık şekli layner taşımacılık olarak adlandırılmaktadır. Layner taşımacılıkta kalkış limanı, varış limanları, geminin izleyeceği güzergâh, süreler, ücretler ve diğer taşımayı ilgilendiren hususlar önceden belirlenmiştir. Doğru cevap E'dir.

Dökme yük taşıyan gemiler paketli ya da paletli türde olmayan ambalajsız nitelikte kuru yükleri taşıyan gemilerdir. Bu tür gemilerde tahıl, maden vb. yükler taşınmaktadır. Bu gemiler arasında çok küçük parçalı (granül, toz vb.) yükleri taşıması nedeniyle tanker olarak da fonksiyona sahip gemiler bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Sıvı yük gemileri kendi içerisinde ham petrol tankerler, ürün tankerleri, kimyasal madde tankerleri, LNG/LPG tankerleri olmak üzere dört farklı türde gemi tipini barındırmaktadır. Buna göre E seçeneğinde verilen "atık madde tankerleri" sıvı yük gemi türlerinden biri değildir. Doğru cevap E'dir.

Demiryolu taşımacılığının avantajları;

Doğru cevap B'dir.

Platform tipi vagonlar üç gruba ayrılmaktadır. Birinci grupta K tipi platform vagonlar yer alırken, diğer grupta ise R tipi platform vagonlar, üçüncü grupta ise S tipi vagonlar yer almaktadır. K grubu platform vagonlar ile otomobil, kamyon, iş makineleri, beton ve ağaç direkler ile traktör ve biçerdöver gibi tarım makineleri taşınmaktadır. K grubu platform vagonlar 26 ila 27 ton taşıma kapasitesine sahiptir. Ağır iş makineleri S tipi vagonlarda taşınabilir. Doğru cevap D'dir.

Havayolu taşımacılığında kullanılan araçlardan bir diğeri de Boeing tipi uçaklardır. Boeing tipi uçaklar hem kargo hem de yolcu uçağı olarak kullanılan geniş gövdeli uçaklardır. Aynı zamanda sadece yolcu ya da sadece kargo uçağı olarak kullanılabilmekte, gereksinim duyulduğunda diğerine dönüştürülebilmektedir. Bu uçaklarda ortalama olarak 100 ton kargo taşınabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Kombine taşımacılık intermodal taşımacılık örneğinde olduğu gibi iki taşıma türünün birlikte kullanılması ile gerçekleştirilen taşıma operasyonu olarak tanımlanabilmektedir. Kombine taşımacılığın intermodal taşımacılıktan temel farkı taşıma türleri arasında geçişin söz konusu olmaması, dolayısıyla elleçleme yapılmaksızın taşımaya başlanılan taşıma türü ile taşıma sürecinin tamamlanmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Karayolu eşya taşımacılığı, ücret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere taşınmasını karayolu ile sağlayan ve taşımacı ile gönderici arasında bir sözleşme yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre karayolu taşımacılığının dört temel boyutu vardır;

Doğru cevap E'dir.

Isı kontrollü (Frigorifik) araçlar, bozulabilir ve çürüyebilir ürünlerin taşınmasında kullanılan, taşıma kabı içerisindeki hava sıcaklığının kontrol edilebildiği araçlardır. Isı kontrollü araçlarda gıda, ilaç vb. türde bozulabilir ve çürüyebilir ürünler taşınabilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Denizyolu taşımacılığı açık denizlerde gerçekleştirilen ve bunun için tasarlanmış uygun deniz araçlarının kullanıldığı bir taşıma türüdür. Denizyolu taşımacılığı diğer taşıma türlerine oranla en düşük birim taşıma maliyetine sahip olan taşıma şeklidir. Doğru cevap B'dir.

Kabotaj taşımacılığı, bir ülkenin kendisine ait iki limanı arasında yapılacak taşımaları ifade etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Kuru yük gemileri, katı halde bulunan dolayısıyla gaz ya da sıvı halde bulunmayan yüklerin taşınmasında kullanılan gemilerdir. Bu tür gemilerin yükleri arasında genel yükler, kuru dökme yükler, konteynerler vb. yükler yer almaktadır. Dökme yük gemileri gemilerin taşıma kapasitesi ve boyutlarına göre de farklı isimler almaktadır. Bunlar arasında Handysize, Handymax ve Supramax, Panamax, Post-Panamax, Capesize, büyük demir cevheri gemileri (VLOC) ve büyük dökme ük gemileri (VLBC) tipi dökme yük gemileri yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Sıvı yük gemileri sıvı ve gaz formunda olan materyallerin taşınmasında kullanılan gemilerdir. Ham petrol, petrol türevleri, kimyasal maddeler, yağlar vb. sıvı maddeler bu tür gemiler ile taşınabilmektedir. Sıvı yük gemileri kendi içerisinde ham petrol tankerler, ürün tankerleri, kimyasal madde tankerleri, LNG/LPG tankerleri olmak üzere dört farklı türde gemi tipini barındırmaktadır. Ham petrol gemileri sadece işlenmemiş petrol taşıyan gemilerdir. Kendi içinde Ultra Büyük Ham Taşıyıcılar (ULCC), Çok Büyük Ham Taşıyıcılar (VLCC), Suezmax Tankerler, Aframax Tankerler olmak üzere dört farklı gemi türüne sahiptirler.

LNG ve LPG gaz tankerleri bir diğer sıvı yük gemisi türüdür. Bu tür gemilerde taşınan gazlar gaz formunda taşınabildiği gibi, yüksek basınç altında sıvılaştırılarak da taşınabilir.
Gazların taşınabilmesi için kullanılan basınç çok yüksek değere sahipken, aynı zamanda gazların atmosferik ortamda eski formlarına dönebilmeleri nedeniyle bu gazlar gemiler
içerisinde yüksek düzeyde soğutulmaktadır. Bu yönüyle gaz tankerleri frigorifik özelliklerde taşımaktadır.

Uluslararası karayolu eşya taşınması ile diğer taşıma türlerine göre bir karşılaştırma yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu üstün yönleri bulunmaktadır:
• Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı sağlanmaktadır.
• Karayolu taşımacılığı ülkemizde ve dünyada en yaygın kullanılan türdür.
• Karayolu ağları geniştir ve tüm dünyada transit yol sayısı artmaktadır.
• Karayolu taşımacılığında kolay şekilde yükleme ve boşaltma yapılabilmekte, tarifeli yükleme sıklığı sunmaktadır.
• Karayolu taşımacılığı kapıdan kapıya hizmet imkânına sahip olup, söz konusu taşıma türünde sevk süreleri kısadır.
• Kurulum maliyetleri diğer taşıma türlerine göre düşüktür.

Co-modality yeşil lojistik ve taşımacılık kavramlarının ortaya atılması ve dışsal maliyetler adı verilen çevrenin ve havanın kirlenmesi, insan sağlığına olumsuz etkiler yaratan emisyon, gürültü, trafik sıkışıklığı, kazalar vb. faktörlerin taşıma türü seçiminde dikkate alınması gerekliliğine odaklanmıştır.

Havayolu taşımacılığı diğer taşıma türleri ile karşılaştırıldığında bir takım avantajlara sahiptir. Bu avantaj ve üstünlükler aşağıda tanımlanmıştır.
• Diğer taşıma türlerine oranla en yüksek taşıma hızına sahip olan taşıma türüdür.
• Taşınan yüklerin hassasiyet düzeyi ve değeri daha yüksek olduğundan elleçleme işlemleri daha özenle ve yüksek hassasiyet ile gerçekleştirilir.
• Bozulabilir ve çürüyebilir ürünlerin hızlı bir biçimde sevk edilmesi mümkündür.
• Daha özenli ve teknoloji yoğun taşıma operasyonları ile riskin azaltılması ve böylece ambalajlama vb. maliyetlerin azaltılmasına olanak vermektedir.