ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ VE YÖNETİMİ

Ulaşım sektörü pozitif etkilerinin yanında negatif etkilere de sahiptir. Yoğun enerji kullanımına yol açması ulaşım sektörünün negatif etkilerinden biridir.

Ulaşım sektörü devamlı kaynak kullanımını, enerji kullanımı ve alt yapı ve üstyapı olanaklarını geliştirmeyi gerektiren ancak milli geliri arttıran bir sektördür.

Ülkeler arası mesafenin iletişimle azalması, beraberinde küreselleşmeye, rekabete, ticarete, turizme yönelik ivme kazandırarak ulaşım gereksinimlerini arttırmaktadır.

Taşımacılık amaçlı kullanılan araçlar, liman, terminal vb. türde tesisler, altyapı unsurları ulaştırma hizmetlerine ilişkin talebin birer fonksiyonudur.

Ürün ya da hammadde üretimi ulaştırma talebine etki eden bir faktör olmayıp üretim sonrası da talep gerçekleşebilmektedir.

Taşıma talebine taşıma fiyatı, hızı, kalitesi gibi faktörlerin daha doğrudan etkileri varken tedarikçilerin lokasyonu daha çok arzla ilişkilidir ve taşıma fiyatının etkilediği bir faktördür.

Fiyat esnekliği, taşıma maliyet ve ücretlerindeki değişikliğin talepteki değişimlerle ilişkisini açıklayan bir kavramdır ve fiyat esnekliği 1'den büyükse talep esnek  1'den küçükse talep inealastik olarak nitelendirilmektedir.

Ulaştırma hizmeti; merkezi kamu otoriteleri, yerel otoriteler ve özel kuruluşlar tarafından üretilerek kullanıcılara arz edilebilmektedir ve kamusal faydaya pozitif etki sağlamaktadır.

Ölçek ekonomisi yaklaşımı, işletmelerin diğer bütün faktörleri sabit tutmak koşulu ile
üretim miktarlarını artırmaları halinde birim maliyetlerin düşürüleceği yaklaşımına dayanan bir modeldir

Dionysius Lardner tarafından ortaya atılan teoriye göre işletmenin pazar alanı ile taşıma maliyetleri arasında bir korelasyon bulunmaktadır. Teoriye göre taşıma maliyetlerinde gerçekleşen her birim azalmanın işletmenin sahip olduğu pazar alanının bu azalımın iki katı kadar genişlemesine yol açtığı ifade edilmektedir.

Limanlar, karayolları, ulaşıma ilişkin altyapı ve üstyapı unsurlarının ne şekilde tesis edileceği makro düzeyde ulaştırma ekonomisinin konuları arasında yer almaktadır.

Talep ulaştırma ekonomisinin en önemli bileşeni ve başlangıç noktasıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Taşıma talebine etki eden faktörler;

Doğru cevap E şıkkıdır.

Taşıma talebi, bu hizmet için belirlenen fiyata büyük ölçüde duyarlıdır. Buna karşılık zorunlu ihtiyaçlara cevap veren ürün, hammadde ya da yarı mamullerde taşıma hizmeti talebi fazla değişiklik göstermezken, bu türde olmayan materyaller ile seyahat amaçlı ulaştırma Sistemleri ve Yönetimi yolcu taşımacılığında talepler azalım gösterebilmektedir. Dolayısıyla farklı taşıma alternatiflerinin sayısına bağlı olarak taşımacılığa ilişkin talep daralmaları son derece sınırlı kalırken belirli bir taşımacılık türü için fiyat; taleplerin oluşmasında aşırı düzeyde belirleyici olabilmektedir. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Taşıma talebinin fiyat esnekliği (elastikiyet) taşıma maliyet ve ücretlerinde bir değişiklik söz konusu olduğunda bu değişikliğin talebe yansıyıp yansıması ile ilgili bir kavramdır. Aynı zamanda söz konusu değişikliklerin talebe etki etmesi halinde, maliyet ve taşıma ücretine ilişkin değişimlerin talebe hangi ölçüde etki ettiği de esneklik kavramının içerdiği bir konudur. Doğru cevap B şıkkıdır.

Ülkemizde boru hattı taşımacılığı kamu tarafından yapılmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

tm = toplam hizmet maliyeti
üh = üretilen taşıma hizmeti miktarı
bm = birim taşımacılık maliyeti
sm = sabit maliyet
dm = değişken maliyet
om = ortalama birim maliyet

m = üretilen hizmetin miktarı
f₁ = üretilen taşıma hizmetin fiyatı
ü_m = üretim maliyeti (ürün)
bt_ü = birim taşıma maliyeti
k_m = üretim ve satış noktaları arası mesafe

Ölçek ekonomisi yaklaşımı, işletmelerin diğer bütün faktörleri sabit tutmak koşulu ile üretim miktarlarını artırmaları halinde birim maliyetlerin düşürüleceği yaklaşımına dayanan bir modeldir. Dolayısıyla en başta maliyetler sabit tutularak elde edilen çıktı miktarı artırıldığında birim çıktı başına düşen maliyet değeri de azalım gösterebilecektir. Bir diğer yönü ile ölçek ekonomisi, belirli bir pazarda faaliyet gösteren işletmeler arasında hacim olarak en yüksek üretim değerine sahip işletmelerin katlanmak zorunda oldukları birim maliyet açısından daha düşük miktarda üretim yapan rakiplerine oranla daha avantajlı oldukları, müşterilerine daha düşük fiyat verebilme potansiyelleri sonucunda rekabette öne geçtikleri yaklaşımına dayanmaktadır.

Taşıma hizmetleri talebe bağımlı değildir. Doğru cevap E şıkkıdır.