UÇUŞ HAREKAT

Sinoptik Rasat: Hava tahmini amacıyla bütün dünyada uluslararası saat dilimiyle aynı anda belirli aralıklarla yapılan ölçüm ve gözlemlerdir

Kalkış safhası;
- Alçak irtifa rüzgârları,
- Hava yoğunluğundaki hızlı değişme,
- Şiddetli türbülans, buzlanma,
- Oraj ve diğer önemli hava olayları

İniş hava tahmin raporları ise ait olduğu havaalanına bir saatlik uçuş mesafesinde  olan uçaklara yerel ihtiyaçları karşılamak amacıyla hazırlanan hava tahmin raporlarıdır.

Pistin orta çizgisinde bulunan bir uçaktaki pilotun, pist orta çizgisini veya pist işaretleri ve ışıklarını tanıyıp görebileceği mesafe pist görüş mesafesidir. Kısıtlayıcı bir meteorolojik rüyet olması durumunda pilota yardımcı olmak üzere pist görüş mesafesi (RVR: Runway Visiual Range) gözlemleri yapılır.

QNE: QNE değeri, QFE’nin ICAO Standart Atmosferindeki basınç irtifasıdır.  Daha çok askerî uçaklarda kullanılır.

Havacılıkta buzlanma belli başlı meteorolojik tehlikelerden birisidir. Buzlanma çeşitleri;
• Şeffaf buzlanma (clear ice),
• Kar şeklinde buzlanma (rime ice),
• Şeffaf ve kar buzlanması karışımı (mixed clear and rime ice),
• Açık hava buzlanmasıdır (Frost: Kırağı).
Uçak gövdesi üzerinde meydana gelen buzlanma uçağa etki eden kuvvetler nedeniyle
uçak performansını etkiler.

Yakıt Buzlanması: Jet uçaklarında meydana gelen bir buzlanma türüdür. Yüksek seviyelerde, uzun süreli uçuşlarda çok düşük suhunet nedeniyle yakıtın su tutma özelliği azalır ve bir miktar su açığa çıkar. Açığa çıkan su donar ve buz oluşur. Bu buzlanma yakıt kanallarını kapatabilir ve motora yakıt gelmesini önleyebilir. Bunu engellemek için yakıt süzgece girmeden önce ısıtıcı sistem tarafından ısıtılır

ICAO tarafından onaylanmış anti-icing sıvıları şunlardır:
- Anti-icing (TYPE 1, Killfrost DF, THY P/K:C991116, Clariant Safewing MP1)  sıvıları:  Yüksek glikollü ve az yapışkanlı sıvılardır. İyi derece koruma sağlanmakla beraber    yeniden donmaya karşı limitli koruma temin ederler. Bu tür sıvılar genellikle yağışın olmadığı hava şartlarında koruma sağlarlar.
- Sıcak su ve anti-icing (TYPE 1) sıvısı karışımı
- Anti-icing (TYPE 2, 3 veya 4) sıvıları: Taksi ve kalkışın başlangıcında, uçak  gövdesine yapışkanlık sağlayan katkı maddesi ilave edilmiş, yağışlı hava şartlarında yeniden donmaya karşı koruma sağlayan, minimum yüzde 50 glikol ihtiva eden sıvılardır.
- Sıcak su ve anti-icing (TYPE 2, 3 veya 4) sıvıları karışımıdır

Mekanik Türbülans
Yeryüzü şekillerinden dolayı meydana gelen türbülanstır. Sürtünme etkisiyle oluşan türbülans bazen yatay olarak geniş bir sahada etkili olabilir. Binalar, engebeli araziler, dağlar mekanik türbülansa neden olur. Bu türbülansın şiddeti yeryüzündeki engebelerin yüksekliğine, yer rüzgârının hızına ve sıcaklık değişmesine (lapse-rate) bağlıdır

ICAO tarafından Volkanik Tavsiye Merkezi olarak görevlendirilmiştir. Bu şehirler;

• Anchorage (Alaska),
• Buenes Aires,
• Darvin,
• Londra,
• Montreal,
• Tokyo,
• Toulouse,
• Washington ve
• Wellington’dır.

Bölgesel Hava Tahmin Merkezleri (RAFC: Regional Area Forecast Center): Hizmet alanı içindeki havaalanlarından yapılan uçuşlar için önemli hava tahminlerini, yüksek seviye rüzgâr ve sıcaklık grafiklerini hazırlayan ve aynı zamanda dünya kapsamında dijital formda grid noktası verilerini sağlayan meteorolojik merkezdir.

Airmet: İlgili FIR sahasında veya FIR sahasının belirlenmiş tali sahalarındaki alçak seviye uçuşları için hazırlanıp yayımlanan mevcut tahminlerde yer almayan ve alçak seviye uçuşlarını etkilemesi muhtemel, uçuş yolu boyunca, meydana gelen veya meydana gelmesi beklenen hava olaylarıyla ilgili olarak Meteoroloji Gözlem Ofisleri tarafından hazırlanıp yayımlanan mesajdır.

Havaalanlarında uçuş harekata meteoroloji desteği sağlamakla görevli meteoroloji istasyonları gün boyu (24 saat) birer saat arayla düzenli olarak gözlemler yaparlar. Bölgesel gereksinimler veya anlaşmalar uyarınca gözlem aralıkları yarım saate indirilebilir. Düzenli gözlemlere dayanan hava durum raporları yerel olarak hava trafik ünitelerine, havayolu işletmelerine ve diğer kullanıcılara düzenli olarak dağıtılır. Havacılıkta en çok kullanılan düzenli rapor türü METAR’dır (Meteorological Terminal Air Report). METAR, bölgesel anlaşmalarla belirlenen düzenli aralıklarla (30 dakika veya 1 saatlik sürelerde) yayımlanan ve bir havaalanında hüküm süren meteorolojik şartları gösteren meteorolojik rapordur.

SPECI, iki METAR periyodu arasında, havacılık faaliyetlerini etkileyecek önemli değişiklikler olması durumunda, METAR’ a ilave veya tamamlayıcı bilgi olarak işleticileri gelişmelerden haberdar etmek amacıyla yayımlanan, METAR kodlaması ile tamamen aynı olan, özel meteorolojik rapordur. Seçkin özel gözlemler yayımlanması için aşağıdaki kriterlerde belirli değişikliklerin olması gereklidir:
- Yer rüzgârının yönü,
- Yer rüzgârının ortalama hızı,
- Yer rüzgarının azami hızı,
- Meteorolojik görüş,
- Pist görüş mesafesi,
- Bulutluluk.
Yukarıda bahsedilen çeşitli kriterlerden birinde kötüye gidiş veya düzelme durumlarında seçkin özel raporlar yayımlanır.

ICAO standart atmosfer özellikleri aşağıdaki gibidir:
• Standart atmosfer tamamen kurudur.
• Deniz seviyesindeki basınç 1013.25 hPa veya 29.92 inçtir.
• Deniz seviyesindeki sıcaklık 15˚C’dir.
• Ortalama deniz seviyesindeki hava yoğunluğu 1.225 kg/m3 ‘tür.
• Tropopozun ortalama deniz seviyesinden yüksekliği 36.000 feet’tir.
• Tropopozda sıcaklık -56,5˚C dir.
• Sıcaklık düşüş/artış oranı (Standart Lapse Rate) her bin feet’de 2˚C dir.

• Yükseklik (height), herhangi bir seviyenin, bir noktanın veya nokta olarak kabul edilen herhangi bir cismin belirli bir yerden itibaren ölçülmüş dikine mesafesidir.
• İrtifa (altitude), herhangi bir seviyenin, bir noktanın veya nokta olarak kabul edilen bir cismin ortalama deniz seviyesinden itibaren ölçülmüş dikine mesafesidir.
• Seviye (level), yükseklik, irtifa veya uçuş seviyesi anlamına gelen ve uçuştaki uçağın pozisyonuyla ilgili genel bir kavramdır.
• Uçuş seviyesi (FL: flight level), ICAO standart atmosferi basınç irtifalarının 1013.25 hPa’dan itibaren aşağıya veya yukarıya doğru ayrılmış her 500 feet seviye dilimlerine denir. Bu seviyeler yüzde feet cinsinden kısaltılarak gösterilir. Örneğin, FL 180 demek 1013,25 hPa’nın üzerindeki 18.000 feet seviyesi demektir.
• Rakım (elevation): Yeryüzeyindeki veya yeryüzeyine birleştirilmiş herhangi bir nokta veya seviyenin ortalama deniz seviyesinden itibaren ölçülmüş dikine mesafesidir.

QFE ayarlayarak uçan uçağın yere göre dikey mesafesi “yükseklik”,
QNH ayarlayarak uçan uçağın yere göre dikey mesafesi “irtifa”,
QNE ayarlayarak uçan uçağın yere göre dikey mesafesi ise “uçuş seviyesi” olarak isimlendirilir.

Hafif buzlanma (Light ice): Yaklaşık olarak bir saatten daha uzun süreler içinde uçulması bazı sorunlar yaratabilecek türden buzlanmalardır. Anti-icing veya De- icing işlemlerinin aralıklı olarak kullanılması yüzeyleri temizleyebilmekte ve birikimi önleyebilmektedir. Bu işlemler yapıldığı sürece br sorun yaratmayacaktır.

Hava Alığı Buzlanması: Bu durumda motordaki yanma odalarına yeterli hava gitmediği için motor hararet saatlerinde yükselmeler görülür. Neticede hız (true air speed) azalır, performans düşer, alçak irtifalarda tutunma süratine düşülür.

Mekanik türbülans yeryüzü şekillerinden dolayı meydana gelen türbülanstır. Sürtünme etkisiyle oluşan türbülans bazen yatay olarak geniş bir sahada etkili olabilir. Binalar, engebeli araziler, dağlar mekanik türbülansa neden olur. Bu türbülansın şiddeti yeryüzündeki engebelerin yüksekliğine, yer rüzgarının hızına ve sıcaklık değişmesine (lapse-rate) bağlıdır.