Kuruluş Dönemi (Süleymanşah ve I. Kılıç Arslan)

Büyük Selçuklu Tarihi dersinde görüldü¤ü gibi, Dandânakân savaşından (23 Mayıs 1040) sonra Büyük Selçuklu Devleti kurulmuş Tuğrul Bey Horasan sultanı ilan edilmişti. Ayrıca Çağrı Bey ve Musa Yabgu’ya da, hükümdarlık yetkileriyle birlikte hüküm sürecekleri topraklar verilmişti. Bazı hanedan üyelerine ise Sultan Tuğrul Bey, Çağrı Bey veya Musa Yabgu’ya tâbi olmak kaydıyla bir kısım toprakların idaresi verilirken, birkaç hanedan üyesi bu paylaşımın dışında kalmıştır. 

1. Süleymanşah beş yıl gibi kısa bir zaman zarfında Anadolu’yu çaprazlaması-
na geçip Bizans kapılarına dayanırken; arkasında kalan topraklarda, Malazgirt Savaşından sonra oluşan otorite boşlukları tamamiyle doldurulamamıştı. Bu yüzden de meselâ Philaretos adlı bir Ermeni, Fırat havzasında Malatya’dan Antakya’ya kadar uzanan bir derebeylik kurmak imkânı bulmuştu.
Bu durumda çeşitli bölgelere dağılmış bulunan bütün Türk topluluklarının
tek idare altında birleştirilmesi ve bundan da öte Anadolu’da siyasi birliğin
kurulması gerekiyordu.

2. Bunun yanı sıra her devletin askeri ve siyasi kuruluşunu olgunlaştırdıktan
sonra, bunu uzun ömürlü kılacak medenî bir hamlenin yapılması gerektiği
bilinmektedir. Devletin yaşayabilirliği açısından zorunlu olan bu hamlenin,
yıllardır Bizans-Sasanî, Bizans-Arap ve şimdi de Türkler’le savaşlar dolayısıyla tahrip olmuş, ticaret yollarının dışında kalarak ekonomisi çökmüş ve idarî sistemi de iflas etmiş Bizans Anadolusu’nda gerçekleşmesi mümkün değildi. Kaldı ki, tersi mümkün olsa bile kültürel kodların uyuşmadığı değerler üzerinde gerçekleştirilecek bir hamle ancak mutasyonla sonuçlanabilirdi. O halde Süleymanşah’ın bu medenî gelişim için ihtiyaç duyduğu kan naklini
yapacağı soydaş ve dindaşlarının bulunduğu büyük Selçuklu coğrafyasıyla bağlantı kurması kaçınılmaz bir zorunluluktu.

3. Devletin kuruluş aşamasından beri hanedanın iki kolu arasında yaşanmakta olan rekabet ve mücadele isteğinin de bu yön değişilikliğinde etkili olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim ilk iki sultan Süleymanşah ve oğlu Kılıç Arslan bu uğurda Büyük Selçuklularla mücadelede hayatlarını kaybedeceklerdir.
Süleymanşah’ın Bizans’a arkasını döndükten sonra takip ettiği fetih stratejisi bu tespitleri desteklemektedir.

1082 yılında Kilikya (Çukurova) bölgesine inen Süleymanşah Adana, Anazarba, Misis ve Tarsus’u fethetti.

Temmuz 1086'da ölmüştür. 

1. Roma İmparatorluğu’nun çöküşü üzerine Avrupa’da giderek yaygınlaşan feodalizmin yol açtığı sosyal çöküntünün yanı sıra, kuraklık-sel gibi doğal afetlerin de derinleştirdiği ekonomik sorunlar had safhadaydı. Bu yüzden birbiriyle çatışmakta olan şovalyeleri, yeni hâkimiyet alanları bulabilecekleri İslâm dünyasına sevk etmek.

2. Malazgirt Savaşından sonra askeri gücü büyük ölçüde kırılmış olan Bizans’ın, Türk ilerleyişini durdurmak için papalıktan defalarca yardım istemesi.

3. Papalığın artık Balkanlar’a geçmesi an meselesi olan Türkleri, kendisi için de tehdit olarak algılaması.

4. Arapların yüzyıllar içerisinde Suriye’den başlayarak, Mısır ve tüm Kuzey Afrikayı ele geçirip islâmlaştırdıktan sonra, Endülüs (İspanya) üzerinden Pireneler’e dayanmış olmaları. Böylece bir hilal içerisinde kuşatılmış bulunan Hıristiyan dünyasının, Selçukluların Anadolu’yu fethiyle adetâ göğsünden vurulmuş olması.

5. Evrensel bir din haline gelen İslâmiyetin Hıristiyanlık karşısında insiyatifi elinde bulundurması; özellikle Endülüs’te temsil edilen İslam medeniyetinin giderek genişleyen etki alanına Hıristiyan din adamlarının da girmesi; bu suretle yaşanacak bir İslamlaşma sürecinin kiliseyi çökerteceği korkuları gerçek bir dini sebep olarak Haçlı seferlerinin düzenlenmesine zemin hazırlamıştı. Bunun yanında sefere katılacak dindar Hıristiyanları heyecanlandırmak üzere ortaya atılan, Hz. İsa’nın mezarının bulunduğu Kudüs’ün kurtarılması da dini nedenler arasında sayılmaktadır.

Haçlı Yemini günahlarının bağışlanması karşılığında kutsal topraklara sefere katılmayı taahhüt eden kimselerin ettikleri yemin olup, haçlılar bunun sembolü olarak elbiselerinin yakalarına kırmızı çuhadan bir haç takarlardı. Yemini yerine getirmemenin cezası ise aforoz, yani dinden çıkarılmaydı.

Alp Arslan’ın kızkardeşidir.

Klasik sefer yolunun da önemli noktalarından birisi olan İznik’ti. Şehrin 5 km. uzunluĞunda, 11 m. yüksekliğindeki surları 144 kule ile çok iyi tahkim edilmiş olup, batı tarafındaki surlar İznik Gölünün içerisinden yükseliyordu. Bu durum gölden iaşe temini bakımından büyük kolaylık sağlıyordu.

Ermeniler

Haçlı ordularının sayılarıyla ilgili olarak devrin kaynaklarında birbirinden farklı ve çok abartılı rakamlar da verilmiştir. Buna rağmen 100.000 kadar savaşçının yanı sıra, aileleri de hesaba katıldığında sayılarının birkaç yüzbini bulduğu tahmin edilebilir. İslâm kaynakları, baş edilemeyen bu orduların ne kadar çok olduğunu anlatmak; Latin kaynakları ise yüzbinlerce Hıristiyanın dinleri uğrunda ne kadar fedakârane mücadele ettiklerini göstermek için abartılı rakamlar vermiş olmalıdırlar.

Kılıç Arslan hemen giriştiği idari düzenlemeler çerçevesinde ilhan Muhammed’i, diğer valiler üzerine beylerbeyi tayin ederek Bizans’a karşı taarruza geçti. Kılıç Arslan bu amaçla, Bizans’a karşı ittifak etti¤i Çaka Bey’in kızıyla da evlenmek suretiyle şlbirliğini güçlendirdi.

Konya'ya taşınmıştır. 

1101

Malatya'yı almıştır.

Kubbetü’s-Sultan

Bu durum bütün İslâm dünyası adına büyük bir darbe olmakla birlikte, Türkiye Selçukluları bakımından daha ağır sonuçlar doğurdu. Ege-Marmara-Akdeniz kıyılarındaki topraklarını kaybeden, güneydoğuya çıkış yolları tamamen kapandığı için Konya ve havalisine sıkışmış bir kara beyliğine dönüştü. Bununla birlikte 1101 yılında Latin Doğu’ya destek için gelen orduların, Anadolu’da imha edilmesi Türkler’e yeniden özgüven kazandırdı.

1097

Şahinşah

Aleksios Komnenos’a askeri yardımda bulunulması, Melikşah’ın Anadolu’ya Porsuk idaresinde ordu gönderilmesi Antakya’nın fethi, Kilikya’(Çukurova) nın fethi

Kubbetü’s-Sultan Kılıç Arslan’dan sonra, kızı Saide Hatun dâhil olmak üzere hac vs. vesilelerle yapılan yolculuklar sırasında vefat eden hanedan mensuplarının ve ileri gelen Türk beylerinin gömülmesiyle büyüyerek Sultan Mahallesi adını almıştır. XIV. yüzyıla kadar türbenin varlığı bilinmekle birlikte, bugün hiçbir izi bulunmamaktadır.