UÇAK BİLGİSİ VE UÇUŞ İLKELERİ

Uçak dizaynında kullanılan malzemeler seçilirken, hangi bölgede hangi malzemeye ne kadarlık bir yük gelebileceği dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda yapı malzemeleri gruplandırılmalıdır. Üçüncül yapılarda parçalar üzerlerine düşük yüklerin geldiği parçalardır. Örnek olarak kaporta (üzerine çok az yük gelen), tekerlek ısı koruyucuları ve küçük parça dirsekleri verilebilir. Bu parçalar bakım manuellerinde ve çizimlerde YEŞİL (bazen nokta taramalı) renklerle gösterilir. Doğru cevap B'dir.

Uçak üzerindeki bölgelerin gösteriminde kullanılan rakamlar; 100 – Gövde altı; 200 – Gövde üstü; 300 – Stabilizeler (Kuyruk kısmı); 400 – Motor bölmesi (Nacelle); 500 – Sol kanat; 600 – Sağ kanat; 700 – İniş takımları; 800 – Kapılar olarak sıralnamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Sabit kanatlı uçaklarda teçhizat hariç, yapının altı ana bölümden oluştuğu kabul edilir. Bu bölümler şu şekildedir; kanat, gövde, kuyruk takımı, uçuş kontrol yüzeyleri, iniş takımları, güç grubudur. Doğru cevap B'dir.

Basma gerilmesi, bir yapısal elemanı kısaltmaya çalışan ve birim alana etki eden kuvvettir. Bir yapısal elemana birbirine doğru uygulanan kuvvetler bu gerilmeye sebep olur. Bu gerilmeye uçaklarda verilebilecek en güzel örnek kanatlardır. Uçak yerdeyken kanat altında, havadayken kanat üstünde oluşur. Doğru cevap D'dir.

Termal sağnaklar daha çok deniz kenarlarında olur. Hava ve denizin farklı ısınmalarından dolayı hava sirkülasyonları oluşur. Fırtına sağnaklar ise bahsedilen sağnaklardan en tehlikeli olanıdır. Fırtına sağnaklar yüksek irtifalardaki bulutların oluşturduğu sağnaklardır. Doğru cevap A'dır.

Emniyetli yük bir uçağın hizmet ömrü boyunca her zaman erişilebilen, ancak asla aşılmayan yüklerdir. Sınır yük, akma sınırındaki yükü ifade ederken nihai yük kopma sınırındaki yüktür. Doğru cevap D'dir.

Zero Datum Line: Başlangıç noktası olarak bilinen bir referans veya sıfır noktası, üretici tarafından belirlenir. Sıfır noktasının uçaktaki yeri tamamen üretici firmanın kararıdır. Bu nokta uçağın burun ucunda, buruna belli bir uzaklıktaki hayalî bir noktada ya da uçak gövdesi üzerinde herhangi bir yerde de olabilir. Bu yöntemde sıfır noktasından gövde ucuna ya da kuyruk ucuna olan mesafeler belirtilir. Doğru cevap A'dır.

1950’lerden itibaren hava taşıtlarının daha hızlı olması ve uçaklarda taşınan paralı ağırlığın yapısal ağırlığa göre artmaya başlaması ile, yapısal bazı problemler ortaya çıkmıştır. Bu problemlerin arasında en önemli olan yorulma, çok sayıda hasara yol açmıştır. Uçak yapılarında yorulma sonucu meydana gelen çatlakların kontrol altına alınabilmesi için tasarım yaklaşımları geliştirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Uçağın ana bölümlerinde kullanılan malzemeler genel olarak alüminyum alaşımları, titanyum alaşımları, paslanmaz çelikler, süperalaşımlar ve kompozit malzemelerdir. Doğru cevap D'dir.

Burkulma Gerilmesi: Basınç kuvvetine maruz kalan elemanlar, basınç yükü tarafından oluşturulan yanal eğilme sonucunda göçmeye meyillidirler. Bu olaya burkulma adı verilir. Bu gerilmeye en güzel örnek iniş takımlarıdır Özellikle sert inişlerde bu gerilmeye maruz kalan iniş takımı dikmesi yanal eğilmeye bağlı olarak kırılabilir

Termal Sağnaklar: Bu tür sağnaklar daha çok deniz kenarlarında olur. Hava ve denizin farklı ısınmalarından dolayı hava sirkülasyonları oluşur.

İniş takımı dikmesi nihai yüke maruz kaldığı için kırılmıştır. Çünkü nihai yük kopma sınırındaki yüktür ve en tehlikeli olanıdır. Bu yüke maruz kalan yapısal eleman bir daha kullanılmamalıdır.

Radom: Uçağın burun kısmında bulunan radom, hava radar antenlerini koruyan ve aynı zamanda da gövdeye aerodinamik düzgünlük veren bir yapısal elemandır.

Üçüncül Yapı Bu parçalar üzerlerine düşük yüklerin geldiği parçalardır. Örnek olarak kaporta (üzerine çok az yük gelen), tekerlek ısı koruyucuları ve küçük parça dirsekleri verilebilir. Bu parçalar bakım manuellerinde ve çizimlerde YEŞİL (bazen nokta taramalı) renklerle gösterilir. Üçüncül Yapı Bu parçalar üzerlerine düşük yüklerin geldiği parçalardır. Örnek olarak kaporta (üzerine çok az yük gelen), tekerlek ısı koruyucuları ve küçük parça dirsekleri verilebilir. Bu parçalar bakım manuellerinde ve çizimlerde YEŞİL (bazen nokta taramalı) renklerle gösterilir.

İnşaat kolonları birincil yapıya örnek olarak gösterilebilir. Çünkü kolon direkt olarak inşaatın güvenliğini etkileyen bir yapısal elemandır. Uçaklarda iniş takımları ya da uçuş kontrol yüzeyleri uçağın düşmesine sebep olabiliyorsa kolon da inşaatın çökmesine sebep olabilir.

Uçak üzerindeki bölgelerin gösteriminde kullanılan rakamlar şu şekildedir:

Water (Ground) Line: Uçak gövdesinin alt tarafına belirli bir mesafede yerleştirilen yatay düzleme, dik uzaklıkların ölçülmesidir.

Emniyetli-Hasar (Fail-Safe) Tasarımı: Bu yaklaşımda ise parçadaki çatlak tahribatsız muayene yöntemleriyle tespit edilse bile parça serviste kalır ve çatlak tehlikeli bir konuma gelmeden parça tamir edilir. Bu tasarımda çatlak içeren parçaya, uçuşta riskin olmaması ve çatlak ilerlemesinin yavaş olması şartıyla izin verilebilir. Emniyetli-hasar yapıları (gövde, kanat gibi) birden fazla yük yollarına sahiptir. Eğer herhangi bir parça üzerine düşen görevi yapamaz ya da yükü karşılayamaz duruma gelirse, geri kalanlar çalışma yükünü taşımaya devam edeceklerdir.

Uçağın ana bölümlerinde kullanılan malzemeler genel olarak alüminyum alaşımları, titanyum alaşımları, paslanmaz çelikler, süperalaşımlar ve kompozit malzemelerdir.

Sabit kanatlı uçaklarda teçhizat hariç, yapının altı ana bölümden oluştuğu kabul edilir.
Bu bölümler şu şekildedir:
• Kanat
• Gövde
• Kuyruk takımı
• Uçuş kontrol yüzeyleri
• İniş takımları
• Güç grubu (motorlar)