TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ - Deneme Sınavı - 15

Atabeg-i Rum unvanıyla II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in üç oğlunun da atabeyi Celalettin Karatay’dır. Doğru cevap A’dır.

II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in ölümünün ardından üç oğlu arasında saltanat kavgalarının yaşandığı döneme Müşterek saltanat dönemi denilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Mihael Paleologos II. Keykavus’un da desteği ile İstanbul’da Latinler’i çıkarıp Bizans İmparatorluk tahtına geçmiştir. Doğru cevap E’dir.

Muineddin Pervâne III. Giyaseddin Keyhüsrev döneminin iktidarını ele geçiren ve Tokat’ta Gök Medrese’yi yaptıran Selçuklu devlet adamıdır. Doğru cevap D’dir.

Baybars Moğol ordusunu Ayn-ı Câlût denilen yerde yenilgiye uğratan Memlûk komutanıdır. Doğru cevap A’dır.

Sultan Keykubâd, Moğollarla arasındaki tampon gücün yıkılması üzerine, bu göçebe istilasının arzettiği tehlikelere vâkıf bir hükümdar olarak, Moğol hanının il tutma teklifini kabul etti. Doğru cevap C’dir.

Sadeddin Köpek I. Keykubat dönemi emirlerinden olup, tercüman, emir-i şikâr ve mimarlık görevlerinde bulunmuştu. II. Keyhüsrev’in tahta geçirilmesinde başlıca rolü oynamıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Satın alınmak veya esir edilmek suretiyle ele geçirilen ve gulâm adı verilen köleler, belli bir eğitim sürecinden geçtikten sonra kişisel yeteneklerine göre, asker ve sivil devlet adamı ihtiyacını karşılamak üzere devlet kadrolarında istihdam edilirlerdi. İslâm Dünyasında çok yaygın olan gulâm sistemi, Büyük Selçuklularda da uygulanmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kaht-ı ricâl, bir ülkede nitelikli siyaset ve devlet adamı yokluğu anlamında kullanılan bir terimdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Moğollar’ın önünden kaçıp Anadolu’ya gelen İranlılar’dan olup, Selçuklu döneminde vezirlik yapan ve ileride devletin kaderinde çok mühim roller oynayacak olan meşhur Muineddin Pervâne’nin babası, Mühezzibüddin Ali'dir. Doğru cevap A şıkkıdır.

İl tutma, Moğolların kendileriyle dost olmayı kabul eden hükümdarlarla yaptıkları, hana yılda bir kere hediyeler (vergi) vermeyi taahhüt eden bir çeşit  tâbiiyet anlaşmasıdır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kösedağ Savaşı 1243 yılında yapılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yarlığ Moğol hükümdarlarının, çeşitli vesilelerle tevcih ettikleri fermanlara verilen addır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Hülagü 1256’da, aileleriyle birlikte mevcudu bir milyonu bulan, geri dönüşsüz ordusuyla İran’a gelince; İran Moğolları veya hanlarının unvanına nisbetle İhanlılar olarak adlandırılan hanedan kurulmuş oldu. Gâzân Han zamanında (1295-1304) Müslüman olan İlhanlılar, 1335 yılında Ebû Sâid Bahadır Han’ın ölümü üzerine parçalanıp yıkıldılar. Doğru cevap D şıkkıdır.

Ayn-ı Câlût savaşı şüphesiz Moğollar’ın İslâm dünyasındaki ilerleyişini durduran bir dönüm noktasıdır. Fakat bu olay Suriye’de durdurulan ve Mısır yolu kapanan Moğolların, Türkiye’ye daha fazla yönelmelerine ve güç yığmalarına sebep olmuştur. Doğru cevap B şıkkıdır.

II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in oğlu olan ve Pervâne ve Moğollar eliyle Selçuklu'da saltanata kavuşan hükümdar IV. Kılıç Arslan'dır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Alâaddin Keykubâd 1228 yılında Mengücekoğulları’ndan Erzincan’ı alınca, büyük oğlu Keyhüsrev’i buraya melik tayin etti. Bu sırada henüz 6-7 yaşı civarında olduğu anlaşılan Keyhüsrev’in atabeyliğine de Antalya valisi Mübarizeddin Ertokuş atandı.

Sadeddin Köpek I. Keykubat dönemi emirlerinden olup, tercüman, emir-i şikâr ve mimarlık görevlerinde
bulunmuştu. Konya yakınlarında yaptırdığı Zazadin hanının kitabesinde adının Köpek şekilde yazılmış
olması, bunun hakaret amaçlı bir yakıştırma olmadığını göstermektedir. Kötü şöhretiyle birleşerek mecazen
tahkir içerse de, sadık adam mânâsında kullanıldığı düşünülebilir.

3. Ünitede anlatıldığı gibi II. Kılıç Arslan, zaman zaman hükümranlık hukukunu zedeleyen Türkmen beylerinin bu gücünü, onları daha çok sınırlara doğru iterek, bir bakıma sistemin dışına çıkararak sınırlandırmıştı. Ancak bu tedbir onların tasfiyesinden doğan boşlukların, başka unsurlarla doldurulması zaruretini de beraberinde getiriyordu. Bu aşamada İslâm Dünyasında çok yaygın olan, Büyük Selçukluların da uyguladığı gulâm sistemi devreye girmektedir. Satın alınmak veya esir edilmek suretiyle ele geçirilen ve gulâm adı verilen köleler, belli bir eğitim sürecinden geçtikten sonra kişisel yeteneklerine göre, asker ve sivil devlet adamı ihtiyacını karşılamak üzere devlet kadrolarında istihdam edilirlerdi.

Kaht-ı ricâl, bir ülkede nitelikli siyaset ve devlet adamı yokluğu anlamında kullanılan bir terimdir.