ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ VE YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 3

Gecikmeden kaynaklanan, gönderenin uğrayacağı olası zararlar arasında; fazladan ardiye ücreti ödenmesi, eşyanın geç teslimi sebebiyle gönderilenin taahhütlerini yerine getirememesi, gönderen veya gönderilenin kar kaybı, üretim kaybı, pazar kaybı, boşaltmada görev alacak çalışanlara eşyanın belirtilen süre içerisinde gelmemesi sebebiyle fazladan ücret ödenmesi gibi zararlar sayılabilmektedir. Bu müspet zararların ispatı taşıyıcıya karşı gecikme nedeniyle talepte bulunan davacının yükümlülükleri arasındadır.

Kişinin taşıma şirketinde istihdam ediliyor olması sorumlu olması için yeterli olmaktadır. Buna karşılık taşıyıcının taşıma işletmesi dışında başka bir işletmesi varsa ve burada bir işçi istihdam edilmişse bu durumda bu kişiler TTK 782 uyarınca taşıyıcının maiyetinde çalışan kişiler olmayacaklardır.

30 günde eşya bulunamaz ise gaiplik kararı alınır.

Demiryolu ile uluslararası yasal düzenlemeler açısından çerçeve mevzuat COTIF düzenlemesidir. Bu düzenleme demiryolu taşımacılığına ilişkin tüm durumları hüküm altına almakta, diğer yasal metinler bu mevzuatın bir eki olarak yayınlanmaktadır. COTIF Mevzuatı; demiryolu ile eşya taşımacılığı (CIM), demiryolu ile yolcu taşımacılığı (CIV), demiryolu ile tehlikeli maddelerin taşınması (RID), demiryolu ile taşımalarda kullanılan vagon ve ekipmanların standardı (CUV), eşya taşımacılığında yükleme kuralları (RIV) gibi uluslararası düzenleyici metinleri içermektedir.

Operasyon yöneticileri, taşıma maliyetlerine ilişkin karar alma süreçlerinde maliyetlere etki eden çok sayıda değişkenle karşı karşıya kalabilmektedir. Bu değişkenler taşıma operasyonun maliyet yapısını önemli ölçüde değiştirebilmektedir. Bu değişkenler arasında yukarıda bahsedildiği gibi karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu ve çok türlü taşımacılık gibi taşıma türleri, taşıma mesafesi, taşınan yükün miktarı, ağırlığı ve ölçüleri,
lojistik altyapı ve olanakların var olup olmaması, taşınan yükün tehlikeli madde, canlı hayvan, gıda ürünü vb. türde spesifik bir yük olup olmaması, taşınan yükün dökme, paketli ya da paletli vb. şekilsel özellikleri, taşıma operasyonunun güvenlik ve emniyetine yönelik riskler sayılabilmektedir.

Ulaştırma ve taşımacılık süreçleri içerisinde maliyet yönetimi çok sayıda bağımlı ve bağımsız değişken tarafından etkilenen yönetimsel bir süreçtir. Operasyon yöneticileri, taşıma maliyetlerine ilişkin karar alma süreçlerinde maliyetlere etki eden çok sayıda değişkenle karşı karşıya kalabilmektedir. Bu değişkenler taşıma operasyonun maliyet yapısını önemli ölçüde değiştirebilmektedir. Bu değişkenler arasında yukarıda bahsedildiği gibi karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu ve çok türlü taşımacılık gibi taşıma türleri, taşıma mesafesi, taşınan yükün miktarı, ağırlığı ve ölçüleri,
lojistik altyapı ve olanakların var olup olmaması, taşınan yükün tehlikeli madde, canlı hayvan, gıda ürünü vb. türde spesifik bir yük olup olmaması, taşınan yükün dökme, paketli ya da paletli vb. şekilsel özellikleri, taşıma operasyonunun güvenlik ve emniyetine yönelik riskler sayılabilmektedir. Tüm taşıma türleri için geçerli olmakla birlikte taşıma operasyonlarına ilişkin maliyetler iki ana başlık içinde gruplandırılabilmektedir.

Dolaylı maliyetler taşıma operasyonu ile doğrudan ilişkili maliyetler olmadığından değişkenlik düzeyleri de son derece düşüktür. Özellikle kısa vadede taşıma operasyonuna etki eden faktörler değişse bile kolayca değişiklik gösteremezler. Bu yönüyle dolaylı maliyetler sabit maliyetler
olarak da nitelendirilebilmektedir.

Kurulum maliyetleri, işletim maliyetleri ile birlikte taşıma operasyonu ile doğrudan bağlantılı olmayan fakat işletmelerin toplam taşıma maliyetine yansıtmaları gereken maliyetler olarak da tanımlanabilmektedir.

Dolaylı maliyetler, taşıma operasyonu ile doğrudan ilişkili olmayan maliyetlerdir. Dolayısıyla taşıma faaliyeti fiilen gerçekleştirilsin ya da gerçekleştirilmesin taşıma işletmesi bu maliyetlere katlanmak zorunda kalmakta, bu nedenle bu maliyetlerini indirgeme yöntemi kullanarak toplam ve birim maliyetlere yansıtmaktadır.Dolaylı maliyetler kurulum ve işletim maliyetlerinden oluşmaktadır. Kurulum maliyetleri uzun dönemli maliyetler iken işletim maliyetleri nispeten daha kısa vadeli (aylık, yıllık) maliyetleri içermektedir.

İşletim maliyetleri, bir işletmenin taşımacılık faaliyetlerini gerçekleştirmek için katlanmak zorunda olduğu buna karşılık, operasyonla doğrudan ilişkili olmayan maliyetlerdir. Bu tür maliyetler taşıma operasyonu olsun olmasın katlanılması zorunlu olan, aynı zamanda operasyonel maliyetler gibi çok fazla değişken olmayan maliyetlerdir. Bu tür maliyetler arasında personel giderleri, vergi türü giderler, sigorta giderleri, dönemsel bakım ve onarım giderleri ile ofis faaliyetleri sonucu gerçekleşen genel yönetim giderleri sayılabilmektedir.

Geminin personel maliyetleri bir takım alt maliyet kalemlerinden oluşmaktadır. Bunlar arasında; dönemlik ücretlere ilişkin maliyetler,
fazla mesai ücretleri, tatil süresince çalışma ücretleri, risk prim maliyetleri gibi maliyet alt kalemleri sayılabilmektedir.

Karayolu taşımacılığında kullanılan araçlar kullanıldıkları her bir operasyonda değer kaybına uğramaktadır. Dolayısıyla aracın değer kaybına uğraması, sefer ile ilgili maliyet kalemlerinden birisi olduğu için maliyet hesabına yansıtılması gerekmektedir.

Dolaysız maliyetler ya da diğer ismiyle operasyonel maliyetler, işletmelerin ancak taşıma operasyonu söz konusu olduğunda karşı karşıya kaldıkları maliyetlerdir. Bu maliyetler operasyondan operasyona değişiklik gösterebilmektedir.

Operasyonel maliyetler arasında; yakıt maliyetleri, güzergâh maliyetleri, belge ve işlem ücretleri, araç donanım ile sefere ilişkin personel giderleri gibi maliyetler sayılabilmektedir.

Brandalı araçlar; en büyükten en küçüğe mega treylerler, optima treylerler ve jumbo treylerler olmak üzere üç türde üretilmektedir. Mega treylerler, yüksek taşıma kapasitesine sahip olan brandalı araçlardır. Toplamda102 m3 hacme ve yüklü olarak 35.000 kg taşıma kapasitesine sahiptir. Aracın ölçüleri dikkate alındığında boyu 13,60, genişliği 2,55, yüksekliği ise 3 metredir. Bu nedenle işletmenin ihtiyaç duyduğu araç mega treyler olduğundan doğru cevap D'dir.

Kurulum maliyetleri dikkate alındığında oldukça yüksek bir kurulum maliyetine sahiptir. Bu nedenle pazar giriş koşulları son derece katıdır ve belirli bir finansman yapısının altındaki şirketlerin pazara girişi son derece zordur. D Seçeneğinde kurulum maliyetleri düşük olarak ifade edildiğinden bu  seçenek yanlıştır. Buna göre doğru cevap D'dir.

Soruda verilen yükler; özel yükler grubu içerisinde yer alan yük alt gruplarıdır. Dolayısıyla özel yükler olarak sınıflandırılacaklardır. Doğru cevap B'dir.

Taşıma talebi, bu hizmet için belirlenen fiyata büyük ölçüde duyarlıdır. Buna karşılık zorunlu ihtiyaçlara cevap veren ürün, ham madde ya da yarı mamullerde taşıma hizmeti talebi fazla değişiklik göstermezken, bu türde olmayan materyaller ile seyahat amaçlı yolcu taşımacılığında talepler azalım gösterebilmektedir. Dolayısıyla farklı taşıma alternatiflerinin sayısına bağlı olarak taşımacılığa ilişkin talep daralmaları son derece sınırlı kalırken belirli bir taşımacılık türü için fiyat; taleplerin oluşmasında aşırı düzeyde belirleyici olabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

TASIMACILIK YÖNETIMI, sayfa 15 de açık olarak tanımlanmıştır.

Taşıma sırasında yükün sabit şekilde durmasını sağlayan özelliğe sahiptir. Bu tür taşıma araçları en fazla 450 litre taşıma kapasitesine sahip araçlardır. Tank konteynerler içerisinde yanıcı sıvı maddeler, gazlar ve diğer sıvı tehlikeli maddeler taşınabilmektedir. Doğru cevap E'dir.