ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ VE YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 11

Denizyolu taşımacılığı ile ilgili ulusal mevzuatlar içerisinde doğrudan denizyolu taşımacılığı ile ilgili olan ve en temel hükümleri içerisinde barındıran yasal düzenleme Türk Ticaret Kanunudur.

Denizyolu taşımacılığında en güncel uluslararası yasal düzenleme Rotterdam Kurallarıdır. Rotterdam Kuralları günümüz denizyolu taşımacılığı gereksinimlerinin büyük kısmını içerisine alacak şekilde konteyner taşımacılığına ilişkin hükümler de ihtiva etmektedir. Aynı zamanda taşımacı ve diğer tarafların sorumluluklarını ve yükümlülüklerini daha detaylı bir biçimde tanımlarken denizyolu taşımacılığında elektronik kayıtların nasıl tutulacağını da tarif etmektedir. Ek olarak taşıma sözleşmesinin ne şekilde düzenleneceği ile birlikte tehlikeli yüklerin taşınmasına yönelik hükümleri de içerisinde barındırmaktadır.

Demiryolu eşya taşımacılığını doğrudan ilgilendiren yasal düzenleme, eşyaların demiryolu ile uluslararası taşınmasına ilişkin sözleşmedir (CIM). Demiryolu ile uluslararası eşya taşımacılığında uygulanacak kurallar CIM mevzuatında bahsedilmektedir. CIM mevzuatı uluslararası demiryolu yük taşımacılığının genel çerçevesini gönderen, alıcı ve taşımacı arasındaki ilişkiler ile taşımaya taraf olanların sorumluluklarını belirtmektedir.

Demiryolu ile uluslararası yasal düzenlemeler açısından çerçeve mevzuat COTIF düzenlemesidir. Bu düzenleme demiryolu taşımacılığına ilişkin tüm durumları hüküm altına almakta, diğer yasal metinler bu mevzuatın bir eki olarak yayınlanmaktadır. COTIF Mevzuatı; demiryolu ile eşya taşımacılığı (CIM), demiryolu ile yolcu taşımacılığı (CIV), demiryolu ile tehlikeli maddelerin taşınması (RID), demiryolu ile taşımalarda kullanılan vagon ve ekipmanların standardı (CUV), eşya taşımacılığında yükleme kuralları (RIV) gibi uluslararası düzenleyici metinleri içermektedir.

Havayolu taşımacılığında en temel ulusal mevzuat Türk Sivil Havacılık Kanunudur. Sivil Havacılık Kanunu; havayolu ile yük taşınabilmesi için Ulaştırma Bakanlığından izin alınmasını gereklilik olarak tanımlamıştır. Aynı şekilde kanuna göre havayolu ile yük taşıyacak işletmelerin iznin yanı sıra işletme ruhsatı almaları da zorunludur.

Karayolu taşımacılığı uluslararası düzeyde çok sayıda mevzuat ile düzenlenmektedir. Bunlar arasında en önemlileri CMR Konvansiyonu, TIR Sözleşmesi, ATP Konvansiyonu, ADR Mevzuatı ve AETR mevzuatı olarak sayılabilmektedir. CMR Konvansiyonu doğrudan bir şekilde karayolu taşımacılığını düzenlerken diğer mevzuatlar spesifik açıdan karayolu taşımacılığına ilişkin bağlayıcı hükümler tanımlamaktadır.

Denizyolu taşımacılığını doğrudan düzenleyen uluslararası yasal düzenlemeler arasında La Haye Visby, Hamburg ve Rotterdam kuralları bulunmaktadır. Bu yasal düzenlemelerden en kapsamlısı ve günümüz koşullarına en iyi uyarlanmış olanı Rotterdam Kurallarıdır. Buna karşılık La Haye Visby ile Hamburg kuralları da halen yürürlükte olup özlerinde Rotterdam Kuralları ile çelişmemektedir.

Demiryolu ile uluslararası yasal düzenlemeler açısından çerçeve mevzuat COTIF düzenlemesidir. Bu düzenleme demiryolu taşımacılığına ilişkin tüm durumları hüküm altına almakta, diğer yasal metinler bu mevzuatın bir eki olarak yayınlanmaktadır. COTIF Mevzuatı; demiryolu ile eşya taşımacılığı (CIM), demiryolu ile yolcu taşımacılığı (CIV), demiryolu ile tehlikeli maddelerin taşınması (RID), demiryolu ile taşımalarda kullanılan vagon ve ekipmanların standardı (CUV), eşya taşımacılığında yükleme kuralları (RIV)
gibi uluslararası düzenleyici metinleri içermektedir.

Havayolu taşımacılığında uluslararası yasal düzenlemeler IATA Sözleşmesi, Varşova Anlaşması, Montreal Sözleşmesi ile DGR Kuralları gibi mevzuatlardan oluşmaktadır. Bu düzenlemeler birbirlerine aykırı olmamakla birlikte tamamlayıcı niteliğe sahiptir.

Çok türlü (multimodal) taşımacılıkta her bir taşıma etabında kullanılan taşıma türü için geçerli olan yasal düzenlemeler taşımanın yapıldığı söz konusu süreç için aynı şekilde uygulanmaktadır. Bununla birlikte çok türlü taşımacılık için Uluslararası Freight Forwarder Örgütü (FIATA) adı verilen kuruluş tarafından 1992 yılında yayınlanmış FBL adı verilen uluslararası bir düzenleme geçerli olmaktadır.

Bozulabilir Gıda Maddelerinin Uluslararası Taşımacılığı ve Taşımalarında Özel Araçların Kullanımı Antlaşması, orijinal adıyla “The Agreement on the International Carriage of Perishable Foodstuff and on the Special Equipment to be used for such Carriage” 1 Eylül 1970 tarihinde Cenevre’de imzalanmıştır. Antlaşmanın yürürlüğe girme tarihi 21 Kasım 1976’dır. Antlaşma Fransızca baş harfleri olan ATP (Accord Relatıf Aux Transports Internatıonaux De Denrées Périssables Et Aux Engıns Spéciaux A Utılıser Pour Ces Transports) olarak da bilinmektedir.

AETR düzenlemesi Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanan ve karayolu ile geçekleştirilecek taşıma operasyonlarına uygulanan uluslararası nitelikli bir yasal düzenlemedir. AETR sürücülerin çalışma ve dinlenme sürelerinin yanı sıra taşıma sırasında uyulacak kural ve kaideleri ek olarak denetleme ve kontrol uygulamalarını içermektedir.

RID Sözleşmesi; uluslararası taşımacılıkta taşıdıkları risklerin bertaraf edilebildiği tehlikeli yükler, uluslararası taşımaya kabul edilebilen tehlikeli yükler ile bu yüklere uygulanan test yöntemleri, tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, tehlikeli maddeler için kullanılacak ambalajlar, taşıma sırasında uygulanacak kural ve kaideler ile etiketleme, eğitim, sertifikasyon gibi durumları hüküm altına almaktadır.

Tehlikeli madde kuralları İngilizce adıyla Dangerous Goods Regulations ya da DGR, uçakla taşınması muhtemel her türlü tehlikeli maddenin miktar, paketlenme ve taşınma şartlarının belirtildiği uluslararası kurallardır.

Havayolu taşımacılığında en temel ulusal mevzuat Türk Sivil Havacılık Kanunudur. Sivil Havacılık Kanunu; havayolu ile yük taşınabilmesi için Ulaştırma Bakanlığından izin alınmasını gereklilik olarak tanımlamıştır. Aynı şekilde kanuna göre havayolu ile yük taşıyacak işletmelerin iznin yanı sıra işletme ruhsatı almaları da zorunludur.

Tehlikeli madde taşımacılığı; patlama, yanma, zehirleme, aşındırma vb. türde ve çeşitli düzeylerde risklere sahip madde ve materyallerin taşınması, elleçlenmesi ve diğer yasal prosedürleri içeren spesifik türde lojistik uygulamalardır. Doğru yanıt A'dır.

Tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin yasal düzenlemeler genel olarak dört bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler; sınıflandırma, etiketleme, tanımlama, dokümantasyon ve eğitim olarak tanımlanabilmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Oldukça az miktarları bile insan sağlığına zararlı etkilerde bulunan, öldürücü özelliklere sahip, solunum, dokunma veya temas ile ya da yutma sonucu etkide bulunan tehlikeli maddeler zehirli maddeler içerisinde değerlendirilir. Doğru yanıt C'dir.

Bulaşıcı maddeler aşağıdaki şekilde alt bölümlere ayrılmaktadırlar.

Doğru yanıt E'dir.

Taşınan tehlikeli maddenin paketinin maddesini belirten harfler;

A. Çelik,

B. Alüminyum,

C. Ahşap,

D. Kontrplak,

F. İşlenmiş Ağaç,

G. Fiber,

H. Plastik materyaller,

L. Tekstil,

M. Kâğıt, Çok Katlı Mukavva,

N. Metal (çelik     ve           alüminyum         dışında kalan     diğer),

P. Cam,  porselen veya taş kaplar

Doğru yanıt A'dır.