UÇUŞ HAREKAT - Deneme Sınavı - 2

Uçuçu ekipler için uçuş emniyet modeli aşağıdaki gibidir:
• Oluşabilecek durumlara karşı (tehditler) hazır olma (uyanık olma, tedbir alma),
• Mevcut ortam, planlama, uygulama ve yorumlama/değiştirme,
• Karar verme,
• Hata yönetimi ve
• Uçuş emniyetidir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Etkili bir DKY eğitimi en az üç aşamayı içermelidir. Bu aşamalar;
• DKY konularının tanımlandığı ve tartışıldığı farkındalık,
• DKY teknikleri, pratikler ve geri bildirimler ile tecrübe kazanımları,
• DKY prensiplerinin uzun vadeli olarak ele alınmasını sağlayacak sürekli destek
faaliyetlerinden oluşur.

DKY eğitiminin üçüncü aşaması desteklerdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Durumsal farkındalık; bir uçuş harekât uzmanı için durumsal farkındalığı, uçağın yerini, durumunu bilmek ve uçuş şartlarının o andaki ve gelecekteki operasyonlarda potansiyel etkilerini anlamak olarak açıklayabiliriz. Doğru cevap B seçeneğidir.

Uçuş harekât uzmanı bütün uçuş operasyon faaliyetlerinin güvenli ve emniyetli olarak başlatılmasından ve takibinden sorumludur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Havacılık güvenliği konusunda uluslararası olarak uyulması gerekli temel mevzuat ve dokümanlar şöyledir:
• 7.12.1944 tarihinde akit ve imza edilmiş olan Uluslrarası Sivil Havacılık Sözleşmesi
ve Annex-17 (Şikago),
• Hava Taşımalarında Bazı Suç ve Diğer Eylemlerin Önlenmesine Dair Sözleşme.
(Tokyo-1963),
• Uçakların Yasadışı Olarak Ele Geçirilmesinin Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme
(Lahey-1970),
• Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı Kanun dışı Eylemlerin Önlenmesine Dair Sözleşme
(Montreal-1971),
• Uluslararası Sivil Havacılığa Hizmet Veren Havalimanlarında Kanun dışı Şiddet
Olaylarının Önlenmesine İlişkin Protokol (Montreal Ek-1988),
• Gayri Kanuni Eylemlere Karşı Sivil Havacılığı Koruma ve Güvenlik Talimatı
(ICAO Dokümanı 8973),
• Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC, Güvenlik Doc.30),
• İkili Hava Ulaştırma Anlaşmaları.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Genel olarak güvenlik seviyeleri ve içeriği aşağıdaki gibidir:
• Beyaz (Durağan): Ulusal standartlar uygulanır.
• Sarı (Belirgin risk düzeyi): Kritik noktalarda izleme görevleri artırılır.
• Turuncu (Yüksek risk seviyesi): Güvenlik birimleri arasındaki koordinasyon kontrol edilir. Halka açık yerlerde tedbirler üst seviyede alınır.
• Kırmızı (Ciddi tehdit seviyesi): Özel eğitimli birimler ve acil durum ekipleri alarmda bekletilir. Hükümet ve kamu tesisleri geçici olarak kapatılabilir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Uçak bagajında taşınması yasak olan malzemeler şunlardır:
• Patlayıcılar, fünyeler, fitiller, el bombaları ve mayınlar
• Gazlar (propan ve bütan tipleri)
• İçinde gazolin ve metanol bulunan yanıcı sıvılar
• Yanıcı katı maddeler ve içinde magnezyum bulunan reaktör maddeler
• Havai fişek ve işaret fişekleri
• Ağartıcı ve organik peroksitler
• Zehirli ve bulaşıcı malzemeler
• Radyoaktif malzemeler
• Aşındırıcı malzemeler
• İçerisine daha önce yakıt yüklenmiş sistem parçaları

Keskin malzemelerin ise el bagajlarında taşınması yasaktır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Havacılık güvenliğini etkileyen tehditler siber tehditler, bomba tehditleri ve uçak kaçırma eylemleri olarak üç bölüme ayrılmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Dispeç kaynak yönetimi (DRM: Dispatch Resource Management), insan faktörleri eğitiminin uygulamaya geçmiş biçimidir.

DKY, uçuş ekip üyelerinin de içinde olduğu büyük bir takımın parçası olarak uçuş harekât uzmanına (dispeç) odaklanır. DKY sadece teknik anlamda yeterli kişilerin bir araya getirilmesine değil aynı zamanda uçuş harekât uzmanının normal işleyiş içerisindeki becerilerini geliştirme fırsatı sunmaya da odaklanır. DKY, kişilerle iletişimin nasıl kurulacağına ve liderliğin uçuş emniyetini nasıl teşvik edeceğine hizmet eder. DKY, uçuş emniyetinde sorumluluğu paylaşma konusunda normal ve acil durumlarda davranışların ne kadar güçlü bir etkiye sahip olabileceğini açıklar. DKY eğitimi esnasında benzer durumların tecrübe edilmesi, uçuş harekât uzmanının durumlarla başa çıkma olasılığını arttırır. DKY, kişi-makine arayüzü ilişkisini ve kişiler arası ilişkilerde meydan okumaları da, optimize etmeye çalışır. DKY, etkili takım kurma, takımın korunması, bilgi transferi, problem çözümü, karar verme, durumsal farkındalığı devam ettirme ve otomatik sistemlerle ilişkiler gibi konuları kapsar.

Mevcut ortam-planlama-uygulama-yorumlama/değiştirme aşamasında kişi kendisine
aşağıdaki soruları sorması gerekir:
• Problemin olduğu anda ortam nasıldı?
• Herhangi bir plan varmıydı?
• Plan varsa tartışıldığı ve konuşulduğu gibi uygulandı mı?
• Plan tekrar gözden geçirildi veya düzeltildi mi?

James Reason tarafından geliştirlmiş olan “Delikli İsviçre Peyniri” modelinde de, her
bir katmanda tehditleri ve hataları yakalamak amaçlanmıştır.

Etkili bir DKY eğitimi de en az üç aşamayı içermelidir. Bu aşamalar;
• DKY konularının tanımlandığı ve tartışıldığı farkındalık,
• DKY teknikleri, pratikler ve geri bildirimler ile tecrübe kazanımları,
• DKY prensiplerinin uzun vadeli olarak ele alınmasını sağlayacak sürekli destek
faaliyetlerinden oluşur.

Çalışma ortamı: Uçuş harekât uzmanı çalışma ortamı içinde bir çok personelle iletişim
halinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Bunlar;
• Pilotlar,
• Hava trafik kontrolörleri,
• Diğer uçuş harekât uzmanları,
• Yöneticiler,
• İstasyon personeli,
• Meteoroloji personeli,
• Uçak bakım personeli,
• Yükleme planlayıcıları,
• Ekip planlama personeli,
• Tarife planlama personeli,
• Haberleşme sistemleri ve diğer ilgili personel,
• Uçuş planlama sistemi ve diğer ilgili personeldir.

Uçuş harekât uzmanı için durumsal farkındalıkta sorulması
gereken sorular şunlardır:
• Uçak neredeydi?
• Uçak şu anda nerede?
• Uçak şu anda nereden nereye gidiyor?
• Bu uçuş operasyonunda benim tehditlerim nelerdir?
• Gelecekte benim tehditlerim neler olabilir?
• Uçağın uçtuğu bölgedeki hava trafiği ve meteorolojik şartlar nedir?
• Teknik, yakıt, yer hizmetleri, yolcu ve kargo durumu nedir?

Hava Taşımalarında Bazı Suç ve Diğer Eylemlerin Önlenmesine Dair Sözleşme.
(Tokyo-1963)

Havaalanlarında kara ve hava tarafı olmak üzere iki esas bölüme ayrılır. Kara
tarafı halka açık olan bölgeler, hava tarafı ise girişi güvenlik kontrolüne tabi ve sadece
yetkili kişilerin geçişine izin verilen bölgelerdir.

Uçak bagajında taşınması yasak olan malzemeler:
• Patlayıcılar, fünyeler, fitiller, el bombaları ve mayınlar
• Gazlar (propan ve bütan tipleri)
• İçinde gazolin ve metanol bulunan yanıcı sıvılar
• Yanıcı katı maddeler ve içinde magnezyum bulunan reaktör maddeler
• Havai fişek ve işaret fişekleri
• Ağartıcı ve organik peroksitler
• Zehirli ve bulaşıcı malzemeler
• Radyoaktif malzemeler
• Aşındırıcı malzemeler
• İçerisine daha önce yakıt yüklenmiş sistem parçaları

Yıllar boyunca yaşanan uçak kazalarının çoğunun sebebinin insan hatası olması, havacılıkta insan faktörünün önemini daha iyi açıklamaktadır.

Uçuş harekât uzmanları ve uçuş ekipleri, tehditleri belirleme ve yönetme konusunda birçok strateji geliştirmişlerdir. Bunlardan bir tanesi kırmız bayrak stratejisidir. Ne zaman ki bir şeylerin yanlış gittiği hissediliyor ve doğru görünmüyorsa işte bu kırmız bayraktır.