UÇUŞ HAREKAT

Uçuşun uluslararası kurallara, emniyet ve şirket kurallarına ve ekonomiklik ilkesine göre planlanması önemlidir. Bir uçuş planlaması aşağıdaki hususları kapsamalıdır:
• Minimum uçuş seviyesi, rota bilgileri, yol boyu, varış ve yedek meydanların hava durumu, yakıt planlaması gibi bilgileri içeren bir uçuş harekât programının (OFP:Operational Flight Program) hazırlanması,
• Üst geçiş (over flight) müsaadeleri ve ticari anlaşmaların (Havaalanı, yer hizmetleri, ikram, yakıt gibi) yapıldığının kontrolü,
• Hava trafik kontrol (ATC) uçuş planının hazırlanması,
• Meydanların kullanılabilirliğinin belirlenmesi ve performans limitlerinin değerlendirilmesi,
• AIS (Aeronautical Information Service) dokümanlarının kontrolü,
• Meteoroloji dokümanlarının kontrolü,
• Varsa özel yük (tehlikeli maddeler, ağır kargolar gibi) bilgilerinin kontrolü,
• Yapılacak uçuş için, haritalar, aletli yaklaşma, iniş ve kalkış dokümanlarının kontrolü yapılmalıdır.

Uçuşlar için neden uçuş planı sunulmalıdır? Uçuş planı sunmanın aşağıdaki üç temel amacı vardır:
• Hava trafik kontrol tavsiye hizmeti sağlamak,
• Uçuş bilgi, ikaz, arama ve kurtarma hizmet önlemlerini kolaylaştırmak,
• Ulusal hava savunma amacıdır.

ATFM Slotu: Bölgesel hava trafik otoritesi tarafından (Türkiye ve Avrupa için Eurocontrol) belirli meydan, yol veya noktalarda yine belirli zaman aralıklari icin çesitli sebeplerden ötürü geçişin sınırlı olması gerektiginde; o yolu izleyecek uçağın uyması istenen kalkış zamanıdır.

VFR uçuşlarda kaptan pilot veya uçak işleticisi;
• Tam ve doğru veri sağlamaktan,
• Uçuş öncesi bilgi ve hava trafik kontrol müsaadesi temin etmekten,
• Tam adreslemeden,
• Sağlanan uçuş öncesi bilgiye dayanarak uçuşun yapılabilirliğini kanıtlamaktan sorumludur.

Eğer, IFR uçuşlara dair uçuş planlarından birinin iptali isteniyorsa iptal işlemleri tercihen doğrudan IFPS’ye veya AIS ofise yapılmalıdır. Uçuş planı IFPS’e gönderilmemiş olan uçuşlara dair uçuş planlarının iptali ise AIS ofisde yapılmalıdır.
Belirli bir güne dair sürekli uçuş planlarının iptalleri EOBT öncesi, 20 saatten daha erken olmayan bir zamanda IFPS’e iletilmiş olmalıdır. İptal mesajları aşağıdaki verileri içermelidir:
• Hava aracı tanıtması,
• Kalkış havaalanı ve saati,
• İniş havaalanı ve toplam uçuş süresi, iniş yedek havaalanları,
• Eğer gerekliyse uçuş tarihi (mesajda bildirilen zaman 24 saati geçtiğinde),
• EOBT zamanı.

Uçus planı sunmanın üç temel amacı vardır:
• Hava trafik kontrol tavsiye hizmeti sağlamak,
• Uçuş bilgi, ikaz, arama ve kurtarma hizmet önlemlerini kolaylaştırmak,
• Ulusal hava savunma amacıdır.

Uçuş tipini belirtmek için aşağıdaki harflerden biri kullanılır:
• Tarifeli uçuş ise S,
• Tarifesiz uçuş ise N,
• Genel havacılıkla ilgili ise G,
• Askeri ise ( Gümrük, Polis ve Orman Genel Müdürlüğü uçakları dahil ) M,
• Yukarıda belirtilen kategorilere girmeyen bir uçuş olduğunda X yazılır.

Uçuş tipini belirtmek için aşağıdaki harflerden biri kullanılır:
• Tarifeli uçuş ise S,
• Tarifesiz uçuş ise N,
• Genel havacılıkla ilgili uçuş ise G,
• Askeri ise ( Gümrük, Polis ve Orman Genel Müdürlüğü uçakları dahil ) M,
• Yukarıda belirtilen kategorilere girmeyen bir uçuş olduğunda X yazılır.

Uçuş plan formu bir AFTN (Aeronatical Fixed Telecomunications Network) mesajı olarak iletilir. AFTN mesaj formatı adres bölümünde ilk iki harf grubu öncelik kodunu oluşturur. AFTN mesajlarında mesajın aciliyetine göre aşağıdaki gibi öncelik kodları kullanılır:
• FF: Uçuş planları,
• DD: İdari mesajlar,
• KK: En düşük öncelikli mesajlar,
• GG: Uçuş kaideleri ile ilgili mesajlar,
• SS: Çok önemli mesajlar (Emergency durumlarda kullanılır),
• JJ: Normal Notamlarla ilgili mesajlardır.
Öncelik kodundan sonra gelen 4 harf grubu

STS/: ATS tarafından özel işleme tabi tutulan uçuşlar (Arama ve Kurtarma gibi) için aşağıdaki kodlar kullanılacaktır:
• ALTRV: İrtifa tahsisine göre yapılan uçuş için;
• ATFMX: İlgili ATS otoritesi tarafından ATFM koşul ya da önlemlerinden muaf tutulması onaylanmış hava aracı için;
• FFR: Yangınla mücadele amacıyla;
• FLTCK: Seyrüsefer yardımcı cihazları kalibrasyonlarının yapılması için;
• HAZMAT: Tehlikeli madde taşıyan hava aracı için;
• HEAD: Devlet başkanı taşıyan hava aracı için;
• HOSP: İlgili tıp makamlarınca tasdiklenmiş tıbbi hizmet gerekçeli uçuşlar için;
• HUM: İnsani yardım amaçlı uçuşlar için;
• MARSA: Askeri hava araçlarının havada ayrıştırmasının sorumluluğunun askeri bir birim tarafından üstlenildiği uçuşlar için;
• MEDEVAC: Hayatta kalma mücadelesi veren kritik durumdaki insanlara yönelik düzenlenecek acil bir tıbbi tahliye amacıyla;
• NONRVSM: RVSM hava sahasında uçacak ancak RVSM uçuş kabiliyeti bulunmayan hava araçları için;
• SAR: Arama ve kurtarma görevine yönelik uçuşlar için;
• STATE: Askeri amaçlı ya da gümrük polis hizmetleri kapsamında gerçekleştirilen uçuşlar için.

Uçuş izlemede harekât uzmanının değerlendireceği operasyonel şartlar;
• Yol boyu ve havaalanı hava durumları,
• Türbülans gelişimi,
• Hava sahası kapasitesi ve müsaitliği,
• Uçaktaki temel teçhizatlar,
• Uçak ağırlık denge ve performansına bağlı yakıt durumu,
• Yol boyunda uçak teçhizat arızaları,
• Motor arızaları nedeniyle operasyonel kısıtlar,
• Yol boyu yedek meydanların durumu gibi çok çeşitli nedenlerden etkilenmektedir.

VFR uçuşlarda kaptan pilot veya uçak işleticisi;

VFR uçuş planları, Entegre Uçuş Plan İşleme Sistemine gönderilmez.

Uçuş planı sunmanın aşağıdaki üç temel amacı vardır:

Hava trafik kontrol izninin çıkarılmasını hızlandırmak için uçuş planları, kalkıştan en az 30 dakika öncesi ve en fazla 5 gün (120 saat) öncesi sunulmuş olmalıdır.

Belirli bir güne dair sürekli uçuş planlarının iptalleri EOBT öncesi, 20 saatten daha erken olmayan bir zamanda IFPS’e iletilmiş olmalıdır. İptal mesajları aşağıdaki verileri içermelidir:

Uçuş plan formu bir AFTN (Aeronatical Fixed Telecomunications Network) mesajı olarak iletilir. AFTN mesaj formatı adres bölümünde ilk iki harf grubu öncelik kodunu oluşturur. AFTN mesajlarında mesajın aciliyetine göre aşağıdaki gibi öncelik kodları kullanılır:

VFR bir uçuş için ilgili ATS birimine uçuş planı en az 30 dakika önce sunulmalıdır.

KK: En düşük öncelikli mesajlar kodunun kısaltmasıdır.

Uygun Havaalanı (Suitable Airport): ETOPS uçuşlarını destekleyecek türden kolaylıklara sahip havaalanıdır.

HEAD: Devlet başkanı taşıyan hava aracı için kullanılır.