UÇUŞ HAREKAT

ICAO Annex 18 Havayoluyla Tehlikeli Maddelerin Güvenle Taşınması (The Safe
Transport of Dangerous Goods by Air): Bu doküman ICAO’ya üye bütün ülkeleri bağlayıcı nitelikte temel kaynaktır.
• ICAO Doc. 9284 Havayoluyla Tehlikeli Maddelerin Güvenle Taşınması için Teknik Talimatlar (Technical Instructions for the Safe Transport of Dangerous Goods by Air): Tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin teknik talimatları içermektedir.
• IATA DGR (International Air Transportation Associations Dangerous Goods
Regulations): IATA tarafından yıllık yayınlanan, sektörün pratik referans olarak
başvurabileceği ticari bir dokümandır. İçeriği Annex 18 ve ICAO Doc. 9284 gerekliliklerinden oluşmaktadır.
• ICAO Doc 9481 Tehlikeli Madde İçeren Uçak Kazaları için Acil Durum Rehberi (Emergency Response Guidance for Aircraft Incidents Involving Dangerous Goods): Acil durumlardaki uygulamaları içermektedir.

Tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde taşınmasındaki gönderici sorumluluklarından biri paketlemedir. IATA DGR taşınabilir tüm tehlikeli maddeler için iç paket, dış paket ve tek paketleme hakkında çok sayıda paketleme talimatı seçenekleri sunmaktadır.

Paket-leme talimatı seçeneklerinde, Birleşmiş Milletler (UN) performans testlerinden geçmiş paketlerin kullanımı gerekmektedir. UN tipi paketler, normal taşıma şartları altında içeriğine zarar gelmeyeceğinden emin olmak amacıyla performans testlerine tabi tutulurlar.

Doğru işaretleme ve etiketleme güvenli taşıma sürecinin önemli unsurlarındandır. İşaretleme ve etiketleme aşağıdaki genel amaçları karşılamalıdır:
• Paketin içeriğini göstermelidir.
• Paketin ilgili standartları karşıladığı ve paketin onaylandığını belirtmelidir.
• Emniyetli yer hizmetleri ve istifleme hakkında bilgi vermelidir.
• Tehlikenin türünü belirtmelidir.

• Çok düşük sıcaklıkta (Kriyojeni) sıvı içeren paketlerin üzerinde Kısım 2.2 risk
etiketiyle beraber “kriyojenik etiketi” kullanılması gerekmektedir. Bu etiket havalandırma deliğinden gaz çıkışı olabileceğini belirtir. Bunun nedeni aşırı derecede soğuk maddenin, havada duman görünümünde buhar yoğunluğu yaratmasıdır. Bu olay tehlikesizdir fakat bu gönderiler canlı hayvanlardan ayrı yüklenmelidir.

Sınıf C: Uçuşta ağır ve hafif yük taşıyan kısımların bulunduğu girilemeyen kısımdır. Sınıf A veya Sınıf B kompartıman özelliklerine sahip olmayan ancak aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanıdır:

• Pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden ikazı görebileceği, duman veya yangın detektör sisteminin bulunduğu,
• Pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden kontrol edebileceği, kompartımana gömülü veya monte edilmiş, otoritelerce onaylı yangın söndürme sisteminin bulunduğu,
• Zararlı miktarda duman, alev veya yangın söndürücü tozlarını yolcu veya ekip üyeleri tarafından kullanılan kompartımanlardan uzak tutacak yapıda,
• Kompartıman dâhilinde kontrol edilebilir havalandırma veya hava akımının
olduğu ve böylece kullanılan yangın söndürücüyle oluşabilecek yangının kontrol altına alınabileceği kompartımandır.

Test numuneleri, bulaşıcı maddeler ve radyoaktif madde ulusal posta otoritesinin onayı ve tehlikeli maddeler kurallarında yer alan gerekliliklerin karşılanmasıyla taşınması mümkündür

Tehlikeli maddeler kurallarına göre tehlikeli madde sınıf ve kısımları aşağıdakilerden oluşmaktadır:
• Sınıf 1: Patlayıcılar
• Sınıf 2: Gazlar
• Sınıf 3: Yanıcı sıvılar (RFL
• Sınıf 4: Yanıcı katılar
• Sınıf 5: Oksitleyici maddeler ve organik peroksitler
• Sınıf 6: Zehirli ve bulaşıcı maddeler
• Sınıf 7: Radyoaktif maddeler
• Sınıf 8: Aşındırıcılar (RCM)
• Sınıf 9: Çeşitli tehlikeli maddeler

Kategori 1-Beyaz etiketine sahip paketler, hiçbir ayrım gerektirmeden sınırsız miktarlarda yüklenebilmektedir. Bu kategori paketlerde “Transport Index” sıfırdır.
Sınıf 7 Radyoaktif Madde Kategori I-Beyaz (RRY): Paket yüzeyinde düşük seviyeli radyasyon bulunur.

Maddenin Kısım 4.2’de yer almaması maddenin tehlikeli madde olmadığı anlamına gelmemektedir. Bazen, taşımaya sunulan maddelerin ismi 4.2 listesinde açık bir şekilde yer almayabilir. Bu tür tehlikeli maddeleri uygun bir şekilde sınıflandırabilmek amacıyla bazı genel girişler listeye dâhil edilmiştir. Bu genel girişler, maddenin dâhil olduğu bir grubu belirtmektedir. Örneğin Toxic liquid, organic n.o.s.* veya Alcohols,n.o.s.* gibi. n.o.s (not otherwise specified) terimi, maddenin tanımının tehlikeli madde sınıflandırmasına uyduğunu ancak kimyasal ismiyle listede tam olarak ifade edilmediğini veya yer almadığını belirtmek amacıyla kullanılmaktadır.

Havayoluyla Tehlikeli Madde Taşımacılığında (Annex-18) tehlikeli maddeler sınıflandırmasında tanımlanmış, sağlığa, emniyete, diğer varlıklara ve çevreye zarar verme riski taşıyan madde veya nesneler tehlikeli maddelerdir. Bu maddelerin havayoluyla taşınmasında Annex-18 gereklilikleri temel alınır. Doğru cevap E'dir.

Havayolunun kabul aşamasında belirtilmiş sorumlulukları;
• Personelin eğitimi,
• Yolcuların bilgilendirilmesi,
• Kabul prosedürleri, depolama ve yükleme,
• Acil durumlarda yapılması gereken işlemler de dâhil olmak üzere çalışanları bilgilendirme,
• Tehlikeli madde olay ve kazalarının raporlanması,
• İlgili kayıtların tutulması ve evrakların saklanması olarak sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

Gönderici, taşıması yapılacak paketin doğru olarak işaretlenmesi ve etiketlenmesinden sorumludur. Doğru cevap A'dır.

Tehlikeli maddelerin depolanması ve yüklenmesi havayolu sorumluluğundadır. Doğru cevap C'dir.

Uçuşta acil bir durum olursa kaptan pilotun, koşulların elverdiği en kısa sürede hava trafik servisine bilgi vermesi gerekmektedir. Bu durumda hava trafik servisi havaalanı otoritelerine uçakta taşınan tehlikeli maddeler hakkında bilgi iletebilecektir. Verilecek bilginin içermesi gerekenler;
• Uygun gönderi adları ve UN/ID numaraları,
• Sınıf / Kısım (ve Sınıf 1 için uygunluk grupları),
• Tanımlanmış yan riskler,
• Tehlikeli maddelerin uçakta bulundukları pozisyonlardır. Doğru cevap E'dir.

Havayoluyla taşınması yasak olan tehlikeli maddeler: Havayolu taşıması esnasında her şart altında (normal taşıma şartları da dâhil);
• Patlamaya yatkın,
• Tehlikeli bir şekilde reaksiyona girebilecek,
• Ateş veya tehlikeli oranda sıcaklık oluşturan,
• Tehlikeli derecede zehirli gaz yayan,
• Aşındırıcı olan,
• Yanıcı gaz veya buhar yayan maddeler taşımaya kabul edilmemelidir. Doğru cevap C'dir.

Yolcu ve ekip beraberindeki günlük kullanımı olan birçok malzeme tehlikeli madde sını-
fına girmektedir ve kontrol edilen miktarlarda yolcular ve ekip beraberinde, bagaj olarak
veya el bagajı olarak taşınabilmektedir. Bunlar;

  Alkollü içecekler,
• Radyoaktif özelliğe sahip olmayan ilaçlar ya da parfümler (spreyler dâhil),
• Hidrokarbon gaz içeren bigudiler,
• Kuru buz,
• Kibritler veya çakmaklar (kişi üzerinde bulundurulması şartıyla),
• Küçük karbondioksit ve oksijen gazı tüpleri ve
• Klinik termometrelerdir. Doğru cevap C'dir.

Sınıf 2'de gazlar yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

IATA DGR dokümanı Kısım 4.2’de, taşınması sıklıkla yapılan tehlikeli maddeler alfabetik sırayla yer almaktadır. Kısım 4.2’de, UN/ID numarası, tehlikeli madde sınıfı, etiketleri, paketleme metodu, yolcu ve kargo uçağı için paket başına izin verilen maksimum ağırlıklar ve maddeye uygulanan özel şartlar yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Uçak kazası veya tehlikeli maddenin kargo olarak taşınması esnasında önemli bir olay meydana gelirse, tehlikeli madde taşıyan uçağın işleticisinin tehlikeli maddelerle ilgili acil durum birimine bilgi vermesi gerekmektedir. Doğru cevap C'dir.