UÇUŞ HAREKAT

Dünya Bölgeler Hava Tahmin Merkezi (WAFC: World Area Forecast Center): Sabit
havacılık servisinin, uygun bir birimi sayesinde dijital formdaki önemli hava ahminlerini doğrudan olarak hazırlamak ve yayımlamak üzere görevlendirilmiş meteoroloji merkezidir. WAFC merkezleri Washington ve Londra’dır.

Sinoptik Rasat: Hava tahmini amacıyla bütün dünyada uluslararası saat dilimiyle aynı anda belirli aralıklarla yapılan ölçüm ve gözlemlerdir.

Airmet: İlgili FIR sahasında veya FIR sahasının belirlenmiş tali sahalarındaki alçak seviye uçuşları için hazırlanıp yayımlanan mevcut tahminlerde yer almayan ve alçak seviye uçuşlarını etkilemesi muhtemel, uçuş yolu boyunca, meydana gelen veya meydana gelmesi beklenen hava olaylarıyla ilgili olarak Meteoroloji Gözlem Ofisleri tarafından hazırlanıp yayımlanan mesajdır.

Bir uçuş planlaması yapılırken aşağıdaki safhalara ve bu safhalarda gerekli olan meteorolojik bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır:
• Optimum uçuş yolu için gerekli bilgiler;
- Nümerik tahmin bilgileri,
- Kalkış, iniş ve yedek meydan tahminleri,
- Önemli hava kartı (SWC: Significiant Weather Chart).
• Toplam ağırlık hesabı;
- Kalkış tahminleri (Rüzgâr, Sıcaklık, Basınç).
• Kalkış tahminlerinin kontrolü;
- Gözlem bilgileri.
• Kalkış safhası;
- Alçak irtifa rüzgârları,
- Hava yoğunluğundaki hızlı değişme,
- Şiddetli türbülans, buzlanma,
- Oraj ve diğer önemli hava olayları.
• Tırmanma safhası;
- Önemli hava olayları (Açık hava türbülansı ve Oraj gibi),
- Uçuş sahasında beklenen rüzgâr ve sıcaklık.
• İnişe Karar Verilen Meydan;
- İniş tahmin ve mevcut hava şartları.

Tropopoz hava olaylarının büyük bölümünün içinde meydana geldiği atmosferin troposfer katmanının üst seviyesidir.

Düzenli gözlemler ve hava durum raporları: Havaalanlarında uçuş harekâta meteoroloji desteği sağlamakla görevli meteoroloji istasyonları (AMO) gün boyu (24 saat) birer saat arayla düzenli olarak gözlemler yaparlar. Bölgesel gereksinimler veya anlaşmalar uyarınca gözlem aralıkları yarım saate indirilebilir. Düzenli gözlemlere dayanan hava durum raporları yerel olarak hava trafik ünitelerine, havayolu işletmelerine ve diğer kullanıcılara düzenli olarak dağıtılır. Havacılıkta en çok kullanılan düzenli rapor türü METAR’dır (Meteorological Terminal Air Report). METAR, bölgesel anlaşmalarla belirlenen düzenli aralıklarla (30 dakika veya 1 saatlik sürelerde) yayımlanan ve bir havaalanında hüküm süren meteorolojik şartları gösteren meteorolojik rapordur.

TAF (Terminal Aerodrome Forecast); bir havaalanı için belirli periyodlarda yayımlanan ve genellikle 9 veya 24 saatlik aralıklarda havaalanı ve civarında karşılaşılması öngörülen meteorolojik hadiseleri içeren hava tahmin raporudur.

Belirli bir karaktere sahip bir cismin çıplak gözle görülüp teşhis edilebileceği veya gece rasatlarında genel aydınlatma gün ışığı seviyesine çıkarılmış olsaydı, aynı cismin görülüp teşhis edilebileceği en uzak mesafeye görüş mesafesi veya Rüyet”
denir.

QFE: Meydan rakımındaki hava basıncına QFE denir. Altimetre QFE değerine
ayarlandığında uçak ile pist arasındaki mesafeyi gösterir. Sıfır olduğunda uçak pist üzerindedir. Yerdeki basınç yer ve zamana bağlı olarak değiştiğine göre sıfır değeri, değişik yerlerde farklı olabilir. Ayrıca belirli zaman sonra aynı avaalanında dahi değişiklik gösterebilir.

Hafif buzlanma (Light ice): Yaklaşık olarak bir saatten daha uzun süreler içinde
uçulması bazı sorunlar yaratabilecek türden buzlanmalardır. Anti-icing veya Deicing işlemlerinin aralıklı olarak kullanılması yüzeyleri temizleyebilmekte ve birikimi önleyebilmektedir. Bu işlemler yapıldığı sürece bir sorun yaratmayacaktır.

Bölgesel Hava Tahmin Merkezleri (RAFC: Regional Area Forecast Center): Hizmet alanı içindeki havaalanlarından yapılan uçuşlar için önemli hava tahminlerini, yüksek seviye rüzgâr ve sıcaklık grafiklerini hazırlayan ve aynı zamanda dünya kapsamında dijital formda grid noktası verilerini sağlayan meteorolojik merkezdir. Görevleri;
• Sorumluluk bölgesindeki meteoroloji kuruluşları ve kullanıcıların ihtiyaçlarının karşılanması için bütün dünya grid noktalarına ait verileri WAFC’den almak,
• WAFC’den alınan verileri toplayıp işleyerek elde edilen verileri ilgili meteoroloji kuruluşları ve kullanıcılara belirlenmiş bir formatta yayımlamak,
• Yüksek seviye rüzgâr ve sıcaklık grafiklerini WAFC’den aldığı verilere göre hazırlayıp bu grafikleri ve kısaltılmış konuşma dilindeki düzeltmeleri kullanıcılara belirli formatta yayımlamak,
• WAFC’den alınan hava tahminleri üzerinde yapmış olduğu düzeltmelerin içerik ve nedenlerini WAFC’ye bildirmek,
• Gerektiğinde etkili hava olayları haritalarını ve kısaltılmış konuşma dilinde yayımlanan etkili hava olayları tahminlerini hazırlamak,
• Etkili hava olayları haritalarını ve tahminlerini yukardaki esaslar içinde yayımlamak,
• Etkili hava olayları harita ve tahminlerini diğer RAFC’lerle karşılıklı olarak değiştirerek her merkezin kendi bölgesi için etkili hava olayları haritalarını sağlamasına yardımcı olmak,
• Mesajları kodlu olarak hazırlayıp kullanıcılara yayımlamaktır.

İlgili FIR sahasında veya FIR sahasının belirlenmiş tali sahalarındaki alçak seviye uçuşları için hazırlanıp yayımlanan mevcut tahminlerde yer almayan ve alçak seviye uçuşlarını etkilemesi muhtemel, uçuş yolu boyunca, meydana gelen veya meydana gelmesi beklenen hava olaylarıyla ilgili olarak Meteoroloji Gözlem Ofisleri tarafından hazırlanıp yayımlanan mesaja Airmet denmektedir.

Bir uçuş planlaması yapılırken aşağıdaki safhalara ve bu safhalarda gerekli olan meteorolojik bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır:
• Optimum uçuş yolu için gerekli bilgiler;
- Nümerik tahmin bilgileri,
- Kalkış, iniş ve yedek meydan tahminleri,
- Önemli hava kartı (SWC: Significiant Weather Chart).
• Toplam ağırlık hesabı;
- Kalkış tahminleri (Rüzgâr, Sıcaklık, Basınç).
• Kalkış tahminlerinin kontrolü;
- Gözlem bilgileri.
• Kalkış safhası;
- Alçak irtifa rüzgârları,
- Hava yoğunluğundaki hızlı değişme,
- Şiddetli türbülans, buzlanma,
- Oraj ve diğer önemli hava olayları.
• Tırmanma safhası;
- Önemli hava olayları (Açık hava türbülansı ve Oraj gibi),
- Uçuş sahasında beklenen rüzgâr ve sıcaklık.
• İnişe Karar Verilen Meydan;
- İniş tahmin ve mevcut hava şartları.

Tropopoz: Hava olaylarının büyük bölümünün içinde meydana geldiği atmosferin troposfer katmanının üst seviyesidir. Kutuplarda 8 km, ekvatorda 16 km civarındadır.

Meteorolojik olay ve parametrelerin günün belirli zamanlarında ölçülmesi ve değerlendirilmesi meteorolojik gözlemdir (rasat).

Havacılıkta en çok kullanılan düzenli rapor türü METAR’dır (Meteorological Terminal Air Report). METAR, bölgesel anlaşmalarla belirlenen düzenli aralıklarla (30 dakika veya 1 saatlik sürelerde) yayımlanan ve bir havaalanında hüküm süren meteorolojik şartları gösteren meteorolojik rapordur.

Meteoroloji Gözlem Ofisleri tarafından yayımlanan, uçuş operasyonlarının güvenliğini etkileyebilecek olan ve belirli bir rota üzerindeki hava olaylarının meydana gelmesi veya meydana gelmesinin beklenmesiyle ilgili olan bilgilere SIGMET denir.

Belirli bir karaktere sahip bir cismin çıplak gözle görülüp teşhis edilebileceği veya gece rasatlarında genel aydınlatma gün ışığı seviyesine çıkarılmış olsaydı, aynı cismin görülüp teşhis edilebileceği en uzak mesafeye görüş mesafesi veya “Rüyet” denir.

Rakım (elevation): Yeryüzeyindeki veya yeryüzeyine birleştirilmiş herhangi bir nokta veya seviyenin ortalama deniz seviyesinden itibaren ölçülmüş dikine mesafesidir.

Hava Alığı Buzlanması (air intake icing): Bu durumda motordaki yanma odalarına yeterli hava gitmediği için motor hararet saatlerinde yükselmeler görülür. Neticede hız (true air speed) azalır, performans düşer, alçak irtifalarda tutunma süratine düşülür.