TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ

Saruhanoğulları Beyliği, Moğol istilasından sonra Anadolu'da kurulan beyliklerden birisidir.

Moğol istilasından sonra Anadolu'da kurulan beylikler;

İnançoğulları Beyliği
Eşrefoğulları Beyliği
Pervâneoğulları Beyliği
Sahip Ataoğulları Beyliği

Türkiye Selçukluları’nın yıkılışından sonra kurulan beylikler;

Taceddînoğulları Beyliği
Eretna Beyliği
Kadı Burhaneddîn Ahmed Beyliği
Dulkadıroğulları Beyliği
Ramazanoğulları Beyliği

Önceki ünitede anlatıldığı gibi, XIII. asrın en önemli hadisesi hiç şüphesiz Asya kıtasının büyük bir bölümüyle Orta Avrupa’ya kadar yayılan Moğol istilâsı idi.

Türkiye Selçuklu Devleti de Kösedağ’da hezimete (1243) uğrayarak bu olaydan nasibini almıştır.

Nitekim hatırlanacağı gibi II. Keykâvus, 1258 yılında Moğolların desteğiyle saltanat mücadelesine giren kardeşi IV. Kılıç Arslan’a karşı cihad ilan etmiş;

Zira II. Keykâvus tahtını korumak için, Sultan Baybars’la ittifak çabaları yanında, özellikle uç Türkmenleri’ni Moğollara karşı seferber ediyordu.

II. Keykâvus 1261 yılında, İlhanlı ordusunun desteklediği kardeşine yenilip
Anadolu’yu terk ettikten sonra, IV Kılıç Arslan tek başına hükümdar oldu.

Pervâne IV. Kılıç Arslan’ı Moğollara öldürtüp (1266) tahta onun çocuk yaştaki oğlu  III. Gıyaseddîn’i geçirdi.

Hatîroğlu isyanı başarısızlıkla neticelenmesine rağmen, Ermenek, Mut, Silifke ve
Anamur civarında yaşayan Karamanlı Türkmenleri, Moğollara karşı başlatılan isyan
dalgasını devam ettirdiler.

Siyavuş’un vezirliğine Karamanoğlu Mehmet Bey getirildi. Ardından toplanan Selçuklu Dîvânı’nda “Bundan sonra dîvânda, dergâhta, bârgâhta (saray gibi izinle girilen yer), mecliste ve meydanda Türkçe’den başka dil konuşulmaya”  şeklinde bir karar alındı

Türkiye Selçuklu Devleti’nin Moğol istilası nedeniyle çöküş sürecine girdiği bu dönemde uç Türkmenleri tarafından kurulan en büyük beylik Karamanoğulları Beyliğidir.

XIII. asrın ikinci yarısından itibaren Beyşehir, Seydişehir, Ilgın, Bolvadin ve Akşehir civarında, yaklaşık 40 yıl kadar hüküm sürmüş bir beyliktir.

Kılıç Arslan, asi Karaman beyinin çocuklarından ele geçenleri Gavele kalesinde hapsetmişti. Pervâne Karamanlıların Moğollara karşı olan düşmanlığını biliyordu. Fakat sultanınölümünden sonra Pervâne onları serbest bırakmış ve Ermenek civarını Karaman Bey’e ikta edip beyliğini onayladığı gibi, kardeşi Bunduz’u da emir-i candârlığa tayin etmişti.

Siyavuş, Selçuklu ordusunda yer alan Germiyanlılar tarafından öldürüldükten sonra derisi yüzülüp içine saman doldurulmak suretiyle eşek üstünde dolaştırılıp teşhir edildi.

Türkiye Selçuklu Devleti’nin Moğol istilası nedeniyle çöküş sürecine girdiği bu dönemde uç Türkmenleri tarafından kurulan en büyük beylik Karamanoğulları’dır.

XIII. asrın ikinci yarısından XIV. asrın sonlarına kadar, Lâdik(Denizli) merkez olmak üzere Honaz ve Dalaman civarında hüküm süren beylik Ladik/Denizli (İnançoğulları) Beyliğidir.

Şiyavuş’un vezirliğine Karamanoğlu Mehmet Bey getirildi. Ardından toplanan Selçuklu Dîvânı’nda “Bundan sonra dîvânda, dergâhta, bârgâhta (saray gibi izinle girilen yer), mecliste ve meydanda Türkçe’den başka dil konuşulmaya” şeklinde bir karar alındı.

Pervâne Muîneddîn Süleyman,1266 yılında Sinop’u Trabzon Rumları’nın işgâlinden kurtardığında, IV. Kılıç Arslan’a baskı yaparak şehri kendi-sine temlik ettirmişti. Sinop’un idaresini nâib olarak oğlu Muîneddîn Mehmet’e ve-ren Pervâne, 1277’de Moğollar tarafından öldürülünce oğlu Sinop’ta istiklâlini ilân etti.

Hamid Bey’in Gazan Han’la birlikte, Selçuklu Devleti’ni de metbû tanıdığını gösteren, III. Alâeddin Keykub adadına kestirdiği paralar dikkat çekmektedir. Bu sikkelerin önemli bir özelliği de o zamana kadar İslâmî sikkelerde görülmeyen “humiyet ani’1-âfât” (Allah afattan korusun) ibaresinin bulunmasıdır.