UÇUŞ HAREKAT

Tehlikeli madde taşımacılığında havayolunun kabul aşamasında belirtilmiş sorumlulukları:

Taşınacak maddenin paketlenmesi ise havayolunun sorumluluğunda değil göndericinin sorumluluğundadır.

Tehlikeli maddelerin tanımlanması, sınıflandırılması, paketlenmesi, işaretlenmesi, etiketlenmesi ve dokümantasyonunu düzenlemelere uygun bir şekilde yapmak göndericinin sorumluluğundadır.

Birden fazla paketi tek bir paket haline getirmek için yapılan dış pakete bütünleşik paket denir.

Paketteki ürünün fatura bilgilerini belirtmek işaretleme ve etiketlemenin genel amaçlarından değildir.

Tehlikeli madde etiketleri tür olup bunlar risk etiketleri ve yer hizmetleri etiketleridir.

Üzerinde “CAO” (Cargo Aircraft Only: Sadece kargo uçağında taşınabilir) etiketi bulunan paketler, yolcu uçağına kesinlikle yüklenmemelidir. CAO etiketi, risk etiketleriyle aynı yüzeyde bulunmalıdır. Orijinal etiketin yarısı büyüklüğündeki CAO etiketleri sadece küçük boyuttaki bulaşıcı madde paketleri için kullanılabilmektedir.

Çok düşük sıcaklıkta (Kriyojeni) sıvı içeren paketlerin üzerinde Kısım 2.2 risk etiketiyle beraber “kriyojenik etiketi” kullanılması gerekmektedir. Bu etiket havalandırma deliğinden gaz çıkışı olabileceğini belirtir. Bunun nedeni aşırı derecede soğuk maddenin, havada duman görünümünde buhar yoğunluğu yaratmasıdır. Bu olay tehlikesizdir fakat bu gönderiler canlı hayvanlardan ayrı yüklenmelidir.

Sınıf A: Bagaj ve eşya dolaplarıdır. Herhangi bir yangın detektörüne veya otomatik söndürme sistemine ihtiyaç yoktur, çünkü mürettebat tarafından gerekli müdahale yapılabilir. Aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Ateş oluşumunu, ekibin görev yerinden kolayca fark edebileceği,

• Uçuşta, her bölümüne kolayca erişimin sağlanabileceği kompartımandır.

Sınıf A: Bagaj ve eşya dolaplarıdır. Herhangi bir yangın detektörüne veya otomatik söndürme sistemine ihtiyaç yoktur, çünkü mürettebat tarafından gerekli müdahale yapılabilir. Aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Ateş oluşumunu, ekibin görev yerinden kolayca fark edebileceği,

• Uçuşta, her bölümüne kolayca erişimin sağlanabileceği kompartımandır.

Sınıf A: Bagaj ve eşya dolaplarıdır. Herhangi bir yangın detektörüne veya otomatik söndürme sistemine ihtiyaç yoktur, çünkü mürettebat tarafından gerekli müdahale yapılabilir. Aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Ateş oluşumunu, ekibin görev yerinden kolayca fark edebileceği,

• Uçuşta, her bölümüne kolayca erişimin sağlanabileceği kompartımandır.

ICAO Doc 9481 Tehlikeli Madde İçeren Uçak Kazaları için Acil Durum Rehberi (Emergency Response Guidance for Aircraft Incidents Involving Dangerous Goods): Acil durumlardaki uygulamaları içermektedir.

Kaptan pilot uçağa yüklenen tehlikeli maddeler hakkında uçuş harekat uzmanı tarafından bilgilendirilmelidir. Böylece acil durumlarda yapılması gerekenler kaptan tarafından önceden bilinebilmektedir.

Üzerinde “CAO” (Cargo Aircraft Only: Sadece kargo uçağında taşınabilir) etiketi bulunan paketler, yolcu uçağına kesinlikle yüklenmemelidir. CAO etiketi, risk etiketleriyle aynı yüzeyde bulunmalıdır. Orijinal etiketin yarısı büyüklüğündeki CAO etiketleri sadece küçük boyuttaki bulaşıcı madde paketleri için kullanılabilmektedir.

Sınıf D: Hafif yük taşıyan kargo bölümleridir ve hacmi küçüktür. Aşağıdaki özelliklere sahiptir:
• Yangın oluşumunda, uçak ve ekibi tehlikeye atmadan yangının kontrol altına
alınabileceği,
• Zararlı miktarda duman, alev veya zehirli gazların yolcu veya ekip üyeleri tarafından kullanılan kompartımanlardan uzak tutacak yapıda,
• Havalandırma ve hava akımı her bir kompartımanda ayrı ayrı kontrol edilebilen ve böylece kompartımanda oluşan yangın güvenlik limitlerini aşmayan,
• Kompartımanda, uçağın kritik parçaları yakınında oluşacak ısının etkisi göz
önünde bulundurulduğu kompartımandır.

Tehlikeli maddeler ve canlı hayvanların birlikte yüklenmesi: Canlı hayvanlar, kriyojenik sıvı veya kurubuz içeren paketlerin yakınına yüklenmemelidir. Kurubuz yüklemesinin yapıldığı kompartımanda canlı hayvan, kurubuzlu paketten daha yüksek seviyede olmalıdır. Canlı hayvanlar Kategori II-Sarı ve III-Sarı radyoaktif madde paketlerinden, 24 saate kadar uçuşlar için en az 0.5 metre ve 24 saatten  uzun süren uçuşlar için en az 1 metre uzaklığa yüklenmelidir.

Yolcu ve ekip beraberindeki günlük kullanımı olan birçok malzeme tehlikeli madde sınıfına girmektedir ve kontrol edilen miktarlarda yolcular ve ekip beraberinde, bagaj olarak veya el bagajı olarak taşınabilmektedir. Aşağıdaki kısaltılmış listede yer alan maddeler  kabinde yolcu ve ekip tarafından taşınabilmektedirler:
• Alkollü içecekler,
• Radyoaktif özelliğe sahip olmayan ilaçlar ya da parfümler (spreyler dâhil),
• Hidrokarbon gaz içeren bigudiler,
• Kuru buz,
• Kibritler veya çakmaklar (kişi üzerinde bulundurulması şartıyla),
• Küçük karbondioksit ve oksijen gazı tüpleri ve
• Klinik termometrelerdir.

Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, Tehlikeli Maddelerin Taşınmasında Birleşmiş Milletler Uzmanlar Alt  Komitesi (United Nations Subcommitee of Experts on the Transport of Dangerous Goods) tarafından belirlenen kıstaslara göre yapılmıştır.

Sınıf 1: Patlayıcılar
• Kısım 1.1 (REX): Kütle hâlinde patlama tehlikesi olan maddelerdir. Havayoluyla taşınması normal şartlar altında yasaktır.
• Kısım 1.2 (REX): Parça tesir tehlikesi olan maddelerdir (TNT, dinamit).
• Kısım 1.3 (REX, RCX, RGX): Yangın çıkarma riskine sahip patlayıcı maddelerdir. Ayrıca küçük çapta patlama ve/veya parça tesir tehlikesi olan maddelerdir.
• Kısım 1.4 (REX): Taşımada önemli bir tehlike içermeyen patlayıcı maddelerdir.
Kaza anında oluşabilecek etkiler paket içinde sınırlı kalmaktadır (işaret fişekleri, havai fişekler).
• Kısım 1.5 (REX): Kütle hâlinde patlama özelliğine sahip duyarsız patlayıcılardır.
• Kısım 1.6 (REX): Kütle hâlinde patlama özelliği olmayan aşırı derecede duyarsız patlayıcılardır.

Sınıf 7: Radyoaktif maddeler
• Sınıf 7 Radyoaktif Madde Kategori I-Beyaz (RRY): Paket yüzeyinde düşük seviyeli radyasyon bulunur.

• Sınıf 7 Radyoaktif Madde Kategori II-Sarı (RRY): Paket yüzeyinde Kategori I numaralı paketten daha yüksek seviyede radyasyon bulunmaktadır ( Transport Index < 1). Tıp amaçlı veya endüstriyel amaçlı kullanılan radyonüklid veya izotoplardır.

• Sınıf 7 Radyoaktif Madde Kategori III-Sarı (RRY): Paket yüzeyinde Kategori II numaralı paketten daha yüksek seviyede radyasyon bulunmaktadır (1>Transport Index <10).

• Sınıf 7 Radyoaktif Madde Fizıl: Fizıl madde içeren paketlerin toplam değerlerinin kontrol edilebilmesi amacıyla kritik güvenlik indekslerinin diğer etiketlemelere ek olarak yazılması gerekmektedir (Uranyum 233 ve 235, Plütonyum 239 ve 241)

Aşındırıcılar (RCM): Canlı dokularla teması ciddi hasarlara yol açan maddelerdir. Akma veya sızma anında diğer maddelere de zarar vermektedir.