UÇAK BİLGİSİ VE UÇUŞ İLKELERİ - Deneme Sınavı - 15

Hava içerisinde hareket eden bir uçağın etrafındaki hava akışında, uçağın varlığından etkilenmeyen hava zerreciklerinin akış hızı serbest akış Mach sayısı (MFS)olarak adlandırılır.

Hava gerçekte sıkıştırılabilir bir akışkandır. Düşük hızlı uçuşla ilgili olarak ortaya konan tüm prensipler ve fiziksel tanımlamalarda ise hava sıkıştırılmaz özellikte kabul edilmektedir. Bu kabule göre ele alınan formülasyonlarda, bir cismin (hava aracının) etrafındaki hava akımında havanın yoğunluğunda herhangi bir değişim olmadığı yani hava yoğunluğunun sabit olduğu kabul edilmektedir. Yüksek hızlı uçuşa gelindiğinde ise havanın basınç, sıcaklık ve yoğunluk özelliklerindeki değişimler ihmal edilemez. Havanın sıkıştırılabilirlik özelliği önem kazanır. Yüksek hızlı uçuşun getirdiği özellikleri anlamak için öncelikle bazı tanımların yapılması gerekmektedir.

Basınçta meydana gelen küçük bozulmaların hava içerisindeki ilerleme hızı ses hızı olarak adlandırılır.

Gerçek Hava Hızı:Uçağın havaya göre hızını ifade eder. Aerodinamik ve uçak performans hesaplamalarında genellikle kullanılan hız tipidir.

Uçulan irtifada, uçağın uçuş hızı ile ses hızı arasındaki ilişkiyi tanımlamak üzere Mach sayısı kavramı kullanılır.

Dalga sürüklemesi, uçak üzerinde oluşan sürükleme kuvvetinin bileşenlerinden biridir. Yüksek hızlı uçuş durumunda oluşan dalga sürüklemesi şok dalgalarının etkileri sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Sübsonik hızlarda yapılan uçuşlarda uçak üzerinde dalga sürüklemesi oluşmaz. Yüksek hızlı uçuşta şok dalgası oluşumu ile birlikte şok dalgasına çarpan hava akımı kinetik enerjisini aniden kaybeder. Kaybolan bu kinetik enerji ısı enerjisine dönüşerek o bölgede ani ısı artışı yaratır. Kinetik enerjinin düşmesi şok dalgasının arkasında dinamik basıncın düşüşüne dolayısıyla da akış hızının ani düşüşüne sebep olur.

Dalga sürüklemesini azaltmak üzere uygulanabilecek yöntemler şunlardır:
• Şok dalgası arkasındaki bölgede ayrılmayı azaltıcı girdap üreteçleri kullanmak
• İnce (kalınlığı az) profiller kullanmak
• Transonik profiller kullanmak
• Keskin kenarlı süpersonik profiller kullanmak
• Uçak tasarımında (transonik) alan kuralını uygulamak
• Yüksek ok açılı kanatlar kullanmak

Tupolev Tu-144 uçakları SSCB’de Alexi Tupolev tarafından tasarlanmıştır. İlk uçuşlarını 1968 yılında yapan bu uçaklar sivil kullanımda 1975 yılında hizmete girmiştir.

Burun şok dalgası: Uçuş hızının 1,0 Mach değerini aşması ile birlikte hücum kenarında oluşan şok dalgasıdır.

Eğik şok dalgası: Akış doğrultusu ile belirli bir açı yaparak oluşan şok dalgasıdır.

Akışın, profil (veya kanatın) belirli bölgelerindeki hızı lokal Mach sayısı olarak isimlendirilir.

İçten yanmalı ilk motorun ortaya çıkışı ise 1860’tan önce gerçekleşememiş ancak bu tarihte, Etienne Lenoir adında bir mühendis tarafından ticari olarak üretilebilmiştir. Doğru cevap A'dır.

İçten yanmalı motorolarak ifade edilen pistonlu motorların esas amacı, bu motorların kullanıldığı otomobil gibi diğer alanlarda olduğu gibi yakıtın içerisinde bulunan kimyasal enerjiyi açığa çıkararak bu enerjiyi başka bir türe, yani mekanik enerjiye dönüştürmektir. Doğru cevap C'dir.

Doğru sıralama;

Giriş zamanı- Sıkıştırma zamanı- Ateşleme zamanı- Güç zamanı- Egzoz zamanı şeklinde yapılmalıdır. Doğru cevap D'dır.

Hem su hem de hava soğutma sistemi kullanılabilen genellikle çift sayıdaki silindirlerin krank miline paralel olarak hizalandığı motor tipi Sıralı motordur. Doğru cevap B'dir.

Üretici firması hangisi olursa olsun, günümüzde kullanılan pistonlu motorlarda ortak bir tanımlama sistemi geliştirilmiştir. Bu sistem içerisindeki harflerin açıklamaları aşağıda listelenmektedir:

O: Yatay boksör motor
R: Radyal motor
I: Sıralı motor
V: V-tip motor
T: Turboşarjlı motor
I: Yakıt enjeksiyonlu motor
S: Süperşarjlı motor
G: Pervane devir düşürücü sistem (geared)
L: Ters saat yönünde dönüş
H: Helikopterler için yatay montaj edilmiş motor
V: Helikopterler için dikey montaj edilmiş motor
A: Akrobasi için modifiye edilmiş motor

Doğru cevap D'dir.

Ses hızının aşılması 25 Mayıs 1953’te YF-100 Super Sabre uçağı ile gerçekleşmiştir. Doğru cevap C'dir.

Motora giren havanın karşılaşacağı ilk motor bölümü kompresördür. Doğru cevap A'dır.

motorun önünde bir pervanenin bulunması ve motor itkisinin egzozdan
çıkan yüksek hızlı gaz akışı yerine bu pervaneden elde edilmesidir

Havada uçmak eylemini gerçekleştiren bir uçak üzerine, aerodinamik kuvvetler olarak taşıma kuvveti (L) ve sürükleme kuvveti (D), kütlesel kuvvet olarak ağırlık kuvveti (W) ve güç grubu kuvveti olarak da tepki (itki) kuvveti (T) etki eder.