TÜRKİYE'NİN TOPLUMSAL YAPISI

Serbest Fiyat Politikası: Fiyatların, piyasa koşullarında arz-talebe göre belirlenmesi önemlidir.

Merkezi Planlama: Sosyalist sistemde üre- tim, fiyat, faiz, ücret vb. unsurlar piyasa tarafından değil, devlet/ kamu tarafından belirlenir. Girişim özgürlüğü söz konusu değildir.

Karma ekonomi, ekonomik ilişkilerde devletin ve özel sektörün de birlikte yer aldığı ekonomik sistemdir.

Toprağın yerine sermaye, tarımsal üretimin yerine imalât üretimi önem kazandı.

1927 nüfus sayımında nüfusu 100 bini geçen sadece iki şehir (İstanbul ve İzmir) bulunmakta

• Osmanlı’dan kalan büyük bir dış borç,
• Azınlıkların çok büyük bir bölümünün ül- keden ayrılması sonrasında ticaret, zanaat, girişim kültüründe önemli eksiklik,
• Millî bir burjuvazinin yokluğu, • Özel sektörde birikim eksikliği, • Tarıma dayalı bir yapı,
• Eğitimli nüfusun azlığı,
• Sanayinin zayıflığı,
• Çok az sayıda sanayi işletmesinin bulunması.

İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat – 4 Mart 1923)

Birinci beş yıllık sanayi planında hedefler doğrultusunda 5 ana sanayii sektörüne ağırlık verilmiştir.
• Dokuma, • Maden,
• Selüloz,
• Seramik, • Kimya.

İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı - 1938

Kongrede yerli kuruluşları ve sanayiyi teşvik için bankacılık sisteminin geliştirilmesi hedefleniyordu. 26 Ağustos 1924 tarihinde Türkiye İş Bankası kurulur.

Özel mülkiyet, piyasa ekonomisinin en önemli unsurlardandır. Kişilerin ve şirketlerin mülkiyet edinme, satma ve bunları devretme haklarının yasal güvence altında olmasıdır.

Piyasa ekonomisi demokrasinin geliştiği ülkelerde yaygın olarak öne çıkan ekonomik sistemdir.

Fabrikaların öne çıktığı sanayi kentlerinde işgücü arzı, talebin çok daha üzerinde seyrediyordu.

Serbest piyasa ekonomisine dayalı ekonomik sistemler, devletin, sisteme müdahalesinin ekonominin kendi dengesini bozacağını, bir süre sonra “görünmez el”in piyasada dengeyi sağlayacağını savunuyorlardı.

Sosyalist ekonomik sisteminin dayandığı temel unsurlar şunlardır: (1)Özel Mülkiyetin Olmaması: Sosyalist ekonomilerde eşitsizliğe yol açan, özel mülkiyet kaldırılır. Bütün mülkiyet devlete aittir. (2)Merkezi Planlama: Sosyalist sistemde üretim, fiyat, faiz, ücret vb. unsurlar piyasa tarafından değil, devlet/ kamu tarafından belirlenir. Girişim özgürlüğü söz konusu değildir.

Sanayi işletmesi çokluğunun aksine sanayi işletmesi çok az sayıda bulunmaktaıdr.

Kongreye katılan temsilciler arasında işçiler, çiftçiler, zanaatkârlar, işadamları, bankacılar gibi mesleklerden kişiler bulunmaktadır.

İzmir İktisat Kongresi’nde çok önemli kararlar
alınmıştır. Bu kararlardan bazıları şunlardır (Parasız, 2004: 7):
• Aşar Vergisinin kaldırılması (köylülerin
ürettikleri üründen alınan vergi), Koruyucu gümrük tarifelerinin kabulü ve
bu konuda dış müdahalelerin reddi,
• Bir ana ticaret bankasının kurulması,
• Kambiyo merkezleri, özellikle nakit ve tahviller borsalarının millileştirilmesi, büyük
ticaret merkezlerinde hisse senedi ve tahvil
borsalarının açılması,
• Kendi limanlarımızda kabotaj hakkı tanınması,
• Sanayiyi teşvik kanununun günün ihtiyaçlarını karşılar hale getirilmesi ve beş yıl sonra 25 yıl süreyle uzatılması,
• Her yıl sergiler açılması,
• Sanayi bankasının kurulması,
• İşgücünün sekiz saat çalışması,
• Haftada bir gün çalışanlara tatil imkânı verilmesi,
• İş kazalarına uğrayanların hayatlarının işverenler ve kurumlar tarafından güvence altına alınması,
• Sendika hakkının tanınması.

1939 yılında, ekonomi politikalarını derinden etkileyecek olan 2. Dünya Savaşı çıkmıştır. Bu nedenle ekonomi politikalarında revizyonlar yapılmış, büyük yatırımlar gerektiren, İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı büyük ölçüde uygulanmamıştır.

Yerli sanayi yabancı rakipleriyle karşılaştırıldığında teknoloji olarak geri, ölçek olarak
küçüktür.