UÇAK BİLGİSİ VE UÇUŞ İLKELERİ - Deneme Sınavı - 12

Üretici firması hangisi olursa olsun, günümüzde kullanılan pistonlu motorlarda ortak bir tanımlama sistemi geliştirilmiştir. Bu sistem içerisindeki harflerin açıklamaları aşağıda listelenmektedir: 

O: Yatay boksör motor 

R: Radyal motor 

I: Sıralı motor 

V: V-tip motor 

T: Turboşarjlı motor 

I: Yakıt enjeksiyonlu motor 

S: Süperşarjlı motor 

G: Pervane devir düşürücü sistem (geared) 

L: Ters saat yönünde dönüş 

H: Helikopterler için yatay montaj edilmiş motor 

V: Helikopterler için dikey montaj edilmiş motor 

A: Akrobasi için modifiye edilmiş motor

1939 yılında ilk başarılı uçuşunu Heinkel He-178 isimli uçak ile gerçekleştirmiştir. Bu uçak, ilk sivil jet motorlu uçak olarak tarihe geçmiştir.

Günümüzde kullanılan dört temel jet motor türü mevcuttur. Bunlar; roket, ram jet, pulsejet ve türbin jet motorları olarak sınıflandırılırlar.

Jet itkisi tanımı, hızlandırılmış hava, gaz veya sıvı akışının bir lüleden dışarı atılması ile ortaya çıkan tepki kuvvetine verilen genel isimdir.

Günümüzde hava araçlarının büyük bir kısmında kullanılan motor tipi gaz türbinli motorlardır. Gerek sivil uçaklarda gerekse de askerî uçaklarda bu motorlar ihtiyaç duyulan performans parametrelerini sağlayabilecek kapasitede güç üretebilirler. Gaz türbinli motorların temelde dört farklı türü mevcuttur. Bunlar: 

1. Turbojet 

2. Turbofan 

3. Turboprop 

4. Turboşaft 

şeklinde listelenebilir.

Türbin: Yanma odasında üretilen ısı enerjisinin mekanik enerjiye dönüştürüldüğü ünitelerdir. Yanma odasının hemen arkasında yer alırlar. Bir şaft vasıtasıyla kompresöre bağlıdırlar. Tıpkı kompresörlerde olduğu gibi türbinler de bir dönen, bir de dönmeyen üniteden oluşurlar. Dönen ünite rotor olarak adlandırılırken dönmeyen üniteye nozzle adı verilir.

Ses hızını ilk aşan yolcu uçağı, eski adı ile SSCB tarafından üretilen ve ilk kez 1968 yılında uçan Tupolev 144 olmuştur. Seyir hızı 2 Mach’ın üzerinde olan bu uçak her biri 38.000 lb (169 kN) itkili dört turbofan motora sahiptir. Bu uçak, 1973 yılında Paris Hava Gösterilerinde yaşanan kaza nedeniyle ticarileşme fırsatı bulamamıştır.

Taksi Hareketi: Uçağın, park yerinden pist başına kadar yerde yaptığı harekete denir.

1. ve 2. adım olan giriş ve sıkıştırma zamanını 3. adım olan ateşleme zamanı izler. Doğru cevap C'dir.

O: Yatay boksör motorları temsil etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Ses hızını ilk aşan yolcu uçağı, eski adı ile SSCB tarafından üretilen ve ilk kez 1968 yılında uçan Tupolev 144 olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Turboşarjlı motorlar pistonlu motorlar kategorisine aittir. Doğru cevap A'dır.

Turbojet motora hava, öncelikle hava girişi adı verilen bir geometrik yapı vasıtasıyla girer. Buradan itibaren motora giren havanın karşılaşacağı ilk motor bölümü kompresördür. Hava, bu bölümde sıkıştırıldıktan sonra yakıtla karıştırılarak, yanma işleminin gerçekleşeceği yanma odası bölümüne geçer.

Bu motorlara sahip hava araçları, 400-650 km/saat hızlarda en verimli şekilde uçabilmektedir.

Turboşaft motorlar günümüzde, genellikle helikopterlerde ve büyük yolcu uçaklarının kuyruk kısımlarında yer alan ve APU adı verilen motorlarda kullanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Kuyruk tekerlekli iniş takımları, çok eski uçaklarda da kullanıldığı için bu yerleştirme tipi konvansiyonel olarak da adlandırılır.

O: Yatay boksör motor
R: Radyal motor
I: Sıralı motor
V: V-tip motor
T: Turboşarjlı motor
I: Yakıt enjeksiyonlu motor
S: Süperşarjlı motor
G: Pervane devir düşürücü sistem (geared)
L: Ters saat yönünde dönüş
H: Helikopterler için yatay montaj edilmiş motor
V: Helikopterler için dikey montaj edilmiş motor
A: Akrobasi için modifiye edilmiş motor

Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

V-tip pistonlu bir motordur. Diğer motorların hepsi jet motoru olduğu için doğru cevap B'dir.

Giren hava hızının kompresör çıkışında hemen hemen değişmemesi eksenel akışlı kompresörlerin bir özelliğidir. Doğru cevap B'dir.

Piston sıkıştırma zamanının sonuna doğru yaklaşırken sıkıştırılan karışım bir kıvılcım ile ateşlenir. Bu esnada piston hemen hemen en üst noktada bulunur ve her iki valf kapalıdır.