ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ VE YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 12

Personel maliyeti taşıma operasyonun özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. Aynı zamanda seçilecek taşıma türü dikkate alınarak personel maliyetinin hesaplanmasına etki eden faktörler ve parametreler de değişkenlik göstermektedir. Karayolu taşımacılığında personel maliyeti yıllık olarak belirlenen ve operasyonda doğrudan görevlendirilen bir sürücünün birim taşıma maliyetine yansıttığı değerdir. Dolayısıyla sürücüye ödenen maaş ve ek ödemelerin yanı sıra sigorta vb. giderlerin yıllık toplam değeri yıllık taşınan yük miktarına bölündüğünde taşıma maliyetine yansıtılacak olan birim personel maliyeti bulunabilmektedir.

Personel maliyeti hesaplanırken güzergâh dikkate alınarak taşımaya atanacak personel sayısı değerlendirilmelidir. Dolayısıyla uzun güzergâhlarda iki veya daha fazla personel kullanılmasının gerekli olduğu durumda personellerin kişi başına maliyetleri aynı ise birim maliyet personel sayısı ile çarpılmalı, personellerin kişi başı maliyetleri farklı ise hesaplama münferiden yapılarak nihai olarak toplanmalıdır.

Dolaysız maliyetler ya da diğer ismiyle operasyonel maliyetler, işletmelerin ancak taşıma operasyonu söz konusu olduğunda karşı karşıya kaldıkları maliyetlerdir.

Dolaysız maliyetler arasında; yakıt maliyetleri, güzergâh maliyetleri, belge ve işlem ücretleri, araç donanım ile sefere ilişkin personel giderleri gibi maliyetler sayılabilmektedir.

Dikkat edilmesi gereken bir durum girilecek pazarın beraberinde getireceği risklerdir. Yüksek miktarda ürünün satılacak ve yüksek düzeyde kar elde edilecek olması riskin büyüklüğü karşısında önemini yitirebilmektedir. Söz konusu riskler müşteriden ödemenin alınamaması, tedarikçinin ödemeyi almasına rağmen ürünü göndermemesi gibi risklerin yanı sıra ülkenin uyguladığı dış ticaret politikaları ve kambiyo mevzuatı da risk yaratabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Taşıma operasyonunun başlangıç süreci pazarlamadır. Doğru cevap E'dir.

Operasyon öncesi süreçler işletmelerin pazarlama faaliyetleri ile başlamaktadır. Bu süreçte işletmeler ürettikleri ürün ve hizmetlere müşteri bulmak, ya da gereksinimlerini karşılamak amacıyla yeni tedarikçiler edinmek için pazarlama faaliyetinde bulunabilmektedir. Her iki amaç için de geçerli olmak üzere işletmeler uluslararası pazarlara daha yüksek kar elde etme (I), daha iyi maliyet kontrolü (II), daha yüksek düzeyde etkinlik ve verimlilik sağlama (IV) amaçları ile yönelmektedirler. Buna göre I, II ve IV işletmelerin pazarlama sürecinde uluslararası pazarlara yönelmelerinin en temel amaçlarındandır. Doğru cevap D'dir.

Müşteriye sunulacak olan teklifte taşıma ve diğer verilecek hizmetlerin fiyatları (A seçeneği), verilecek hizmetler ve bunların özellikleri (B seçeneği) ile taşıma operasyonun başlangıcından teslim ile sona ermesine kadar olan süreçte taşıma operasyonun yapılış şekli (C seçeneği) ve özelliklerine (D seçeneği) kadar çok sayıda bilgi yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Demiryolu taşımacılığında operasyon tam vagon ya da mesajeri taşımacılık olarak iki farklı biçimde yapılabilmektedir. Tam vagon işlemli taşımalar bir vagona sadece tek bir gönderenin eşyasının konulduğu, başka bir gönderene ait eşyaların hiç bir suretle birlikte taşınmasının mümkün olmadığı demiryolu operasyon türüdür. Mesajeri taşımalar ise farklı gönderenlere ait olan parça yüklerin aynı vagona yüklenebildiği parsiyel nitelikli taşımalardır. Doğru cevap C'dir.

Taşımanın karayolu aracı ya da konteyner ile multimodal bir şekilde gerçekleştirilmesi
durumunda taşıma aracı veya konteyner yükleme sonrasında dolu olarak ikinci kez tartım işlemine tabi tutulmaktadır. Geçilen her ülkede gerekli gümrük işlem ve prosedürleri tamamlandıktan sonra varış
ülkesi gümrüğüne gelindiğinde araç gümrük işlemleri sırasında tekrar tartıma tabi tutularak taşıma sırasında eşya üzerinde bir eksilme ya da artmanın olup olmadığı kontrol edilmektedir.  Denizyolu taşımacılığında operasyon taşınan yükün özellikleri ve taşınma şekline göre değişebilmektedir.

Demiryolu taşımacılığında ise operasyon tam vagon ya da mesajeri taşımacılık olarak
iki farklı biçimde yapılabilmektedir. Tam vagon işlemli taşımalar bir vagona sadece tek bir gönderenin eşyasının konulduğu, başka bir gönderene ait eşyaların hiç bir suretle birlikte taşınmasının mümkün olmadığı demiryolu operasyon türüdür. Mesajeri taşımalar ise farklı gönderenlere ait olan parça yüklerin aynı vagona yüklenebildiği parsiyel nitelikli taşımalardır. Taşımanın tam vagon işlemli taşıma olması halinde eşya taşımacı tarafından gönderene tahsis edilmiş ya da gönderene ait vagonun gönderenin belirttiği fabrika ya da depolarda kendisi tarafından yüklenmesi ve taşımacıya en yakın istasyonda teslim etmesi ile gerçekleşen taşıma şeklidir. Bu tür taşımalara tek vagon taşımacılığı (single wagon loading) adı da verilebilmektedir.
İntermodal taşıma operasyonlarında operasyon farklı lokasyonlardan yüklerin toplanması (collecting) ve intermodal yük terminali adı verilen lokasyonlara getirilmesi ile başlamaktadır. Terminallerde gidecekleri yerlere göre gruplandırılan yükler konsolide
edilerek söz konusu araçlara yüklenmektedir. Taşıma operasyonunun ilk aşaması taşınan yükün esas taşıma (denizyolu veya demiryolu) türüne aktarılması ile sona ermektedir.

Eşyanın havayolu taşınması sürecinde kargonun varış havalimanına gelmesi ile birlikte eşyanın gümrük işlemleri tamamlanmakta ve eşya alıcılar bazında ayrıştırılarak alıcılara sevk edilmektedir. Varış yerinde eşyanın alıcıya teslim edilmesi ile birlikte taşıma
operasyonu sona ermektedir.

Taşıma operasyonunun tamamlanması süreci taşımanın karayolu ile yapılması durumunda karayolu aracının varış gümrüğüne gelmesi ile başlamaktadır. Varış gümrük idaresine ulaşan sürücü ilk olarak gümrük idaresine ticari ve taşımaya ilişkin belgeleri sunarak süreci başlatmaktadır. Varış gümrük idaresi belgeleri aldıktan sonra taşımacı gümrük sahalarında yer alan veri giriş ofislerine giderek taşımaya ilişkin veri girişlerini gerçekleştirmektedir. Muayene memuru tarafından yapılan kontrollerde herhangi bir uygunsuzluk söz konusu değilse gümrük işlemleri onaylanmakta ve aracın boşaltma yapacağı yere sevkine izin verilmektedir. Araç yükü ile birlikte varış noktasına ulaştığında iş emrinde belirtilen usullere uygun olarak boşaltma gerçekleştirilmekte ve taşıma operasyonu fiilen tamamlanmaktadır.

Boşaltma işlemi yapılıp yükün tesliminin gerçekleştiği süreçte taşımacı teslim evraklarını alıcıya imzalatarak teslim sürecini, dolayısıyla taşıma operasyonunu hukuken de sona erdirmiş olmaktadır.

Fiyat esnekliği, taşıma maliyet ve ücretlerindeki değişikliğin talepteki değişimlerle ilişkisini açıklayan bir kavramdır ve fiyat esnekliği 1'den büyükse talep esnek  1'den küçükse talep inealastik olarak nitelendirilmektedir.

Bölgesel nitelikli yasal düzenlemeler, ikiden fazla ülkenin taşımacılık ile ilgili kendi aralarında yapmış oldukları, buna karşılık sadece bu ülkelerin sınırları içerisinde yapılacak taşımalara uygulanabilen yasal metinlerdir. Bu tür yasal düzenlemeler, çoğunlukla bir konvansiyon ya da uluslararası sözleşme şeklinde meydana getirilmemekte, çok taraflı anlaşmalar şeklinde kurulmaktadır. Dolayısıyla sadece belirli bir bölgede sınırlı bir biçimde uygulanabilmektedir.

Karayolu taşımacılığı uluslararası ve ulusal birçok mevzuat ile düzenlenmektedir. Ulusal mevzuatlar arasında, karayolu taşıma kanunu, trafik kanunu vb. yasal metinler yer alırken, uluslararası mevzuatların içerisinde taşımacı ve diğer taraflar arasındaki ilişkileri düzenleyen CMR Konvansiyonu görülmektedir.

Karayolu taşımacılığında, gıda, bozulabilir ve çürüyebilir yüklerin taşınmasına ilişkin yasal düzenleme ATP Konvansiyonudur.

TIR Sistemi, uluslararası niteliğe sahip bir taşımanın uluslar üstü bir kuruluş olan Uluslararası Karayolu Taşımacılar Birliği (IRU- International Roadway Union) tarafından belirlenen kurallar ve kaideler çerçevesinde gerçekleştirilmesi için ortaya konmuş kurallar dizisi olarak adlandırılmaktadır.

Tehlikeli maddeler, doğaları gereği, içerik ve durumları itibariyle dikkatsizlik ve kazalar sonucunda çevre güvenliğini, hayvanları, insanları ve genel güvenliği tehlikeye düşüren maddeler olarak tanımlanmışlardır. Bu maddelerin karayolu ile taşınması çevrede yanıcı, yakıcı, patlayıcı, aşındırıcı ve zehirleyici etkileri olan çeşitli kaza risklerini ortaya çıkartmaktadır. Bu risklerin en düşük seviyeye indirilmesi için tehlikeli maddelerin taşınma şartları çeşitli konvansiyonlar ve uluslararası anlaşmalarla bir düzene bağlanmıştır.

Tehlikeli maddelerin karayollarında taşınmasını düzenleyen mevzuata Tehlikeli Yüklerin Uluslararası Karayollarında Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması (ADR) 1957 yı- lında Birlemiş Milletler çatısı altında İngilizce adı ile “The European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road” (ADR) kabul edilmiş, 1968 yılında da yürürlüğe girmiştir. Söz konusu anlaşmaya bugün itibarıyla 41 ülke taraftır.