UÇAK BİLGİSİ VE UÇUŞ İLKELERİ - Deneme Sınavı - 5

APU bir çesit turboşaft motor olup günümüzde hemen hemen tüm yolcu uçaklarının kuyruk bölümlerinde ilave bir motor olarak yer alır. APU’nun temel görevi, uçağın ana motorları çalışmazken uçağa elektrik ve pnömatik hava (basınçlı hava) sağlamaktır. APU’nun türbinlerinden elde edilen mekanik enerji, bu bağlamda bir jeneratör ve bir yük kompresörünü çalıştırmak amacıyla kullanılır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Uçağın eksenleri ve etrafında yaptığı hareketler;

Uzunlamasına eksen-Roll

Dikey eksen-Yaw

Yanal eksen-Pitch

Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Hava aracının uzunlamasına eksen etrafındaki kararlılıgı, öncelikle hava direnci ve bununla birlikte varsa sarkaç özelliği sayesinde sağlanır. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Uçağın yanal eksendeki kararlılığı yatay stabilizve ve kanatlar ile sağlanır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Sarkaç özellği uzunlamasına eksen etrafında, yatay stabilize ise uçağın yanal ekseni etrafındaki kararlılığını sağlar. Uçağın dikey ekseni etrafındaki kararlılığını dikey stabilize sağlar. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

A, B ve C seçeneklerinde verilen ifadeler direkt birincil uçuş kontrol yüzeyleridir. D seçeneğindeki spoiler ise asimetrik kullanımda birincil uçuş kontrol yüzeyi gibi, simetrik çalıştığında ise yardımcı uçuş kontrol yüzeyleri olarak görev yaparlar. Flaplar ise yardımcı uçuş kontrol yüzeyidir. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Uçuş kontrol yüzeylerinin temel görevi, uçuş sırasında veya yerde hava aracının manevra yapabilmesini (eksenleri etrafında dönmesini) sağlamaktır. Bununla birlikte taşıma kuvvetini artırma, denge ve kararlılık sağlama veya frenleme gibi görevleri de yerine getirirler. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Aileron (Kanatçıklar) birincil uçuş kontrol yüzeyleridir ve uçağın uzunlamasına ekseni etrafındaki yatış hareketini kontrol ederler. Her iki kanatta kanat uçlarında firar kenarlarına yerleştirilirler ve asimetrik olarak çalışırlar. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

A, B, C ve E seçeneklerinde verilen ifadeler Elevator elamanına aitken, D seçeneğinde ki "Kumandasını kokpitteki pedallardan alır" ifadesi Rudder elemanına ait bir özelliktir. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Spoiler panelleri her iki kanatta kanat üzerine yerleştirilen sıralı elemanlardır. Sadece yukarı yönde açılırlar. Simetrik ve asimetrik olarak çalışabilirler. Asimetrik olarak çalıştıklarında birincil uçuş kontrol yüzeyi gibi, simetrik olarak çalıştıklarında ise yardımcı uçuş kontrol yüzeyi olarak çalışırlar. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Ters denge tabı birincil yüzeyle aynı yönde ve daha büyük açıda saptırılır. Birincil uçuş kontrol yüzeylerinin hareketini sınırlandırarak fazla kontrol vermeyi önler. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Profilin alt ve üst yüzeyleri veter doğrusu boyunca, veterin kısmen ya da tamamen aynı tarafında kalıyorsa bu tip profiller, iç bükey (konkav) profil olarak isimlendirilir.

Flap, slat, spoiler ve kontrol kanatçığı ikincil uçuş kontrol yüzeylerindendir. Aileron ise birincil uçuş kontrol yüzeyidir.

Sübsonik bölgede (akışta, uçuş hızlarında) uçağın etrafındaki tüm hız bilesenleri ses hızının altındadır. Genellikle 0 – 0,75 Mach arası hızlar sübsonik olarak
tanımlanır.

Hava içerisinde hareket eden bir uçağın etrafındaki hava akışında, uçağın varlığından etkilenmeyen hava zerreciklerinin akış hızı serbest akış Mach sayısı olarak tanımlanmaktadır.

Kanat üzerindeki bir noktada lokal Mach sayısı değeri 1,0 Mach değerine ulaştığı andaki serbest akış Mach sayısı değeri kritik Mach sayısı değeri olarak ifade edilmektedir.

Dalga sürüklemesini azaltmak üzere uygulanabilecek yöntemler şunlardır:
• Şok dalgası arkasındaki bölgede ayrılmayı azaltıcı girdap üreteçleri kullanmak
• İnce (kalınlığı az) profiller kullanmak
• Transonik profiller kullanmak
• Keskin kenarlı süpersonik profiller kullanmak
• Uçak tasarımında (transonik) alan kuralını uygulamak
• Yüksek ok açılı kanatlar kullanmak

Tupolev Tu-144 uçakları SSCB’de Alexi Tupolev tarafından tasarlanmıştır. İlk uçuşlarını 1968 yılında yapan bu uçaklar sivil kullanımda 1975 yılında hizmete girmiştir. Uçağın prototipi 15 Temmuz 1969 Moskova yakınlarında yapılan bir uçuşta ses hızını ilk kez aşarak Concorde uçağından önce bu hıza ulaşabilen ilk ticari taşıma uçağı unvanını almıştır. 1973 yılında Paris Hava Şovu’ndaki gösteri uçuşu sırasında yasanan kaza sonrası proje eski popülerliğini giderek yitirmiştir. Bu uçaklar 1978 yılında ise tamamen hizmet dışı kalmışlardır.

Temmuz 2000’de bir Concorde uçağı, Paris Charles de Gaulle Havaalanı’ndan kalkışından 1,5 dakika sonra düşmüştür. Bu kaza Concorde uçaklarına olan güvenirliği azaltmış, bu da yolcu sayısına yansımıştır. Bu uçaklar Ekim 2003’te son ticari seferini yaparak hizmetten kaldırılmışlardır.

Şok dalgaları üç gruba ayrılmaktadır. Bunlardan biri olan burun şok dalgası, uçuş hızının 1,0 Mach değerini aşması ile birlikte hücum kenarında oluşan şok dalgasıdır.