TÜRKİYE'NİN TOPLUMSAL YAPISI

1965-1979 arasında doğan kuşağı tanımlamaktadır. Geçiş döneminin özelliklerini yaşayan bir kuşak olarak öne çıkmakta. Sosyalleşme sürecinde bir yanda sanayileşmenin öne çıktığı, sosyal devlet uygulamalarının yaygın olduğu bir dönemin yaşanması, kuşağın bazı temsilcileri arasında 1973 Petrol Krizi sonrası ekonomik krizin, sanayi
toplumunun aşınmasının, sosyal devlet uygulamaları yerine liberal politikaların yükselişinin de görülmesi söz konusu. Bu kuşak, X kuşağıdır.

Y Kuşağı, 1980 - 2000 yılları arasında doğan kuşağı kapsamaktadır. Dünyada önemli değişimlerin yaşandığı bir süreçte yetişirler. Önemli özellikleri şunlardır:
• Bireycilik,
• Tüketim,
• Rekabet,
• Toplumsal bağlarda zayıflık,
• Farklılıklara saygı,
• Küresel etkileşim,
• Teknoloji aşinalığı,
• Toplumsal kurallara mesafeli, rahat,
• Otoriteye mesafe, otoriter yapıdan hoşlanmama,
• Çalışma kadar, boş zamanı önemseme,
• Eleştirel olma,
• Yaratıcılık.

Sessiz kuşak; Uyumlu/ kanaatkâr/ çalışkan/ tutkulu/ otoriteye saygılı iken 

Bebek patlaması kuşağı; Kuralcı/ çalışkan/ başarı odaklı/ sadık/ otoriteye saygılı/ amaç odaklı/ uyumlu/ kanaatkâr/ “ben” odaklı özelliklere sahiptir. Her ikisinde de görülen ortak özellik çalışkan olmalarıdır.

Türkiye’de 1960 ve 1970’li yılların gençliğinin bazı özellikleri olarak şu unsurlar belirtilebilir:
• Toplumsal sorunlara duyarlıdırlar. Türkiye, o dönem toplulukçu değerler sisteminin hâkim olduğu bir ülke görünümü sergilemektedir.
• Gençler arasında siyasete ilgi ve katılım yüksektir. Üniversite öğrencileri arasında partilerin gençlik kollarına katılmak ve üye olmak yaygındır.
• Türkiye, gelişme çabasında olan bir ülke konumundadır. Ekonomik sorunlar önemli boyuttadır. Tüketim, çok gelişmemiştir. Bu bağlamda kanaatkârlığın önemli bir değer
olduğu söylenebilir. 1970’li yıllarda ise gençler arasında farklı kutuplaşma ve ideolojik farklılıklara tahammülsüzlük yaygınlaşmıştır.

1980’li ve 1990’lı yılların gençliğinin tutum ve davranışlarını etkileyen en önemli unsurlardan biri 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleştirilen darbe oldu.

2000’li yılların gençliğinin değer, tutum ve davranışlarını belirleyen en önemli unsurlardan biri internet oldu. İnternet, 1990’lı yılların ikinci yarısında yaygınlaşmaya başladı ve 2000’li yıllarda Türkiye’de her alanda önemli değişimler ortaya çıkmasını da beraberinde getirdi. Bilgide, iletişimde, sermaye hareketlerinde, etkileşimde, haberleşmede yerel, bölgesel ve küresel sınırların aşınması, küresel bir dünyanın ortaya çıkmasında internet önemli bir rol oynadı.

Toplumcu Gençlik: Bu grupta yer alan gençlik, ortalamanın üstünde bir eğitim düzeyine sahip olan, okuyan, bilgili ve bilinçli bir toplum kesimidir. Toplumsal sorumluluğun bilincinde olan, sadece kendileri için yaşamayan toplumcu gençlik kesimi, eleştiri kadar çözüm üretmeye çalışan bir gençlik kesimidir.

Gençler arasında işsizliğin yüksek olmasının çok önemli toplumsal sonuçları ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlardan bazıları şunlardır:
• Güvensizliğin artışı,
• Umutsuzluğun artışı,
• Şiddetin artışı,
• Suçun artışı,
• Bağımlılık yapan madde kullanımında artış,
• Kayıt dışı ekonominin artışı,
• Yoksulluğun artışı,
• Fundamentalist hareketlerin artışı.

Eğitim sistemimizde ilköğretimden başlayan ve sürekli tekrar eden sınavlar nedeniyle ezbercilik çok yaygın bir özellik gösteriyor. Türkiye’de ilköğretim, ortaöğretim ve üniversite düzeyinde çok iyi, küresel kalitede eğitim veren eğitim kurumları bulunmaktadır.

Özellikle internet, sosyal medya ve yeni ortaya çıkan gelişmelere genç nüfus çok daha hızlı adapte olabilmektedir. Bu durum genç nüfusun:

• Kullandığı dilde,
• İlişki kurma biçimlerinde,
• Okuma, izleme, dinleme alışkanlıklarında,
• Giyim tarzlarında,
• Boş zaman alışkanlıklarında,
• Eğlence alışkanlıklarında,
• Toplumsal ilişkilerinde,
• Değer ve tutumlarında,
• Beslenme alışkanlıklarında büyük değişimler ortaya çıkarmaktadır

Genel olarak 15-24 yaş arası grup genç nüfus olarak tanımlansa da genç nüfus kendi içinde farklı özelliklere göre önemli alt kategorilere ayrılır. Gençliği aşağıdaki unsurlara göre farklı kategorilere ayırabiliriz: Yaşanan yer: Aynı yaştaki iki gençten hayatı boyunca kırsalda yaşamış olan ile büyük kentte yaşamış olan arasında değer, tutum ve davranışlar açısından önemli farklılıklar bulunacaktır. Cinsiyet: Aynı yaştaki örneğin 20 yaşındaki iki genç, özellikle toplumsal cinsiyet rollerinden dolayı çok farklı değer, tutum ve davranışlara sahip olabilmektedirler. Eğitim: Aynı yaşta iki gençten okuma yazma bilmeyen ya da ilköğretim mezunu birisiyle, üniversite bitirmiş olan arasında hayata yaklaşımda önemli farklılıklar bulunabilmektedir. Çalışma: 22 yaşında iki gençten çocukluktan itibaren çalışma hayatının içinde yer alan, maddi açıdan aile sorumluluğunu taşıyan bir genç ile aynı yaşta aile desteğiyle eğitim hayatının içerisinde bulunan kişinin çok farklı değer ve davranışları olacaktır. Ekonomik Gelir Farklılıkları: Aynı yaşta bulunan iki gençten çok zengin bir aile içinde, rahat yaşam koşulları içinde büyümüş birinin hayata yaklaşımı ile alt ekonomik gelir grubunda önemli maddi güçlüklerle büyümüş gencin değer, tutum ve davranışında önemli farklılıklar söz konusu olacaktır. Din: Aynı yaşta olan iki gencin davranışlarında, hayata yönelik yaklaşımlarında farklılık yaratan unsurlardan birisi de dindir.

Genç nüfusun bazı genel özellikleri şunlardır:
• Gençler eylemcidir. Dinamiktir. Kitle eylemlerine katılma, sporu aktif olarak yapma diğer yaş gruplarına göre çok daha aktiftir.Yaş ilerledikçe eylemcilik azalmaktadır.
• Eleştireldir. Kolay beğenmezler.
• Sabırsızdırlar. Bir an önce gerçekleştirmek
isterler.

• Öfkelidirler. Haksızlıklara karşı daha sert ve
şiddetli tepki verirler.
• İdealisttirler. Daha iyiye yönelik iyimserlikleri yüksektir.
• Kafa karışıklığının, kişilik ve değer bunalımlarının yoğun yaşandığı bir dönemdir.
• İsyankâr ve protestocudurlar. Toplumsal
hareketler bağlamında kitle eylemlerine
katılma oranları yüksektir. Bütün devrimci
hareketler, fundamentalist ve etnik hareketler gençliğin bu eleştirel ve yıkıcı özelliklerinden faydalanmak ister. Kitle hareketlerinin önemli bir bölümünü genç nüfus grubu
oluşturur.

Sessiz Kuşak: 1920 ve 1945 yılları arasında doğan kuşak, Dünyanın önemli sorunlarla boğuştuğu bir dönemde dünyaya geldiler. Savaş ve otoriter yönetimlerle karşılaştılar. Çoğu 1929’da yaşanan ve bütün dünyada etkili olan Büyük Depresyonu yaşadılar. Kuşağın ismi, dönemin otoriter yapısından kaynaklanan sebeplerle insanların büyük bir bölümünün olaylar karşısında sessiz kalmasından kaynaklanıyor. Kanaatkâr, tutumlu, büyük sıkıntılarla karşılaşmış, iktidarlar karşısında itaat duygusunun yüksek olduğu bir kuşaktır.

1980 - 2000 yılları arasında doğan kuşağı kapsamaktadır. Dünyada önemli değişimlerin yaşandığı
bir süreçte yetişirler. Önemli özellikleri şunlardır:
• Bireycilik,
• Tüketim,
• Rekabet,
• Toplumsal bağlarda zayıflık,
• Farklılıklara saygı,
• Küresel etkileşim,
• Teknoloji aşinalığı,
• Toplumsal kurallara mesafeli, rahat,
• Otoriteye mesafe, otoriter yapıdan hoşlanmama,
• Çalışma kadar, boş zamanı önemseme,
• Eleştirel olma,
• Yaratıcılık.
Bu kuşak, çalışma kadar, boş zaman kullanımını da önemsiyor. Disiplinden hoşlanmayan bir kuşak.Teknolojiye çok hâkimler. Sorgulayıcı ve eleştireller. Sabırsızlar.

X kuşağı, 1965-1979 arasında doğan kuşağı tanımlamaktadır. Geçiş döneminin özelliklerini yaşayan bir kuşak olarak öne çıkmakta. Sosyalleşme sürecinde bir yanda sanayileşmenin öne çıktığı, sosyal devlet uygulamalarının yaygın olduğu bir dönemin yaşanması, kuşağın bazı temsilcileri arasında 1973 Petrol Krizi sonrası ekonomik krizin, sanayi toplumunun aşınmasının, sosyal devlet uygulamaları yerine liberal politikaların yükselişinin de görülmesi söz konusu. Görsel medyanın küresel bir düzeyde öne çıktığı durum söz konusu. X kuşağında bireycilik yükselişe geçiyor. Çocuk tercihlerinde azalma meydana geliyor.

Cumhuriyet kurulduktan sonra, dönemin en güçlü ismi olan ve Türk modernleşmesinde belirleyici olan Atatürk ve sonrasındaki dönemin güçlü ismi İsmet İnönü döneminde devlet eliyle modern bir Türkiye yaratılması hedeflenmiştir. Modern Türkiye’nin yaratılmasında her türlü eğitim kurumundan, birbirinden çok farklı ailelerde yetişmiş çocuk ve gençlerin istenen değerler etrafında toplumsallaştırılmalarında büyük ölçüde yararlanılmıştır. Okullar, devletin ideolojik aracıları bağlamında önemli rol oynamıştır. “ Genç nesillere yönelik milli eğitim politikasının iki temel misyonu gerçekleştirmeyi amaçladığı söylenebilir. Vatandaşlara onlara çalışma hayatında da yardımcı olacak evrensel bilgiler verilirken, diğer taraftan gençlere ‘Cumhuriyetçi değerleri’ benimsetecek Kemalist ideolojinin prensiplerini içselleştirmelerini sağlayan ‘milli’ bir eğitim vermek”.  Bu dönem eğitim seviyesi yüksek, devletçi, idealist, laik, cumhuriyetin değerlerine bağlı bir gençlik prototipi oluşturulması hedeflenmiştir. Dönemin önemli bir özelliği eğitim seviyesinin düşük olmasıdır. Bu amaçla, halk evleri, köy enstitüleri yoluyla yaratılmak istenen vatandaş prototipi Türkiye’nin en ücra köylerine kadar gidilerek eğitim yoluyla yaratılmaya çalışılır. Devlet, gazete ve dergiler yoluyla spordan müziğe, yeme içmeden kıyafete, spordan görgü kurallarına kadar detaylı bir şekilde istenenleri vurgular ve bunlar düzenli olarak halka yansıtılır.

960’lı ve 1970’li Yılların Gençliği 1945 yılında İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte dünyada siyasal ve ekonomik anlamda önemli gelişmeler yaşanır. 2. Dünya Savaşı sonrasında ABD ve SSCB merkezinde iki kutuplu
bir dünya ortaya çıkmaya başlamıştır. 2. Dünya Savaşı sonrasında ülkelerin yeniden inşası için devlet, çalışma hayatı da dâhil olmak üzere çok farklı alanlarda aktif olarak yer alır. Eğitim, sağlık vb. birçok hizmet devlet tarafından ücretsiz olarak karşılanır. Sosyal devlet ilkesi öne çıkar. Sanayileşme anlamında önemli atılımlar gerçekleştirilir. Bu dönemin hem dünyada hem de Türkiye’de gençlerin değerleri üzerinde önemli etkileri olur. Avrupa ve ABD’de uzun süren savaşlar görmüş, yokluklar çekmiş bir nesil söz konusudur. Türkiye’de de 20. yüzyılın başlarında 1. Dünya
Savaşı yaşanmış, Kurtuluş savaşı verilmiştir. Cumhuriyetin kurulması sonrasında ise kalkınmaya çalışan, ekonomik açıdan önemli sorunları bulunan bir ülke söz konusudur. Türkiye, 2. Dünya Savaşının etkilerini de yoğun olarak yaşamış. Savaşa her an girilecek gibi hazırlıklar yapılmış. Ekonomik anlamda önemli sıkıntılar yaşanmıştır. Sözün özü
2. Dünya Savaşı bittiğinde, hem dünyada hem de
Türkiye’de yokluklar, sorunlar, ekonomik güçlüklerle aşina geniş bir kesim bulunmaktadır. Türkiye’de 1950’li yıllardan itibaren tarımda makineleşmenin etkisiyle kentleşme hızlanmaya başlamıştır. Eğitim konusundaki gelişmeler, yeni
üniversitelerin açılması eğitimli nüfusun da yavaş
yavaş artışını beraberinde getirmiştir. Hızlı kentleşme, sanayileşme çabaları, eğitimde gelişmeler 1960’lı yıllarda da devam etti.

1960 ve 1970’li yıllarda Türkiye’de hem genel anlamda değerler hem de gençliğin değer, tutum ve davranışlarıyla ilgili bazı genellemeler yapmak mümkündür. Türkiye’de 1960 ve 1970’li yılların gençliğinin bazı özellikleri olarak şu unsurlar belirtilebilir:
• Toplumsal sorunlara duyarlıdırlar. Türkiye, o dönem toplulukçu değerler sisteminin hâkim olduğu bir ülke görünümü sergilemektedir.
• Gençler arasında siyasete ilgi ve katılım yüksektir. Üniversite öğrencileri arasında partilerin gençlik kollarına katılmak ve üye olmak yaygındır.
• Türkiye, gelişme çabasında olan bir ülke konumundadır. Ekonomik sorunlar önemli boyuttadır. Tüketim, çok gelişmemiştir. Bu bağlamda kanaatkârlığın önemli bir değer
olduğu söylenebilir.

Gençler arasında işsizliğin yüksek olmasının çok önemli toplumsal sonuçları ortaya çıkmaktadır. Bu
sorunlardan bazıları şunlardır:
• Güvensizliğin artışı,
• Umutsuzluğun artışı,
• Şiddetin artışı,
• Suçun artışı,
• Bağımlılık yapan madde kullanımında artış,
• Kayıt dışı ekonominin artışı,
• Yoksulluğun artışı,
• Fundamentalist hareketlerin artışı.

Günümüzde gençliğin bireyciliği ve tüketiciliği yüksektir. Bireyci kişilik yapısında, kişiler hayatın merkezine kendisini koyar ve kendi isteklerini/ arzularını/ ideallerini tatmin etme duygusu öne çıkar. Bu durum dayanışma, empati, ötekini düşünme ve sosyal sorumluluk duygularını aşındırır. Sürekli bir tatminsizlik, boşluk durumu öne çıkar. Bu durum, ebeveynler ve çocuklar arasında anlaşmazlıkları da arttırmaktadır.