UÇAK ELEMANLARI-İNİŞ TAKIMLARI

Uçakların iniş-kalkış ve yerdeki hareketlerinde, yer ile teması sağlayan uçağın yatay ve düşey hareketinden dolayı oluşan yükleri karşılayan komponentlere iniş takımı denir.

Orta ve büyük boyutlu uçaklarda iniş takımlarının dizaynı ve geliştirilmesi özel şirketler tarafından yapılır.

İniş takımları, uçak ağırlığının %3-%7’sini ve uçak maliyetinin %2-%4’ünü oluşturmaktadır.

İniş takımları, çok genel olarak, ana iniş takımları ve yardımcı iniş takımlarından meydana gelmektedir.

İniş takımı sisteminin üç temel görevi vardır. Bunlar;
• Uçağın kalkış-inişlerde ve yerdeki hareketlerinde üzerine binen yükleri, sahip olduğu sistemlerle sönümlemek,
• Uçağın yerdeki hareketlerini sağlayan tekerlek, fren ve yön sistemi gibi ünitelerini üzerinde taşımaktır.
İniş takımlarının genel görevleri; yerde hareket, kalkış ve iniş olarak üç başlık altında toplanabilir.

Taksi Hareketi: Uçağın, park yerinden pist başına kadar yerde yaptığı harekete denir.

Parazit Sürükleme: Uçağın uçuşu sırasında, taşımaya katkıda bulunan elemanlarının dışındaki elemanların (iniş takımları gibi) meydana getirdiği sürükleme kuvvetidir.

Uçakların iniş takımlarını;
• İniş takımlarının yerleştirilmesine göre,
• İniş takımlarının sabit ve içeri alınabilir olmasına göre
iki şekilde sınıflandırabiliriz.

İniş takımları yerleştirilme düzenine göre üç gruba ayrılırlar. Bunlar:
• Kuyruk tekerlekli iniş takımı
• Tandem iniş takımı
• Burun tekerlekli iniş takımı

Çoğu küçük, tek motorlu, hafif uçaklarda sabit iniş takımı kullanılır.

İnişte, iniş takımı tarafından sönümlenmesi gereken enerji hem dikme
hem de tekerlek lastiği tarafından karşılanacaktır.

Dikmeler, uçak yere indiğinde oluşan sarsıntı ve darbeleri sönümleyerek uçağın ana yapısını korurlar.

Ölçüm pimi: Çok basit yapıda olan dikmelerde olduğu gibi en gelişmiş yapıda olanlarda da mevcuttur. Ölçüm piminin görevi, sıvının geçiş açıklığını değiştirmektir. İniş takımı yere değdiğinde pistonun hareketi ile bir bölmeden diğer bölmeye geçen sıvı akışı ölçüm pimi çapı boyunca değişir.

Pistonun kendi ekseni etrafında dönüşünü engelleyen ve tekerleğin hareket yönünde kalmasını sağlayan parçalara makas adı verilir.

Ana iniş takımlarının açılması ve toplanmasını sağlayan elemanlara hareket ettirici
(akçüatör) adı verilir.

İniş takımları kontrol levyesi, normal durumlarda iniş takımlarının açılıp kapanmasını sağlar.

İniş takımları kumanda paneli dört bölümden oluşur:
1. Topuzlu iniş takımları kumanda kolu
2. Üç adet yeşil renkli emniyet ikaz lambası
3. Aşağı kilitlemeyi iptal düğmesi
4. Gürültü ve korna susturma düğmesi

Uçak tekerlekleri amaçlarına uygun olarak geliştirildikçe iki parçalı (dış parça ve iç parça) olarak yapılmaya başlanmıştır. Bu iki tekerlek yarısı, bağlantı cıvatalarıyla bir arada tutulur.

Fren sistemleri kalkış, iniş ve pist üzerindeki hareketleri sırasında uçağın hızını azaltmak ve belli bir zamanda da durdurulmasını sağlamak için tasarlanmıştır.

Fren sistemleri güvenlik amacıyla kendi içinde alt sistemlere ayrılmıştır. Bunlar;
• Normal Fren
• Alternatif Fren
• Park Freni
• Uçuş Freni
• Kayma Önleyici Fren
• Otomatik Fren