UÇAK BİLGİSİ VE UÇUŞ İLKELERİ - Deneme Sınavı - 3

Flaperon, flap ve aileron yüzeylerinin birleştirilmesi ile oluşan uçuş kontrol yüzeyidir. Doğru cevap D'dir.

Yardımcı uçuş kontrol yüzeyinin görevi özellikle uçağın kalkış ve iniş hareketlerinde gerekli hallerde hızı düşürmek, aerodinamik frenleme yapmak, taşıma ve sürükleme kuvvetlerinin değerlerini değiştirmektir. Doğru cevap E'dir.

İkincil uçuş kontrol yüzeyleri, yaptıkları görevlere ve mekanizmala- rındaki farklılıklara bağlı olarak denge tabı, ters-denge tabı, servo tab, ayar tabı vb. farklı isimler alabilmektedirler. Doğru cevap E'dir.

Bir kanat profilinde taşıma kuvvetini arttırmak için hücum açısı arttılmalıdır. Kalkış ve inişte kullanılan flap açıları farklıdır. Flaplar kanat yüzey alanını arttıran uygulamalardır. Flaplar gövde ve aileron arasında yer alır. Flaplar sürtünmeyi arttırarak iniş için gerekli olan düşük hıza ulaşılmasını sağlar. Doğru cevap E'dir.

Slotlar ileri yönde ya da aşağı sapma şeklinde hareket ederler ve kalkış hareketinde taşıma kuvvetini arttırmak üzere kullanılırlar. Her iki kanatta da her alan slotlar simetrik olarak çalışır. Sabit slat uygulamaları seyahat hızlarında sürüklemede artışa sebep olurlar. Seyahat uçuşunda sürüklenmeyi azaltmak için kapalı durumdadır. Doğru cevap D'dir.

Üzerlerindeki aerodinamik kuvvetler değiştirilerek uçağın üç ana hareket ekseni etrafındaki hareketlerini kontrol etmek, bazı yüzeylerin hareketini kolaylaştırmak veya sınırlamak, dengesiz durumları gidermek ve gerekli hâllerde taşıma ve sürükleme kuvvetlerinin değerlerini değiştirebilmek amacı ile kullanılan yapısal aerodinamik elemanlara “Uçuş Kontrol Yüzeyleri” adı verilir. Doğru cevap A’dır.

Birincil uçuş kontrol yüzeyleri kanatçık (aileron), irtifa dümeni (elevator), istikamet dümeni (rudder), hareketli yatay stabilize (trimmable horizontal stabilizer) yüzeylerini içerir. Doğru cevap D’dir.

İkincil uçuş kontrol yüzeyleri yapıları, çalışma prensipleri ve görevleri sebebiyle farklı tiplere sahip olsalar da genel olarak “tab” ismini alırlar. İkincil yüzeyler esas olarak, birincil yüzeylerin hareketlerini kimi zaman kolaylaştırmak kimi zaman da sınırlamak amacıyla kullanılan yüzeylerdir. Bu yüzeyler, birincil yüzeylerin firar kenarlarına yerleştirilirler. Yaptıkları görevlere ve mekanizmalarındaki farklılıklara bağlı olarak denge tabı, ters-denge tabı, servo tab, ayar tabı vb. farklı isimler alabilmektedirler. Doğru cevap E’dir.

Yardımcı uçuş kontrol yüzeyleri; spoiler, hız freni, slat, slot ve (hücum ve firar kenarı) flap yüzeylerini içermektedir. Bu yüzeylerin görevi özellikle uçağın kalkış ve iniş hareketlerinde gerekli hallerde hızı düşürmek, aerodinamik frenleme yapmak, taşıma ve sürükleme kuvvetlerinin değerlerini değiştirmektir. Doğru cevap B’dir.

Birincil uçuş kontrol yüzeyleri bazı durumlarda ayrı ayrı bulunmak yerine, birleştirilmiş şekillerde de uçak üzerinde yer alabilirler. Bu durumda karma uçuş kontrol yüzeyleri olarak adlandırılırlar. Karma uçuş kontrol yüzeyleri şunlardır : Elevon, Taileron, Ruddervator, Flaperon. Dopru cevap C’dir.

Günümüz uçaklarında kullanılan en temel firar kenarı flap tipleri düzlem flap, bölünmüş kenarlı flap, zap flap, yarıklı flap ve fowler flap olarak adlandırılır. Doğru cevap B’dir.

Flaplar esas olarak kanat açıklığı boyunca aileron ve gövde arasında ve firar kenarında yer alan elemanlardır. Doğru cevap E’dir.

Hücum kenarı uygulamaları olan slat yüzeyleri çoğunlukla kalkış hareketinde taşıma kuvvetini arttırmak üzere kullanılırlar. Her iki yarım kanatta bulunan slat yüzeyleri birbirleri ile simetrik olarak çalışırlar. İleri yönde ve/veya aşağı sapma şeklinde hareket ederler. Doğru cevap A’dır.

Kanat firar kenarının üst yüzeyi sabit kalırken alt yüzeyin menteşeli bir yapıyla aşağı doğru saptırıldığı, böylelikle üst yüzeydeki akışın düzgünlüğü korunurken aynı zamanda kanat eğriliğinin değiştirildiği flap tipi Bölünmüş kenarlı flaptır. Doğru cevap D’dir.

Düzlem flap uygulamasında yüzey, kanat firar kenarına bir menteşe yapısıyla tutturulmuştur. Flap aşağı yönde saptırılarak kanatın o bölgedeki eğriliği yani hücum açısı değiştirilmektedir. Bu uygulamada flap açıları büyüdükçe flap yüzeyinin sırt kısmından akan hava zerrecikleri de taşıma kuvvetini olumsuz etkileyecek şekilde flap yüzeyinden kopmaya başlar. Diğer bir deyişle düzlem flap kullanımı yüksek flap açılarında sınır tabaka ayrılması problemini ortaya çıkarır.  Doğru cevap B’dir.

Uzunlamasına eksen olarak da bilinen boyuna eksen uçağın burnundan kuyruğuna doğru uzanmaktadır. Doğru cevap A' dır.

Uçaklarda birincil uçuş kontrol yüzeyleri kanatçık (aileron), irtifa dümeni (elevator), istikamet dümeni (rudder), hareketli yatay stabilize (trimmable horizontal stabilizer) yüzeylerini içermektedir. Hız freni ise yardımcı uçuş kontrol yüzeylerindendir. Doğru cevap E' dir.

Spoiler, hız freni, slat, slot ve flap yüzeylerini içeren yardımcı uçuş kontrol yüzeyleri özellikle uçağın kalkış ve iniş hareketlerinde gerekli hallerde hızı düşürmek, aerodinamik frenleme yapmak, taşıma ve sürükleme kuvvetlerinin değerlerini değiştirmekle görevlidir. Doğru cevap D' dir.

Soruda verilmiş uçakta I nolu yüzey slat, II nolu yüzey aileron ve III nolu yüzey rudder yüzeyidir. Doğru cevap B' dir.

Birincil uçuş kontrol yüzeylerinin uçak üzerinde birleştirilmiş halde bulunması durumunda karma uçuş kontrol yüzeylerinden söz edilir. Bu yüzeyler ise flaperon (flap+aileron), ruddervator (rudder+elevator), evelon (elevator+aileron) ve taileron (elevator+aileron)' dur. Doğru cevap C' dir.