UÇUŞ HAREKAT - Deneme Sınavı - 4

Yaklaşma Kontrol (Approach Control: APP) terminal kontrol sahasındaki meydanlardan kalkış yapan veya iniş yapacak trafiklerin ve kontrol sahasını kateden görerek uçuş yapan (VFR) trafiklerin bir başka hava trafik kontrol birimine devredilinceye kadar olan hareketlerinden ve kontrolünden sorumludur.

Yer kontrol : (Ground Control GND) Bir hava limanındaki pistler hariç tüm taksi yolları ve apronlardaki trafiklerin hareketi ve kontrolünden sorumludur. Meydan kontrolün alt birimdir. Yol müsaadesi almış trafiğin geri itme, motor çalıştırma, taksi müsaadelerini verir, yerdeki trafiği koordine eder. Görev sorumluluğu pist bekleme noktasına kadardır, inen trafikler ise pisti terk ettiklerinde yer kontrol sahasına girerler.

IFR uçan uçaklar uçuşları sırasında kontrollü sahaların içinde veya kontrollü sahalar dışında IFR uçuş seviyeleri olarak 0 – 179 derece dahil doğu yönüne tek bin feet,    180 – 359 derece dahil batı yönüne çift bin feet irtifaları kullanmak zorundadırlar. Örneğin havayolu işletmelerinin yoğun olarak kullandığı 29 000 ile 41 000 arasında;
• 30 000, 32 000, 34 000, 36 000, 38 000, 40 000 feet batıya uçmak için,
• 31 000, 33 000, 35 000, 37 000, 39 000, 41 000 feet doğuya uçmak için kullanılır,
41 000 feet’in üzerinde ise;
• 43 000 feet batıya,
• 45 000 feet doğuya,
• 47 000 feet batıya,
• 49 000 feet doğuya uçmak için kullanılır.

AWOS (Automated Weather Observing Service): Havaalanındaki hava durumu hakkında o andaki geçerli gözlemleri doğrudan pilota nakleden otomatik hava gözlem sistemidir. Otomatik çalışan sensörler vasıtasıyla havacılığın emniyeti ve verimliliği için gerekli meteorolojik bilgileri toplayan ve uçaklara ileten bir sistemdir. AWOS hava durumu bilgilerini çeşitli yollar vasıtasıyla yayar. Bilgisayar tarafından oluşturulmuş sesli mesaj bir havaalanı yakınındaki pilotlara radyo frekansları yoluyla yayınlanır. Bu mesaj en az dakikada bir güncellenir ve bu bir AWOS yayını için zorunluluktur.

Çizelgeler ve Kodlar: Ölçüm sistemi, hava aracı işaretleri, tatil günleri, AIS yayınlarında kullanılan kısaltmalar, harita sembolleri, yol göstergeleri, radyo seyrüsefer yardımcılarının listesi, dönüşüm tabloları, Gün doğumu / Gün batımı listesini içerir. Bu bilgiler Genel Bilgiler (GEN: General) bölümünde bulunur, diğer şıklar ise Yol Bilgileri (ENR: Enroute) bölümünde bulunur.

“C” Serisi Notam: Heliportlar ve/veya yalnızca VFR uçuşlara izin verilen havaalanlarına VFR uçuş usullerine ilişkin bilgileri içerir.

Bölgesel Hava Tahmin Merkezleri (RAFC: Regional Area Forecast Center): Hizmet alanı içindeki havaalanlarından yapılan uçuşlar için önemli hava tahminlerini, yüksek seviye rüzgâr ve sıcaklık grafiklerini hazırlayan ve aynı zamanda dünya kapsamında dijital formda grid noktası verilerini sağlayan meteorolojik merkezdir.

Bir sınıflandırmaya göre hava seyrüseferi görerek şartlarda uçuş VFR (Visual Flight Rules) ve aletli uçuş IFR (Instrument Flight Rules) olmak üzere ikiye ayrılırken diğer bir sınıflandırmaya göre ise hava seyrüsefer yöntemleri dört başlık altında toplanmıştır. Hesabi Seyrüsefer: Pilot, uçuş esnasında uçuş istikametini, havada geçen zamanı ve yer süratini dikkate alıp uçağın konumunu hesaplar. Yıldız Seyrüseferi: Özellikle geceleri yıldızlardan faydalanılarak gerçekleştirilen seyrüseferdir. Radyo Seyrüseferi: Tüm seyrüsefer yardımcıları kullanılarak gerçekleştirilen seyrüseferdir. Pilot Seyrüseferi: Harita üzerinde belirlenen göl, ırmak, dağlar gibi nirengi (referans) noktaları takip edilerek gerçekleştirilir. Doğru cevap B’dir.

Verilen iki noktanın da kuzey yarım kürede olduğu ve aynı boylam üzerinde bulunduğu verilen değerlerden anlaşılmaktadır. 1°’nin 60 dakika olduğu gözönünde bulundurularak Y noktasının enlem değerinden X noktasının enlem değeri çıkartılarak enlemler farkı 7°39’ (34°22´-26°43´) olarak hesaplanır. Doğru cevap C’dir.

Dünyanın merkezinde de büyük bir manyetik alan olması ve dünyanın dönmesi sebebiyle gerçek kuzey ile manyetik kuzey arasında bir fark oluşmaktadır. Bu farklılık seyrüsefer amaçları için bir dezavantaj olarak karşımıza çıkar. Pusula ile duyarlı olarak yön belirtilmek istendiğinde, üzerinde bulunulan noktanın manyetik sapmasını da bilmek ve ona göre hesap yapmak gerekir. Manyetik kuzey gerçek kuzeyden 750 NM kadar solda iken manyetik güney de gerçek güneyin 750 NM sağındadır. Doğru cevap B’dir.

1° batı yönlü pusula sapmasını 247° pusula başından çıkarmak gerekir. Bu durumda manyetik baş açısı 246° olacaktır. Manyetik baş açısından gerçek baş açısına geçiş için ise 13° doğu yönlü manyetik sapma açısını 246° manyetik baş açısına ekleyerek gerçek kuzeye göre olan baş açısı 259° olarak bulunur. Doğru cevap D’dir.

İniş Haritası: Genellikle görerek yaklaşma haritası ile birlikte basılır. Harita üzerinde durma uzantısı, pist numaraları, boyutları, pist başı yüksekliği, belli başlı terminal ve hizmet binalarının yerleri gibi havaalanı hareket sahası ile ilgili bilgiler; havaalanı rakımı, enlem ve boylam bilgileri; başlıca yükseltiler ve değerleri; havacılık ile ilgili önemli topografik ve kültürel özellikler, görsel yer yardımcıları gösterilir. Doğru cevap B’dir.

Merkator projeksiyonlarda tüm meridyenler birbirine paralel, dik, doğrusal ve eşit aralıklıdır. Diğer seçeneklerdeki özellikler lambert projeksiyonununa aittir. Doğru cevap E’dir.

Periyot (T), bir sinüsoidal radyo dalgasının herhangi bir andaki genlik değerine tekrar ulaşıncaya kadar geçen süreye denir. Frekans (f),  birim zamandaki periyot sayısına denir. Dalga boyu (λ), radyo dalgasının bir periyotunun uzunluğuna denir. Genlik, radyo dalgasının zaman içerisinde alabileceği en büyük değerdir. Doğru cevap D’dir.

Very Low Frequency (VLF) 3 kHz-30 kHz/ 100 km-10 km, Low Frequency (LF) 30 kHz-300 kHz/ 10 km-1 km, Super High Frequency (SHF) 3 GHz-30 GHz/  10 cm-1 cm, Extremely High Frequency (EHF) 30 GHz-300 GHz 1 cm-1 mm iken Ultra High Frequency (UHF) 300 MHz-3 GHz/ 100 cm-10 cm’dir. Doğru cevap A’dır

Gök dalgaları: Atmosferin iyonosfer katmanlarına çarpıp yansıyarak tekrar yeryü- züne dönen dalgalardır. İyonosfer, atmosferin en dış katmanıdır ve yerden yaklaşık 100 km-500 km arasındaki yükseklikte bulunur. Doğrusal dalgalar: İyonosfer katmanlarında herhangi bir yansımaya uğramadan bu katmanları delip geçerek uzaya ulaşabilen yüksek frekanslı (10 MHz’in üstü) dalgalardır. Özellikle VHF ve üstü frekans bandlarında yayınım doğrusal dalgalar şeklindedir. Bu tür dalgaların frekansı arttıkça iyonosfer katmanları içerisinde kırılma olasılıkları azalırken emilim artar. Yer dalgaları: Yavaş yavaş zayıflayıp tamamen sönümleninceye kadar yer kabuğunu takip ederek yayılan dalgalardır. Yer dalgaları deniz, göl gibi nemli yüzeyler üzerinde ve VLF, LF ve MF gibi düşük frekanslarda daha uzak mesafelere ulaşabilirler. Doğru cevap E’dir.

ADF (AutomaticDirection Finder) ve VOR (VHF Omni-directional Range) yere dayalı seyrüsefer sistemleri iken TCAS (Trafic Collusion and Avoidance System) ve GPWS (Ground Proximity Warning System) uçak üzerindeki seyrüsefer sistemleridir. Doğru cevap A’dır.

Airmet: İlgili FIR sahasında veya FIR sahasının belirlenmiş tali sahalarındaki alçak seviye uçuşları için hazırlanıp yayımlanan mevcut tahminlerde yer almayan ve alçak seviye uçuşlarını etkilemesi muhtemel, uçuş yolu boyunca, meydana gelen veya meydana gelmesi beklenen hava olaylarıyla ilgili olarak Meteoroloji Gözlem Ofisleri tarafından hazırlanıp yayımlanan mesajdır.

Havaalanlarında uçuş harekata meteoroloji desteği sağlamakla görevli meteoroloji istasyonları gün boyu (24 saat) birer saat arayla düzenli olarak gözlemler yaparlar. Bölgesel gereksinimler veya anlaşmalar uyarınca gözlem aralıkları yarım saate indirilebilir. Düzenli gözlemlere dayanan hava durum raporları yerel olarak hava trafik ünitelerine, havayolu işletmelerine ve diğer kullanıcılara düzenli olarak dağıtılır. Havacılıkta en çok kullanılan düzenli rapor türü METAR’dır (Meteorological Terminal Air Report). METAR, bölgesel anlaşmalarla belirlenen düzenli aralıklarla (30 dakika veya 1 saatlik sürelerde) yayımlanan ve bir havaalanında hüküm süren meteorolojik şartları gösteren meteorolojik rapordur.

SPECI, iki METAR periyodu arasında, havacılık faaliyetlerini etkileyecek önemli değişiklikler olması durumunda, METAR’ a ilave veya tamamlayıcı bilgi olarak işleticileri gelişmelerden haberdar etmek amacıyla yayımlanan, METAR kodlaması ile tamamen aynı olan, özel meteorolojik rapordur. Seçkin özel gözlemler yayımlanması için aşağıdaki kriterlerde belirli değişikliklerin olması gereklidir:
- Yer rüzgârının yönü,
- Yer rüzgârının ortalama hızı,
- Yer rüzgarının azami hızı,
- Meteorolojik görüş,
- Pist görüş mesafesi,
- Bulutluluk.
Yukarıda bahsedilen çeşitli kriterlerden birinde kötüye gidiş veya düzelme durumlarında seçkin özel raporlar yayımlanır.