ULAŞTIRMA SİSTEMLERİNE GİRİŞ

Mobilizasyon; ürün, hammadde, yarı mamul, üretim araçları ve insanlar ile diğer faktörlerin uluslararası düzeyde serbest ve sınırsızca dolaşımını ifade etmektedir.

Küreselleşmenin itici güçleri arasında teknoloji, ulaşım ve iletişim gibi kavramlar yer almaktadır.

Ulaştırma kavramı esas itibarıyla hammadde, yarı mamul, ürün vb. türde bir materyal ya da insanın bir yerden bir başka yere taşınmasına olanak sağlayan unsurların tümü olarak tanımlanabilmektedir. Bu kapsamda ulaştırma hem insan hem de yüklerin hareketini sağlayan bir enstrüman niteliğindedir.

İnsanların taşınmasının (yolcu) yük taşımacılığından en temel farkı, bu süreçlerin depolama, etiketleme vb. türde lojistik aktiviteler içermemesinden dolayı lojistik olarak nitelendirilememesi, yolcu taşımacılığının lojistik olarak tanımlanamamasıdır.

Taşımacılık dar anlamıyla taşımaya konu olan yükün bir noktadan bir başka noktaya fiziksel olarak hareket ettirilmesi olarak; geniş anlamda taşımacılık ise materyalin planlı ve sistemli bir şekilde beraberinde bilgi akışlarını da kapsayacak biçimde bir yerden bir başka yere hareket ettirilmesi olarak ifade edilebilmektedir.

Taşımacılığın dar ve geniş anlamları arasındaki fark, dar tanımın sadece fiziksel hareketin varlığını önemsemesi, buna karşılık geniş tanımın fiziksel hareketin yanı sıra bunun organize ve sistemli bir biçimde olması gerekliliğine odaklanıyor olmasıdır.

Taşımacılık kavramı; profesyonel nitelikte gerçekleştirilen, operasyon yönetimi, trafik yönetimi, planlama vb. gibi unsurları içerisinde barındıran yönetsel bir yaklaşımdır.

Ulaştırmanın fonksiyonu ya da diğer ismi ile işlevi insanların bir yerden bir başka yere taşınması veya bir materyalin bir noktadan bir başka nokta/noktalara sevk edilmesi şeklinde ifade edilebilmektedir.

Taşıma faaliyeti, herhangi bir ürün için ürünü elde etme koşulları ve maliyeti Dünyanın her yerinde aynı olmadığı ya da tedarik, üretim ve tüketimin yapıldığı lokasyonların aynı olmadığı sürece var olacak lojistik bir fonksiyondur.

MÖ. 4500 yıllarında Mezopotamya, Asya ve iç suların geçtiği ovalarda taşımacılık faaliyetlerinin yapıldığına ilişkin kanıtlar elde edilmiştir. Aynı zamanda Kuzey Fransa’da yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkan buluntular ve taşımacılığın o dönemlerde yapıldığının en eski kanıtı olan tahta kızak parçasının ortaya çıkmasıyla taşımacılığın tarihi MÖ. 7500’e kadar inebilmektedir.

MÖ 3500 yıllarında ilk olarak deniz araçları kullanılmaya başlanmış, ilkel nitelikli bu araçlar deniz risklerine cevap veremedikleri için iç suyollarında ve göllerde ve kıyıya yakın alanlarda bunlarla taşıma yapılmıştır.

12. yüzyılda demiryolu taşımacılığının ilk örnekleri olarak sayılabilecek ilkel demiryolu araçları ve ekipmanları kısa mesafelerde taşımacılık amaçlı kullanılmaya başlanmıştır.

Endüstri devrimi ile birlikte buhar gücünün makinelerde kullanılmaya başlaması neticesinde buhar gücünün taşıma araçlarında da kullanılması daha uzun mesafelerin daha kısa sürelerde kat edilebilmesine imkân sağlamıştır. Endüstri devriminin en temel unsuru buharlı gemiler ve demiryolu araçlarıdır.

Ekonomik aktivitelerin gerçekleştirilebilmesi için bir hammaddenin ya da yarı mamulün belirli bir çevrim süreci sonucunda ürüne dönüşümü amacıyla üretim merkezlerine, ürünün de tüketim noktalarına taşınması zorunludur.

Tedarik zinciri üretimde kullanılacak hammadde, yardımcı malzemeler ile üretim araçlarının bir araya getirilerek üretim noktalarına en uygun maliyet ve koşullarla temin edilmesi, üretim içi süreçlerde etkinliğin sağlanabilmesi için üretim faaliyetlerinin desteklenmesi, nihai müşterilere en iyi şart ve maliyetlerle ürünün ulaştırılması süreçlerini kapsamaktadır.

Tedarik zinciri üretim süreçleri dışında, ana faaliyet olan üretimi desteklemek ve en iyi şartlarla faaliyetini sürdürmesi için yapılan çabaların genel adı; tedarikçilerden sağlanan ürün ve bilgilerin müşterilerin gereksinimlerine ve taleplerine göre müşterilere gönderilmesine kadar olan sürecin yönetilmesi; tedarik zinciri yöntemini, küresel düzeyde müşterilerine daha iyi hizmet sunabilmek için ürün, bilgi ve nakit akışlarının mühendislik temelinde organize edilmesi ve yönetilmesi gibi farklı şekillerde tanımlanabilmektedir.

Taşımacılık yönetimi, yersellik problemini ortadan kaldırması ve hammadde, yarı mamul ve ürünlerin elde edildikleri yerlerden talep edildikleri fabrikalar, üretim merkezleri, tüketim alanlarına sevk edilebilmeleri açısından tedarik zinciri yönetimi, lojistik, ekonomi ve işletmeler bazında çok önemli bir yere sahip olan bir aktivitedir.

Taşımacılık yönetimi taşımacılık tanımından farklı olarak, sadece fiziksel olarak materyalin hareket ettirilmesini değil, daha geniş bir bakış açısıyla sevkiyata hazırlık yapılması (paketleme, ambalajlama, araç ve personel tahsisi vb. süreçlerle), taşıma sürecinin
etkin bir biçimde planlanması ve yönetilmesi ile taşımanın sonuçlandırılması (teslimat, kontrol, teslim sonrası hizmetler vb.) gibi süreçleri de kapsamaktadır.

Taşımanın performansını belirleyen faktörler aşağıda gösterilmektedir.

• Taşımanın Maliyeti
• Taşımanın Hızı
• Taşımanın Sıklığı

Tedarik zinciri yönetiminde Doğrudan Taşıma Modeli, Döngüsel Taşıma Modeli, Mekik Sefer Taşıma Modeli, Besleme Sefer Taşıma Modeli, Doğrusal Uğraklı Sefer Taşıma Modeli ve Terminal Bazlı Sefer Taşıma Modeli şeklinde altı farklı türde taşımacılık modeli uygulanmaktadır.